Ở Việt Nam ô nhiễm không khí, tiếng ồn đang ngày càng trở nên nghiêm trọng tại các thành phố lớn và gây ảnh hưởng rất lớn đến đời sống kinh tế xã hội. Đây cũng chính là thách thức của ngành công nghiệp ô tô bước vào cuộc “đua” công nghệ môi trường - cho ra đời nhiều xe thân thiện môi trường như: xe hybrid, sử dụng pin nhiên liệu, năng lượng điện...
Các hãng “đua” công nghệ môi trường
Theo Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA), tình trạng ô nhiễm môi trường ngày càng trở nên trầm trọng ở các đô thị lớn mà phương tiện giao thông là tác nhân chính do khí xả mang theo chất độc hại như CO, Pb, NOx… Để từng bước hạn chế tình trạng này, trong những năm qua, các nhà sản xuất ô tô không ngừng đổi mới công nghệ, giới thiệu những dòng xe tiết kiệm nhiên liệu, giảm phát thải, thân thiện với môi trường.
Theo các chuyên gia đánh giá, xe thân thiện môi trường trong đó có xe hybrid là xu hướng tất yếu của thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng. Chính phủ cũng như bộ Công Thương luôn ủng hộ việc doanh nghiệp sản xuất và giới thiệu các mẫu xe thân thiện với môi trường ở Việt Nam. Định hướng này đã được thể hiện rất rõ trong chiến lược và quy hoạch ngành ô tô cũng như các chính sách khác có liên quan khác. Do đó, xu hướng sản xuất và tiêu dùng “xanh” cũng sẽ là xu hướng của tương lai và sẽ là tất yếu.
Để “chạy đua” công nghệ thân thiện môi trường, các hãng đều có chiến lược phát triển rất bài bản. Điển hình, công nghệ hybrid của hãng Toyota đang được đánh giá là đẳng cấp công nghệ.
Xe hybrid luôn được đánh giá là sản phẩm thân thiện môi trường.
Đại diện công ty ô tô Toyota châu Á - Thái Bình Dương cho rằng, việc mở rộng trên phạm vi toàn cầu của ngành công nghiệp và các công nghệ sẽ gia tăng sử dụng nhiên liệu hóa thạch; gia tăng số lượng xe cơ giới sẽ tác động đến vấn đề năng lượng khi nguồn cung dầu mỏ đang hạn hẹp. Trong khi đó, môi trường sẽ bị tác động bởi việc phát thải khí CO2 dẫn đến sự ấm lên toàn cầu và ô nhiễm không khí, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người. Để hướng tới một xã hội xanh hơn, Toyota bắt đầu giới thiệu xe lai hybrid bằng việc kết hợp động cơ và mô tơ điện.
Công nghệ này sử dụng những ưu điểm của hai nguồn năng lượng, tạo ra hiệu quả sử dụng năng lượng tốt hơn và khả năng vận hành mạnh mẽ hơn đối với dòng xe lai hybrid này. Cơ chế hoạt động của hệ thống hybrid khi xe tăng tốc mô tơ điện và động cơ sẽ bổ sung năng lượng điện từ ắc-quy, khi giảm tốc sẽ nạp ắc-quy và khi dừng xe động cơ sẽ tắt tự động. Lợi ích của hệ thống hybrid là cải thiện hiệu quả của động cơ cho khả năng vận hành mạnh mẽ, nhưng mức tiêu hao nhiên liệu giảm được hơn 40%, độ phát thải và CO2 cũng thấp hơn so với động cơ thông thường.
PGS.TS. Lê Anh Tuấn, viện Cơ khí Động lực (Đại học Bách khoa Hà Nội) cho rằng: “Phương tiện sạch là nhu cầu tất yếu của giao thông bền vững, bên cạnh việc quản lý cơ cấu giao thông phù hợp”.
