Trao đổi tại tọa đàm, đại diện Tổng công ty Truyền tải điện quốc gia (EVNNPT) cho biết: Hiện nay phần lớn cơ sở hạ tầng hệ thống điện truyền tải do EVNNPT quản lý vận hành, bao gồm: 178 trạm biến áp với tổng dung lượng gần 112.000MVA, hơn 28.600 km đường dây. Về các dự án lưới điện trọng điểm, dù gặp nhiều vướng mắc nhưng EVNNPT cũng đưa vào vận hành nhiều dự án như: đường dây 500kV mạch 3 từ Vũng Áng - Quảng Trạch - Dốc Sỏi - Pleiku 2, tăng cường khả năng truyền tải lưới điện trong thời gian qua và sắp tới; các công trình giải tỏa công suất nhà máy thủy điện Lai Châu, nhiệt điện: Vĩnh Tân, Duyên Hải, Nghi Sơn, Hải Dương, Sông Hậu.
Đặc biệt, khi các nguồn năng lượng tái tạo tăng cao, EVNNPT đã nỗ lực đưa vào vận hành các công trình giải tỏa công suất nguồn này. Cùng đó, là các dự án đảm bảo cung cấp điện cho những thành phố lớn, trung tâm phụ tải, các khu kinh tế trọng điểm.
Với nhu cầu đầu tư tới 2030 và tầm nhìn đến 2045, căn cứ theo dự thảo Quy hoạch điện VIII thì khối lượng đầu tư lưới điện truyền tải là rất lớn để phục vụ phát triển kính tế - xã hội của đất nước. Theo đó, trong 10 năm từ 2021 - 2030, tổng nhu cầu vốn đầu tư cho hệ thống lưới điện hơn 335.000 tỷ đồng, tương đương 1 năm khoảng 35.000 tỷ đồng.
Tọa đàm “Đa dạng hóa nguồn đầu tư xây dựng và vận hành lưới điện truyền tải”
Đại diện EVNNPT cho biết, về chủ trương của Đảng, nhà nước thì hiện nay đã cho phép thu hút nguồn lực xã hội hóa đầu tư lưới truyền tải, góp phần chia sẻ về nguồn lực để đầu tư xây dựng lưới điện. Tuy nhiên, hiện nay một số văn bản quy định dưới luật, quy định hướng dẫn chưa cụ thể về phạm vi đầu tư giữa chủ đầu tư nhà nước với chủ đầu tư bên ngoài; chưa có cơ chế giá với các chủ đầu tư nên vẫn gặp vướng mắc trong triển khai thực hiện xã hội hóa đầu tư truyền tải.
Phát biểu thảo luận tại tọa đàm, ông Đặng Huy Cường, Thành viên HĐTV EVN và ông Nguyễn Tài Anh, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cho biết: Trong nhiều năm qua, trong vai trò là chủ đầu tư, EVN và EVNNPT luôn đảm bảo thực hiện tốt nhiệm vụ được Chính phủ giao về việc đầu tư xây dựng và vận hành các công trình truyền tải điện. Những vướng mắc chính hiện nay đối với lưới truyền tải không phải là nguồn vốn mà là những vấn đề liên quan đến mặt bằng dự án, một số cơ chế chính sách liên quan, nhất là vấn đề chuyển đổi mục đích sử dụng đất rừng.
EVN được Chính phủ giao thực hiện nhiệm vụ chính trị trong việc đầu tư và vận hành lưới điện, trong đó bao gồm cả mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô nên giá/phí truyền tải hiện nay cũng phải đáp ứng cả mục tiêu đó chứ không phải chỉ xem xét thuần túy về mặt kinh doanh có lợi nhuận.
