Hội thảo nằm trong dự án “Đánh giá hiện trạng và đề xuất giải pháp giảm thiểu tác động của đốt ngoài trời và sử dụng hóa chất trong thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) trong nông nghiệp ảnh hưởng đến biến đổi khí hậu, sức khỏe con người và đa dạng sinh học tại Việt Nam”. Dự án do Hội Bảo vệ tài nguyên và môi trường Việt Nam thực hiện thông qua Liên minh Toàn cầu về sức khỏe và ô nhiễm (GAHP), Bộ Môi trường, thực phẩm và nông nghiệp Vương quốc Anh (DEFRA) tài trợ.
Thuốc BVTV mang lại lợi ích lớn đối với nền nông nghiệp: diệt sâu bệnh gây hại nhanh, triệt để trên diện rộng; chặn đứng những trận dịch hại trong thời gian ngắn mà các biện pháp khác không thể thực hiện. Đây còn là biện pháp hóa học đem lại hiệu quả phòng trừ rõ rệt, bảo vệ năng suất cây trồng, dễ ứng dụng rộng rãi, đôi khi là biện pháp phòng trừ duy nhất.
Giảm thiểu tác động của việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật trong nông nghiệp
Theo thống kê của Tổ chức Lương thực và nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO), nếu toàn thế giới chi 35 tỷ USD sử dụng thuốc BVTV để diệt trừ các loại sinh vật gây hại thì sẽ mang lại hiệu quả kinh tế gấp 10 lần. Việt Nam nằm trong Top đầu các quốc gia có danh mục thuốc BVTV được phép sử dụng trên cây trồng đa dạng nhất, với 1.700 hoạt chất và 4.080 sản phẩm thương mại. Thị phần thuốc trừ sâu, diệt côn trùng chiếm tỷ trọng lớn nhất trên thị trường bán lẻ.
Tuy nhiên, Trưởng khoa Môi trường, trường Đại học Khoa học Huế Hoàng Công Tín chỉ ra rằng, việc lạm dụng thuốc BVTV có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng đến môi trường sống, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người. Cụ thể, sau khi phun rải thuốc BVTV, hóa chất sẽ tích tụ trong nông phẩm; phần khác lưu giữ trong môi trường đất, nước, không khí (dư lượng thuốc). Nếu dư lượng thuốc BVTV lớn sẽ gây ô nhiễm môi trường, làm mất cân bằng hệ sinh thái, tạo nên dịch hại. Ngoài ra, dư lượng thuốc có thể gây ngộ độc cấp tính và mãn tính cho người, là nguyên nhân sâu xa dẫn đến các bệnh hiểm nghèo như ung thư, tổn thương hệ thần kinh, gây vô sinh và sinh con bị dị tật.
Theo các chuyên gia, sử dụng thuốc BVTV an toàn, hiệu quả, có trách nhiệm là giải pháp quan trọng để khắc phục những tiêu cực từ việc lạm dụng thuốc BVTV. Nhưng trước mắt phải tăng cường tuyên truyền, hỗ trợ nông dân, đại lý thuốc BVTV tiếp cận, nắm rõ nguyên tắc sử dụng nhằm phát huy hiệu quả sản phẩm thuốc BVTV, góp phần giữ gìn môi trường xanh - sạch, bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Từ đó, hình thành vùng sản xuất nông sản an toàn, chất lượng cao và phục vụ những thị trường khó tính.
PGS.TS. Lê Văn Thăng, Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam khẳng định, để có thể xây dựng một nền nông nghiệp bền vững ở cả 3 phương diện kinh tế, xã hội và môi trường, yêu cầu khách quan đặt ra là hoàn thiện lại bộ máy quản lý nhà nước về thuốc BVTV và thống nhất trong việc cấp phép sử dụng cũng như thiết lập mức giới hạn cho phép (MRL) cho các loại thuốc BVTV được sử dụng tại Việt Nam.
Trước đó, tại thành phố Huế, trường Đại học Khoa học, Đại học Huế đã phối hợp với Hội bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam tổ chức 2 lớp tập huấn về tác động của thuốc BVTV và đốt hở ngoài trời trong nông nghiệp lên môi trường và sức khỏe cộng đồng ở khu vực miền Trung.
Hoạt động phần nào giúp giải quyết các vấn đề rủi ro về sức khỏe và môi trường do hoạt động đốt rơm rạ và sử dụng hóa chất trong thuốc BVTV trong nông nghiệp Việt Nam. Qua đó, góp phần nâng cao nhận thức của học sinh, sinh viên về tác động của thuốc BVTV và đốt hở ngoài trời trong nông nghiệp lêm môi trường và sức khỏe cộng đồng ở khu vực miền Trung. Từ đó nghiên cứu các giải pháp thay thế hoạt động đốt rơm rạ và sử dụng đúng quy trình thuốc BVTV tại Việt Nam.