Bão lũ đang hoành hành ở miền Trung Việt Nam là bằng chứng mới nhất cho thấy một xu hướng, rủi ro đáng lo ngại hiện nay. Theo dự báo, Việt Nam sẽ còn tiếp tục phải gánh chịu những tác động xấu từ thiên nhiên, đặc biệt khi những thiên tai này đang dần trở nên nặng nề hơn do tốc độ đô thị hóa nhanh, phát triển kinh tế và biến đổi khí hậu.
Theo báo cáo, ước tính 12 triệu người Việt ở các tỉnh ven biển đang phải chịu ảnh hưởng từ nguy cơ của các trận bão lũ và hơn 35% nhà ở hiện đang nằm ở các khu vực ven biển bị xói mòn. Trung bình mỗi năm có tới 852 triệu USD (tương đương 0,5% GDP) và 316.000 việc làm trong các lĩnh vực kinh tế chủ chốt bị ảnh hưởng do nguy cơ lũ lụt ven sông và ven biển.
Cơ sở hạ tầng và các cơ sở công cộng cũng đứng trước các nguy cơ này, đồng nghĩa với việc cung cấp dịch vụ có thể bị gián đoạn khi có sự cố xảy ra. Cụ thể, ngập lụt nghiêm trọng đang ảnh hưởng trực tiếp tới 26% số bệnh viện công, trạm xá và 11% các trường học trong khu vực. Hơn một phần ba lưới điện của Việt Nam được đặt tại các khu vực trong rừng do đó có nguy cơ bị hư hỏng cao khi cây đổ do bão. Khi những dịch vụ công này bị ảnh hưởng do lũ sẽ làm giám đoạn quá trình tiếp tế, hỗ trợ trong trường hợp cần thiết.
Bão lũ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống của người dân khu vực ven biển
Mặc dù chương trình quản lý rủi ro của Việt Nam đã đạt được nhiều tiến bộ nhưng vẫn còn tồn đọng một số thách thức, khó khăn. Báo cáo Tăng cường khả năng chống chịu khu vực ven biển đã chỉ ra rằng, có các thông tin về rủi ro ở Việt Nam còn rời rạc và chưa đầy đủ; các quy định liên quan như quy hoạch không gian, quy chuẩn xây dựng, tiêu chuẩn an toàn và bảo trì hệ thống cơ sở hạ tầng được thực thi kém hiệu quả. Điển hình như: 2/3 hệ thống đê biển của Việt Nam hiện không đáp ứng đủ các yêu cầu an toàn theo quy định.
Bà Carolyn Turk, Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam cho biết: “Nếu vẫn tiếp tục xu hướng phát triển kinh tế nhanh ở các khu vực có nguy cơ cao như hiện nay thì thiệt hại do thiên tai sẽ gia tăng. Đã đến lúc cần có cách tiếp cận mới nhằm cân bằng giữa rủi ro và cơ hội để các khu vực ven biển Việt Nam có thể tiếp tục là động lực tăng trưởng, đồng thời vẫn đảm bảo khả năng chống chịu với các cú sốc”.
Theo đó, báo cáo cũng đề xuất một số khuyến nghị của các chuyên gia để ứng phó với tình trạng nguy cấp trên. Trong đó, Chính phủ Việt Nam cần cải thiện hơn nữa các công cụ dữ liệu; xây dựng cơ sở dữ liệu thiên tai có thể truy cập công khai; hệ thống quản lý tài sản đối với các cơ sở hạ tầng quan trọng.
Các ban, ngành nên cân nhắc yếu tố rủi ro trong quy hoạch phân vùng và không gian dựa trên thông tin sẵn có tốt nhất. Tăng cường khả năng chống chịu của hệ thống cơ sở hạ tầng và dịch vụ công bằng cách nâng cấp các công trình này tại những khu vực dễ bị ảnh hưởng nhất và ít được bảo vệ, đồng thời cập nhật các tiêu chuẩn an toàn hiện có.
Tận dụng các giải pháp dựa trên tự nhiên bằng cách khai thác khả năng bảo vệ và đóng góp phát triển kinh tế của hệ sinh thái một cách có hệ thống.
Nâng cao năng lực phòng ngừa và ứng phó với thiên tai bằng cách nâng cấp hệ thống cảnh báo sớm, tăng cường năng lực ứng phó của địa phương, cải thiện mạng lưới an sinh xã hội, thực hiện phân bổ ngân sách rủi ro toàn diện.