Kết quả một nghiên cứu do trường Đại học Quốc gia Australia chủ trì cho biết, Việt Nam đang đi đầu trong ASEAN về phát triển điện mặt trời và điện gió.
Theo đó, từ năm 2019, Việt Nam đã vượt qua Thái Lan để trở thành quốc gia đi đầu ASEAN về công suất lắp đặt điện mặt trời và điện gió. Dựa trên số liệu của Cơ quan Năng lượng tái tạo quốc tế, tính đến cuối năm 2020, tổng công suất quang điện mặt trời của Việt Nam đạt khoảng 16.500 MW, vượt xa mục tiêu 850 MW được đặt ra cho năm 2020 và thậm chí là đang tiến gần đến mục tiêu được đặt ra cho năm 2030 là 18.600 MW.
Nhà máy điện gió ở Bạc Liêu
Nếu chỉ tính riêng trong năm 2019, Việt Nam đã lắp đặt hơn 100.000 hệ thống năng lượng mặt trời trên mái nhà. Số liệu thống kê cũng cho thấy, sản lượng điện mặt trời và điện gió của Việt Nam đã tăng từ 4,7 TWh năm 2019 lên 9,5 TWh năm 2020, tức là tăng gần 200%. Mức tăng này của Việt Nam được đánh giá cao hơn nhiều so với nhiều nước trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương cũng như nhiều quốc gia trên thế giới.
Tại ASEAN, không chỉ Việt Nam mà nhiều quốc gia khác cũng có tiềm năng lớn về điện mặt trời và điện gió như Thái Lan, Myanmar, Campuchia, Philippines. Tuy nhiên, cho đến nay, Việt Nam đã vượt xa các nước này trong việc khai thác điện mặt trời và điện gió.
Tiến sỹ Đỗ Nam Thắng, một trong những thành viên của nhóm nghiên cứu cho biết, từ trường hợp của Việt Nam có thể rút ra 6 bài học giúp các nước ASEAN tận dụng tối đa lợi thế thiên nhiên để phát triển điện mặt trời và điện gió.
Thứ nhất là cần có cam kết của các nhà lãnh đạo và sự ủng hộ mạnh mẽ của cộng đồng từ đó đưa ra nhiều chính sách khuyến khích các doanh nghiệp thúc đẩy phát triển điện gió và điện mặt trời.
Thứ hai là mức mua giá điện từ nhà sản xuất năng lượng tái tạo (FITs) cao sẽ là động lực thúc đẩy các doanh nghiệp đầu tư vào năng lượng mới.
Thứ ba là Việt Nam là quốc gia ASEAN duy nhất miễn giảm thuế thuê đất đối với các doanh nghiệp sản xuất năng lượng tái tạo nên đã tạo động lực để các doanh nghiệp đầu tư và tham gia vào các dự án năng lượng tái tạo.
Thứ tư là khác với các nước trong khu vực, Việt Nam khá thận trọng với việc áp dụng hình thức đấu thầu.
Thứ năm là Việt Nam có môi trường đầu tư khá thuận lợi cho các dự án năng lượng tái tạo.
Cuối cùng, nếu so với Thái Lan, Malaysia, Indonesia, Việt Nam là quốc gia có mức trợ giá thấp nhất đối với nhiên liệu hóa thạch.
Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, nếu các quốc gia đang phát triển có chính sách và cơ chế tài chính phù hợp thì có thể phát triển nhanh các dạng năng lượng tái tạo. Chuẩn bị sớm và kỹ lưỡng sẽ giúp hạn chế được một số khó khăn như quá tải của lưới điện.
Nghiên cứu được thực hiện bởi các chuyên gia quốc tế thuộc Đại học Quốc gia Australia, Trung tâm năng lượng ASEAN, Viện Ngoại giao Na Uy và Đại học Kinh tế Quốc dân Hà Nội.