Mới đây, trong hội thảo Bất bình đẳng trong phát triển con người ở thế kỷ XXI: Không chỉ thu nhập, mức trung bình và hiện tại, Chương trình phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) đã công bố những chỉ số về phát triển con người, bất bình đẳng và phát triển bền vững ở Việt Nam.
Phát biểu trong hội thảo, bà Caitlin Wiesen, Trưởng đại diện thường trú UNDP ở Việt Nam, khen ngợi Việt Nam đã kiên định trong việc chọn hướng phát triển lấy con người làm trọng tâm và đã bình đẳng trong các chiến lược và kế hoạch phát triển kinh tế xã hội của đất nước.
Bà Caitlin Wiesen phát biểu tại hội thảo
Với chỉ số phát triển con người (HDI) là 0,63, Việt Nam xếp thứ 118 trong tổng số 189 nước. Như vậy, chỉ cần thêm 0,007 điểm là Việt Nam sẽ nằm trong nhóm các nước có chỉ số HDI ở mức cao.
Hơn nữa, Việt Nam cũng có kết quả tốt về khía cạnh bình đẳng giới. Với chỉ số phát triển giới ở mức 1,003, Việt Nam thuộc nhóm dẫn đầu trong 5 nhóm nước trên toàn thế giới, xếp thứ 68 trong số 162 quốc gia. Đặc biệt, Việt Nam có tỷ lệ nữ đại biểu Quốc hội cao, là một trong những nước đứng đầu thế giới về tỷ lệ này.
Thành tựu của Việt Nam trong giảm nghèo đa chiều cũng rất đáng kể, chỉ số nghèo đa chiều (MPI) ở mức 0,019, xếp thứ 29 trong tổng số 102 nước và cũng trong nhóm dẫn đầu ở khu vực Đông Á, Thái Bình Dương.
Về vấn đề phát triển môi trường và bền vững, Báo cáo Phát triển con người nêu bật tỷ lệ che phủ rừng của Việt Nam nằm trong nhóm 1/3 các nước dẫn đầu.
“Việt Nam đã đạt được tăng trưởng đáng kể trong phát triển con người kể từ năm 1990 với mức độ bất bình đẳng tăng chậm. Căn cứ vào chỉ số HDI điều chỉnh theo bất bình đẳng, Việt Nam đạt được thứ hạng cao hơn 9 bậc so với năm 2018”, bà Caitlin Wiesen cho biết.
Tuy nhiên, bà cũng nhấn mạnh: “Việt Nam đang đứng trước một ngã rẽ quan trọng, các quyết định đưa ra ngày hôm nay sẽ quyết định liệu đất nước có tiếp tục duy trì được xu hướng phát triển hiện tại với mức độ bất bình đẳng ở mức tương đối thấp không, hay là các hình thức bất bình đẳng mới đang nổi lên sẽ được khắc sâu và trở nên trầm trọng hơn cùng với con đường phát triển không bền vững”.
Theo đó, trong hội thảo, đại diện UNDP đã chỉ ra khoảng cách lớn về giới và bất bình đẳng trong xã hội của một số nhóm dân cư và các khu vực địa lý Việt Nam. Các số liệu thu thập được cho thấy, dù có sự tiến bộ đáng kể ở cấp quốc gia nhưng các nhóm dân tộc thiểu số vẫn bị tụt lại phía sau về nhiều mặt, trong đó có năng lực của con người, tuổi thọ trung bình, sức khỏe và giáo dục (đặc biệt là dạy nghề và giáo dục ở bậc đại học/cao đẳng).
Mặt khác, Việt Nam nằm trong nhóm 1/3 các nước xếp hạng thấp nhất toàn cầu về tỷ lệ giới tính khi sinh, bạo lực đối với phụ nữ gây ra bởi đối tượng không phải là chồng/bạn tình (34,4%), tỷ lệ phụ nữ có tài khoản tại các tổ chức tài chính hoặc với các công ty cung cấp dịch vụ tài chính qua di dộng (30,4%).
Cùng với trồng rừng bền vững thì Việt Nam lại nằm trong nhóm 1/3 các nước phát thải khí carbon theo đầu người nhiều nhất trên thế giới.
Bất bình đẳng trong nhóm dân tộc thiểu số vẫn còn là vấn đề nhức nhối của Việt Nam
Nhìn nhận thực trạng vấn đề, ông Vũ Đại Thắng, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư phát biểu: “Để nâng cao chỉ số phát triển con người ở Việt Nam, các nhiệm vụ, định hướng và giải pháp trong Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2021 - 2030 đã tập trung ưu tiên lồng ghép các nội dung như: nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; phát triển giáo dục đào tạo và phát triển khoa học công nghệ; phát triển văn hóa xã hội; phát triển hệ thống an sinh xã hội đa dạng, đa tầng, giảm nghèo bền vững; thực hiện tốt chính sách dân tộc và tôn giáo, thực hiện bình đẳng giới và nâng cao vị thế của phụ nữ; tăng cường quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường và chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, phòng tránh thiên tai; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước”.
Đồng tình với Thứ trưởng, UNDP đã lập ra kế hoạch giúp Việt Nam vượt qua vấn đề này, tập trung nhiều vào biến đổi công nghệ và cuộc khủng hoảng khí hậu. Theo đó, Báo cáo Phát triển con người đề xuất các chính sách bảo trợ xã hội để đảm bảo cạnh tranh công bằng thông qua các nền tảng công nghệ phi tập trung. Bên cạnh đó, cần nỗ lực đầu tư vào học tập suốt đời để người lao động có thể thích nghi với công việc hiện tại, đồng thời đáp ứng được các đồng thuận quốc tế về mức thuế cho các hoạt động số. Từ đó, xây dựng một nền kinh tế số mới, an toàn và ổn định, thúc đẩy thu hẹp các năng lực cơ bản thay vì phân hóa các năng lực nâng cao trong phát triển con người.