Xe hybrid phù hợp với hạ tầng Việt Nam
Ông Phó Đức Sơn, Viện trưởng Viện Tiêu chuẩn chất lượng Việt Nam (Tổng cục Tiêu chuẩn đo lường chất lượng, Bộ Khoa học và Công nghệ) đưa ra phân tích, ô nhiễm không khí đang ngày càng trở nên trầm trọng tại các thành phố và gây tác động lớn để xã hội. Tác động ô nhiễm môi trường đến kinh tế là cứ 1% GDP tăng lên thì 3% GDP sẽ bị thiệt hại do các vấn đề môi trường.
Theo báo cáo hiện trạng môi trường quốc gia của Bộ Tài nguyên và Môi trường, dự báo tỷ lệ chi trả cho các vấn đề sức khỏe liên quan đến môi trường chiếm 1,2% GDP vào năm 2020, gấp 4 lần so với năm 2010. “Với những thách thức ngày một lớn này, các hãng sản xuất đã cố gắng nghiên cứu, chế tạo xe thân thiện môi trường như công nghệ xe sử dụng pin nhiên liệu, xe sử dụng năng lượng điện, xe hybrid...”, ông Sơn nhìn nhận.
Hiện nay Việt Nam mới chỉ xuất hiện xe hybrid và xe điện với số lượng rất hạn chế, trong đó xe hybrid chiếm đa số do phù hợp hơn với điều kiện cơ sở hạ tầng của Việt Nam. Tuy nhiên, cũng giống các nước khác trên thế giới, cùng với sự phát triển của xã hội, xe thân thiện môi trường sẽ là xu hướng tất yếu của Việt Nam trong tương lai. Về góc độ quản lý nhà nước hiện nay, hệ thống tiêu chuẩn và quy chuẩn hiện tại đã cơ bản đáp ứng được công tác quản lý đối với xe thân thiện với môi trường; hoàn thiện cơ sở cơ sở pháp lý (văn bản hướng dẫn thực hiện Nghị định 108/2015/ND-CP về thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xe tiết kiệm năng lượng) để khuyến khích các hãng ô tô giới thiệu các loại xe thân thiện môi trường ở Việt Nam.
Tuy nhiên, tại Việt Nam, số lượng thống kê từ cục Đăng kiểm Việt Nam cho thấy, xe điện và xe hybrid số lượng còn rất hạn chế (ôtô hybrid 2010 đến nay là 1.229 xe), xe ôtô điện chỉ có 7 xe dù những dòng xe này có nhiều chế độ chính sách ưu đãi về thuế tiêu thụ đặc biệt. Điều đó đặt ra vấn đề làm sao cần thúc đẩy việc đưa các chính sách khuyến khích các dòng xe thân thiện môi trường đi vào đời sống.
“Sau 2020 - 2025, các yếu tố môi trường gia tăng, điển hình ở các thành phố như Bắc Kinh, New Delhi. Vì vậy, các nước và doanh nghiệp sản xuất ô tô cần có định hướng và đưa ra các giải pháp công nghệ nhằm giảm thiểu tác động khí thải của phương tiện”, vị đại diện Viện Tiêu chuẩn chất lượng Việt Nam nói.
Tại Việt Nam, ngay từ ngày đầu thành lập, bên cạnh các hoạt động kinh doanh, công ty ô tô Toyota Việt Nam luôn coi việc bảo vệ môi trường là ưu tiên hàng đầu. Không chỉ tuân thủ hệ thống quản lý môi trường tiêu chuẩn trong hoạt động sản xuất, Toyota còn tiên phong trong việc thực hiện quy trình sản xuất sạch. Theo đó, Toyota luôn quan tâm đến các ảnh hưởng của môi trường đối với toàn bộ vòng đời sản phẩm từ sản xuất đến bán hàng và sử dụng, sau đó áp dụng và thực hiện các hoạt động phù hợp, giảm thiểu bất kỳ tác động nào. Thêm vào đó, Toyota cũng đã kêu gọi các đối tác kinh doanh như đại lý và nhà cung cấp tham gia vào các hoạt động môi trường cũng như hỗ trợ các đối tác trở thành những "công ty xanh".