Bộ Công Thương cho biết, trong những năm qua, ngành năng lượng Việt Nam đã và đang có sự chuyển mình mạnh mẽ, có những bước phát triển vượt bậc sang cơ chế kinh tế thị trường, tạo đà cho sự phát triển của nền kinh tế - xã hội, góp phần tích cực vào quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, đồng thời củng cố, tăng cường an ninh năng lượng quốc gia.
Tuy nhiên, trong bối cảnh ngành năng lượng càng lớn mạnh, hệ thống cung ứng năng lượng càng phức tạp, đa dạng, ngành năng lượng Việt Nam đang phải đối mặt các các vấn đề thách thức về: nguồn cung không đủ đáp ứng nhu cầu, phải nhập khẩu năng lượng; hiệu quả khai thác, sử dụng năng lượng còn thấp; cơ sở hạ tầng ngành năng lượng còn thiếu và chưa đồng bộ… vì vậy, cần thiết phát triển các nguồn năng lượng tái tạo.
Bên cạnh đó, trong những năm qua, nhiều dự án hỗ trợ kỹ thuật quốc tế đã được triển khai nghiên cứu, phân tích, tính toán và đề xuất các giải pháp hỗ trợ Việt Nam thực hiện chuyển dịch năng lượng. Trong đó, các dạng năng lượng truyền thống như năng lượng hóa thạch gây ô nhiễm môi trường được thay thế dần bằng các các dạng năng lượng sạch, năng lượng tái tạo đang là xu hướng chủ yếu và mạnh mẽ trong tiến trình phát triển năng lượng nói riêng và phát triển bền vững nói chung của các quốc gia hiện nay.
Mục đích xây dựng Nghị định về quy định cơ chế mua bán điện trực tiếp giữa đơn vị phát điện năng lượng tái tạo với khách hàng sử dụng điện lớn (DPPA) nhằm đáp ứng xu hướng sử dụng năng lượng sạch của khách hàng sử dụng điện. Góp phần thu hút đầu tư vào việc phát triển bền vững năng lượng tái tạo nhằm bảo vệ môi trường; hướng đến việc triển khai thị trường bán lẻ điện cạnh tranh tại Việt Nam. Nâng cao tính hiệu quả của công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động mua bán điện trực tiếp giữa đơn vị phát điện và khách hàng sử dụng điện.
Xây dựng Nghị định về quy định cơ chế mua bán điện trực tiếp giữa đơn vị phát điện năng lượng tái tạo với khách hàng sử dụng điện lớn
Theo Bộ Công Thương, qua khảo sát và lắng nghe ý kiến thực tế từ cộng đồng doanh nghiệp, cả bên đầu tư điện năng lượng tái tạo, năng lượng sạch và bên sử dụng điện lớn (khoảng 1 triệu kWh/tháng trở lên) đều mong muốn tham gia cơ chế DPPA và mong muốn Chính phủ Việt Nam sớm ban hành cơ chế này với kỳ vọng đạt được các mục tiêu phát triển bền vững toàn cầu phù hợp với xu hướng chung của thế giới.
Cụ thể, về nhu cầu tham gia cơ chế DPPA của bên bán (đơn vị phát điện từ năng lượng tái tạo): trong số 106 dự án có công suất đặt từ 30MW trở lên (42 dự án điện mặt trời và 64 dự án điện gió) trong danh sách Quy hoạch điện VII điều chỉnh, phiếu khảo sát đã được gửi tới 95 dự án và có 67 dự án phản hồi như sau: 24 dự án (công suất đặt 1.773 MW) mong muốn tham gia; 17 dự án (công suất đặt 2.836 MW) cân nhắc về điều kiện tham gia, khả năng tìm và ký hợp đồng với khách hàng; 26 dự án trả lời không có nhu cầu tham gia.
Về nhu cầu tham gia cơ chế DPPA của bên mua điện (khách hàng sử dụng điện là các tổ chức đang mua điện phục vụ cho mục đích sản xuất từ cấp điện áp 22kV trở lên): phiếu khảo sát đã gửi tới 41 khách hàng, trong đó có 20 khách hàng trả lời mong muốn tham gia cơ chế DPPA với tổng nhu cầu khoảng 996MW.
Hiện nay, Bộ Công Thương đã xây dựng và hoàn thiện dự thảo Nghị định quy định về DPPA và đang được lấy ý kiến công khai. Trong việc xây dựng Nghị định, Bộ Công Thương đề xuất 2 chính sách:
Chính sách: mua bán điện trực tiếp giữa đơn vị phát điện và khách hàng sử dụng điện lớn qua đường dây riêng. Trong trường hợp này, đơn vị phát điện và khách hàng sử dụng điện lớn khi mua bán điện không bị giới hạn về các điều kiện như công suất, sản lượng, cấp điện áp đấu nối, mục đích sử dụng điện. Giá bán điện sẽ do hai bên thỏa thuận trực tiếp.
Nội dung của chính sách: xây dựng quy định mà các bên tham gia việc mua bán điện này phải tuân thủ để triển khai hoạt động mua bán điện như vấn đề về: nguyên tắc mua bán điện trực tiếp qua đường dây riêng; quy định về đơn vị phát điện, khách hàng lớn trong trường hợp mua bán điện trực tiếp qua đường dây riêng; hợp đồng giữa khách hàng và đơn vị phát điện; trách nhiệm thực hiện.
Chính sách: mua bán điện trực tiếp giữa đơn vị phát điện và khách hàng sử dụng điện lớn thông qua lưới điện quốc gia. Trong bối cảnh hầu hết các doanh nghiệp hàng đầu đang muốn mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh tại Việt Nam đều có cam kết về môi trường, việc quy định các nguồn năng lượng tái tạo trong cơ chế mua bán điện trực tiếp tham gia thị trường điện đảm bảo việc thực hiện cơ chế mua bán điện trực tiếp trong trường hợp cơ sở của đơn vị phát điện và khách hàng ở xa nhau, không có kết nối trực tiếp về mặt vật lý, khi đó, đơn vị phát điện sẽ thông qua hệ thống lưới điện quốc gia để truyền tải điện đến cơ sở tiêu thụ của khách hàng.
Đồng thời, việc ban hành quy định để đảm bảo các bên thực hiện thỏa thuận theo đúng tính chất của cơ chế mua bán điện trực tiếp, tránh các hiện tượng chuyển giá và trục lợi từ cơ chế. Ngoài ra, chính sách này giúp thúc đẩy sự phát triển của thị trường bán lẻ điện cạnh tranh theo lộ trình đã được duyệt.
Nội dung của chính sách: xây dựng quy định mà các bên tham gia việc mua bán điện này phải tuân thủ để triển khai hoạt động mua bán điện như vấn đề về: giao dịch giữa các đơn vị; mua bán điện của đơn vị phát điện thông qua thị trường điện giao ngay; mua bán điện và thanh toán giữa khách hàng và đơn vị bán lẻ điện; hợp đồng giữa khách hàng và đơn vị phát điện; trách nhiệm thực hiện.