Căn cứ vào kết quả nghiên cứu khảo sát của một số nhà nghiên cứu, trong kho tàng ẩm thực Việt có khoảng 1.700 món thì Huế chiếm đến hơn 1.300 món ăn và thức uống, chia làm ba dòng chính: cung đình, dân gian và chay.
Món ngon xứ Huế là sự kết hợp giữa đặc trưng khẩu vị của cư dân bản địa với cư dân Champa xưa và của người Việt nói chung. Đây là món ngon dân gian cả nước hòa quyện với món ăn cung đình. Có thể nói, món ăn Huế rất phong phú, có thể giản dị, mang hương vị của sản phẩm nơi đồng ruộng, đầm phá, núi sông, song cũng không kém phần sang trọng, tinh tế với cách bài trí món ăn đậm tính chất cung đình.
Theo TS. Trần Văn Dũng, Phó Chủ tịch thường trực Hội Văn nghệ dân gian Thừa Thiên Huế, ẩm thực Huế là một di sản tích hợp nhiều giá trị như: triết lý, lối sống, quan niệm, cách chế biến, nghi lễ, nghệ thuật trang trí... Những nét đặc trưng ấy biểu hiện rất rõ nét, không lẫn lộn với bất cứ ẩm thực của vùng miền nào. Ẩm thực Huế không ngừng tiếp thu, phát triển, sáng tạo qua nhiều giai đoạn lịch sử và được lưu truyền qua nhiều thế hệ đến ngày nay. Ngoài ra, Huế vẫn còn có nhiều nghệ nhân nắm vững bí quyết, kỹ năng thực hành, chế biến các món ăn, thức uống ngon…
Món ăn Huế luôn có sự kết hợp giữa nét văn hóa dân gian mộc mạc với sự tinh tế của ẩm thực cung đình
TS. Phan Thanh Hải, Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao nhận định, ẩm thực Huế thể hiện đậm nét các giá trị văn hóa, lịch sử, phong tục tập quán, nghệ thuật và có bản sắc rất riêng, đã trở thành một thương hiệu tiêu biểu cho văn hóa ẩm thực Việt Nam. Vì vậy, ẩm thực Huế không chỉ xứng đáng là một di sản quý của người Huế, người Việt Nam, mà còn xứng đáng lập hồ sơ đệ trình UNESCO ghi tên vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, để từ đó được bảo vệ và phát huy giá trị một cách toàn diện, đầy đủ và bền vững trong đời sống đương đại.
Từ nhận định đó, mới đây, UBND tỉnh Thừa Thiên Huế đã có văn bản giao Sở Văn hóa và Thể thao nghiên cứu, tham mưu cho tỉnh về kế hoạch, lộ trình xây dựng hồ sơ ẩm thực Huế trình UNESCO công nhận là di sản phi vật thể đại diện của nhân loại.
Theo đó, để được ghi danh vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, ẩm thực Huế cần tiếp tục được nghiên cứu kỹ lưỡng nhằm làm sáng tỏ thêm những giá trị nổi bật đối với sự đa dạng văn hóa và sự sáng tạo của nhân loại. Đồng thời, cần nâng cao nhận thức của cộng đồng xã hội để đạt đến sự hiểu biết đầy đủ về di sản và sự đồng thuận, tự nguyện bảo vệ di sản của cộng đồng.
TS. Phan Thanh Hải cho biết, trước tiên, cần triển khai kế hoạch kiểm kê và lập hồ sơ khoa học ẩm thực Huế đề nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, nhằm đánh giá những giá trị tiêu biểu về lịch sử, văn hóa và khoa học... của ẩm thực Huế. Đây cũng là yếu tố cần thiết để di sản ẩm thực Huế đủ điều kiện tiến hành xây dựng hồ sơ khoa học đệ trình UNESCO ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Nhiều tháng qua, Sở Du lịch Thừa Thiên Huế đã xây dựng hồ sơ, thống kê món ăn xuất phát từ Huế với mong muốn đưa Thừa Thiên Huế trở thành kinh đô ẩm thực Việt Nam. Hiện Huế có hơn 1.200 món ăn xuất phát trong cung đình và dân gian, nổi tiếng có bún bò, mè xửng, chè Huế, nem lụi, cơm hến...
Ông Trần Văn Dũng đề xuất, cần tăng cường nghiên cứu ứng dụng khoa học và công nghệ nhằm nâng cao chất lượng hiệu quả các hoạt động kiểm kê, sưu tầm, tư liệu hóa, truyền dạy và chế biến món ăn, thức uống. Đồng thời, đưa ẩm thực Huế vào nội dung đào tạo bồi dưỡng tại các cơ sở đào tạo chuyên ngành, các trường học. Bên cạnh việc tổ chức thường xuyên và mở rộng quy mô các liên hoan, triển lãm, festival về ẩm thực Huế nhằm xây dựng và phát triển thương hiệu này, xem đó như một thế mạnh của ngành dịch vụ, du lịch, cần khuyến khích các cơ quan truyền thông thường xuyên tổ chức các chương trình giới thiệu quảng bá về ẩm thực Huế đến công chúng trong và ngoài nước.