Nguyên nhân của tình trạng trên gồm: Chất lượng quy hoạch thấp, việc xác định chỉ tiêu sử dụng đất, bố trí tổng mặt bằng... chưa chính xác do chưa tổng hợp đầy đủ và xử lý tốt các thông tin dự báo về tình hình kinh tế - xã hội và các yếu tố đầu vào khác, không lập đồng bộ các loại quy hoạch liên quan, hoặc có lập nhưng có mâu thuẫn giữa các loại quy hoạch. Ngoài ra, quy hoạch thiếu tính khả thi do chưa hoặc không xác định đủ các yếu tố, điều kiện thực hiện, nhất là về nguồn vốn đầu tư để đầu tư đồng bộ về nhà ở, công trình khác với hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội và đền bù giải phóng mặt bằng.
Đồng thời, một số nhà đầu tư, chủ đầu tư được giao thực hiện dự án còn thiếu năng lực, kinh nghiệm thực hiện; Việc tổ chức quản lý và thực hiện quy hoạch sau khi công bố chưa được thực hiện nghiêm túc, đầy đủ theo quy định. Cuối cùng, một số địa phương còn chủ quan, nóng vội trong việc mở rộng đất phát triển đô thị nhưng chưa tính toán chính xác các yếu tố, nguồn lực phát triển nên không thực hiện được các chỉ tiêu quy hoạch, quy chuẩn, tiêu chuẩn theo quy định, nhất là đối với các công trình hạ tầng.
Nhiều dự án bỏ hoang gây lãng phí và bức xúc trong dân cư. (Ảnh minh họa)
Bộ Xây dựng, Bộ trưởng Bộ Xây dựng có trách nhiệm về một số nội dung như: Đề xuất sửa đổi, bổ sung một số nội dung quy định pháp luật, quy chuẩn, tiêu chuẩn liên quan đã bất cập, không còn phù hợp với thực tiễn chưa kịp thời; Chất lượng lập, thẩm định quy hoạch do Bộ Xây dựng thực hiện còn một số nội dung chưa đáp ứng yêu cầu; Việc theo dõi, hướng dẫn, đôn đốc, phối hợp với các địa phương trong thực hiện công tác quản lý Nhà nước về quy hoạch chưa thường xuyên, kịp thời.
Để giải quyết tình trạng này, theo Bộ trưởng Bộ Xây dựng, trong thời gian tới, Bộ Xây dựng tiếp tục rà soát, đề xuất để hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật, quy chuẩn, tiêu chuẩn về quy hoạch xây dựng, đầu tư xây dựng: Sửa đổi, bổ sung Luật Xây dựng, Luật Quy hoạch đô thị, đặc biệt đối với các quy định về lập, thẩm định quy hoạch; về sự tham gia của cộng đồng dân cư, nhà đầu tư trong quá trình lấy ý kiến đồ án quy hoạch; thẩm định dự án đầu tư xây dựng, tăng cường thẩm tra về năng lực của chủ đầu tư về vốn, khả năng huy động vốn, về năng lực quản lý và nhân sự. Quy định trách nhiệm của cơ quan quản lý, cơ quan tư vấn đối với chất lượng quy hoạch xây dựng, quy hoạch đô thị. Hiện nay, Bộ Xây dựng đang lập hồ sơ sửa đổi, bổ sung Luật Xây dựng năm 2014 để trình Quốc hội cho ý kiến vào Kỳ họp thứ 8; Hoàn thành việc sửa đổi, bổ sung các quy chuẩn xây dựng về quy hoạch, nhà chung cư, hạ tầng kỹ thuật trong năm 2019.
Không chỉ vậy, Bộ Xây dựng tăng cường kiểm tra, giám sát, hướng dẫn các địa phương thực hiện tốt quy định pháp luật về quy hoạch; Tăng cường công tác thanh tra của Bộ Xây dựng.
Đồng thời, Bộ Xây dựng đề nghị UBND các tỉnh, thành phố thuộc Trung ương khẩn trương thực hiện nghiêm túc Chỉ thị số 05/CT-TTg ngày 01/3/2019 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường chấn chỉnh công tác quy hoạch xây dựng, quản lý phát triển đô thị theo quy hoạch được duyệt.