Trước đó, Bộ NN&PTNT đã tính toán và lựa chọn phương án xả ở mực nước thấp. Theo đó, mực nước sông Hồng tại Trạm thủy văn Hà Nội được duy trì ở mức cao nhất 2m (đợt 2), thấp nhất là 1,4m (đợt 3) và đợt 1 chỉ xả ở mức 1,6m trở lên. Tuy nhiên, theo Tổng cục Thủy lợi, đợt 1 lấy nước, mực nước tại Trạm thủy văn Hà Nội đạt trung bình từ 1,2 - 1,6m, ở mức tương đối thấp, làm hiệu quả đẩy mặn không cao, gây khó khăn cho việc lấy nước.
Nhiều địa phương đã chủ động vào cuộc lấy nước rất quyết liệt trước và trong đợt 1: khoảng 30% diện tích có nước do các địa phương đã sửa chữa các trạm bơm, lắp các trạm bơm dã chiến. Các địa phương phải chi tiền điện rất nhiều, không chờ đợt xả nước đầu tiên để lấy nước.
Ảnh minh họa
Kết thúc đợt 1 tổng diện tích có nước của các địa phương là trên 286.000ha, đạt 54% diện tích. Sau khi kết thúc đợt 1 lấy nước, đã có "trận mưa vàng" trên diện rộng (từ ngày 24 - 26/1/2020) với tổng lượng mưa phổ biến từ 60 - 90 mm và các địa phương vẫn tranh thủ vận hành công trình tiếp tục lấy nước nên diện tích đủ nước tăng thêm khoảng 30%. Do vậy, đợt 2 và đợt 3 được điều chỉnh giảm số ngày lấy nước tổng cộng là 6 ngày, đồng thời giữ mực nước tại hạ du hệ thống sông Hồng linh hoạt, vừa đảm bảo công trình thủy lợi lấy nước hiệu quả, vừa tiết kiệm nguồn nước xả từ các hồ chứa thủy điện.
Để bảo đảm bổ sung nước cho hạ du theo kế hoạch, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã tăng cường phát điện trước các đợt lấy nước để dâng mực nước hạ du sông Hồng. Dòng chảy trong các đợt lấy nước được duy trì cơ bản bảo đảm như yêu cầu, tạo điều kiện cho các công trình thủy lợi vận hành lấy nước.
Theo ông Ngô Sơn Hải. Phó Tổng giám đốc EVN, trong những năm tới, việc lòng dẫn sông Hồng đang bị xói sâu với tốc độ rất nhanh sẽ càng gây khó khăn cho công tác cấp nước đổ ải. Thực tế, đợt 1 cấp nước vừa qua, dù đã vận hành các nhà máy thủy điện theo đúng phương án tính toán của Viện Quy hoạch Thủy lợi nhưng những ngày đầu mực nước tại Hà Nội không đáp ứng được yêu cầu. Bên cạnh đó, tập quán làm đất khác nhau của các địa phương dẫn đến phải kéo dài thời gian lấy nước.
Vì vậy, EVN kiến nghị Bộ NN&PTNT tiếp tục chuyển đổi cơ cấu cây trồng, mùa vụ, tập quán canh tác của bà con để đồng bộ và rút ngắn thời gian lấy nước. Đồng thời, nghiên cứu thực hiện các giải pháp công trình, cải tạo đầu tư xây dựng mới các trạm bơm chủ động lấy nước không phụ thuộc vào vận hành xả nước các nhà máy thủy điện. Kiến nghị Bộ TN&MT trình Thủ tướng phê duyệt sửa đổi quy định về vận hành các hồ chứa thủy điện trên lưu vực sông Hồng trong thời kỳ xả nước gia tăng, theo hướng linh hoạt về mực nước yêu cầu và thời gian các đợt xả nước phù hợp với thực tế mực nước hạ du hệ thống sông bị hạ thấp.