Về chủ trương, EVN ủng hộ thành phần ngoài tham gia xã hội hóa đầu tư lưới truyền tải, tuy nhiên điều kiện nào và ranh giới nào cho phép xã hội hóa để đảm bảo quốc phòng – an ninh năng lượng trong bất kỳ hoàn cảnh nào cần được các cơ quan nhà nước có thẩm quyền hướng dẫn cụ thể. Ngoài ra, sự phối hợp của chính quyền địa phương các cấp cũng có vai trò hết sức quan trọng trong quá trình triển khai dự án, đặc biệt là về mặt bằng công trình và phục vụ thi công, kể cả giai đoạn đầu tư và vận hành lưới truyền tải điện.
Chia sẻ trước ý kiến của Công ty Trung Nam về việc EVN chưa huy động hết nguồn điện gió và mặt trời, ông Nguyễn Tài Anh cho biết: EVN luôn tạo điều kiện để tận dụng tối đa có thể nguồn năng lượng tái tạo như gió và mặt trời nhưng việc huy động phát điện trước tiên phải đảm bảo đúng quy định của pháp luật. Do vậy, phần công suất chưa được các cấp có thẩm quyền quy định về giá mua điện thì cũng chưa được phép huy động. Bên cạnh đó, việc huy động công suất các loại hình phát điện trong hệ thống vẫn phải đảm bảo tính công bằng, minh bạch và phù hợp với nhu cầu tiêu thụ điện của hệ thống.
Trước đây, cũng đã có một số công trình lưới điện do các chủ đầu tư nguồn điện bên ngoài EVN xây dựng để đấu nối vào hệ thống điện quốc gia phục vụ tải lượng điện phát được lên lưới. Sau khi hoàn thành xây dựng, các chủ đầu tư sẽ tiếp tục quản lý vận hành các đường dây và trạm này hoặc thuê đơn vị Truyền tải điện (thuộc EVNNPT) vận hành. Các công trình đường dây và trạm 500kV do Công ty Trung Nam thực hiện đầu tư vừa qua cũng có tính chất tương tự. Tuy nhiên, đối với đề nghị của Công ty Trung Nam về việc xem xét bàn giao các công trình đường dây và trạm 500kV do công ty đã đầu tư cho phía EVN cần được sự hướng dẫn cụ thể của các cơ quan có thẩm quyền trên cơ sở đảm bảo đúng quy định pháp luật.
Trạm biến áp 220kV Tháp Chàm (Ninh Thuận)
Phát biểu tại tọa đàm, ông Nguyễn Đức Kiên, tổ trưởng Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng Chính phủ cho biết: Trong giai đoạn qua, EVN/EVNNPT đã đáp ứng tương đối tốt mục tiêu truyền tải điện nhằm giải tỏa nguồn điện. Hiện nay, giá điện đều tính toán chi tiết và đều được EVN trình các cấp cơ quan quản lý nhà nước thẩm định, phê duyệt theo đúng quy định. Giá điện của Việt Nam hiện nay vẫn phải do nhà nước quản lý, chưa thể thả nổi theo thị trường mà trước hết phải đáp ứng mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô của cả nước.
Nguyên tắc của doanh nghiệp trong kinh tế thị trường là lợi nhuận, giá là động lực quan trọng nhất để huy động nguồn lực kinh tế khác tham gia nhưng ở Việt Nam, giá điện phải đảm bảo hài hòa lợi ích của cả người dân, doanh nghiệp, nhà nước.
Tại tọa đàm, một số chuyên gia cho rằng nếu để thu hút nguồn lực xã hội hóa đầu tư lưới truyền tải thì cũng cần chính sách giá đủ hấp dẫn. Tuy nhiên, hầu hết các ý kiến cũng nhận định, lưới truyền tải điện liên quan trực tiếp đến an ninh – quốc phòng, an ninh năng lượng, đồng thời lại là lĩnh vực có hàm lượng công nghệ cao nên việc đưa ra các hướng dẫn cụ thể từ các cơ quan quản lý nhà nước sẽ cần phải nghiên cứu kỹ, thận trọng.