Thông quan tự động sẽ tốt hơn nếu các bộ ngành cùng tham gia

Đại diện của Tổng cục Hải quan, JICA (Nhật Bản) và Dự án GIG (USAID Việt Nam) tại hội thảo hôm 6-11 tại TPHCM

Tại Hội nghị tham vấn doanh nghiệp: "Đánh giá 18 tháng thực hiện Hệ thống thông quan điện tử VNACCS" do Tổng cục Hải quan và dự án GIG của Cơ quan Phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID) tổ chức hôm 6-11 tại TPHCM, ông Nguyễn Quang Bính, Trưởng ban thủ tục hải quan của Công ty Vinamilk, cho biết, từ khi triển khai phần mềm hải quan điện tử ông thấy được sự thuận tiện rõ rệt trong khai báo hải quan.

Trong hơn một năm rưỡi qua, thời gian thông quan đã được rút ngắn, hiện chỉ còn khoảng một ngày. Tuy nhiên, trong khi thủ tục hải quan đã thuận tiện hơn, thì các thủ tục khác có liên quan trực tiếp, như hoạt động kiểm tra của các cơ quan chuyên ngành gồm thú y, chất lượng, kiểm dịch thực vật, hoá chất,… vẫn chưa được cải thiện. Có những mặt hàng có đến hai cơ quan chuyên ngành kiểm tra, nên mất nhiều thời gian của doanh nghiệp.

“Hiện thủ tục hải quan đã thông thoáng thì phải thông thoáng đồng bộ, như nhập hàng từ các nước tiên tiến về, bên nước họ đã có kiểm dịch, thì cơ quan của Việt Nam nên công nhận kết quả đó, hoặc khi hàng này về đến Việt Nam, chỉ nên kiểm tra theo xác suất. Thủ tục hải quan đã cải cách đến 9/10 phần, nhưng chưa kết nối được với các bộ khác thì chưa làm được gì cả,” ông Bính cho biết.

Cũng có quan điểm giống như trên, ông Michael A. Trueblood, Giám đốc Phòng Phát triển Kinh tế và Quản trị Nhà nước, USAID, cho biết dự án GIG của USAID có thực hiện khảo sát nhỏ và nhanh về hệ thống VNACCS/VCIS. Theo ghi nhận của cộng đồng doanh nghiệp, nhờ hệ thống VNACCS/VCIS, các yêu cầu giấy tờ đã giảm bớt, thủ tục nhanh hơn, thời gian chờ đợi ít hơn, thao tác nhập liệu dễ hơn, giảm sai sót.

Bên cạnh đó, đây cũng là kết quả của nỗ lực đơn giản hóa thủ tục của Tổng cục Hải quan, Bộ Tài chính, cụ thể là sửa đổi các luật và quy định cũng như nâng cao hiệu quả thực hiện của cơ quan hải quan.

Tuy nhiên, theo ông Trueblood, vẫn còn nhiều công việc cần làm, đặc biệt là củng cố cơ chế phối hợp với các bộ ngành có liên quan để đơn giản hóa các thủ tục hành chính cho hàng hóa xuất nhập khẩu. Hiện các thủ tục kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa xuất nhập khẩu vẫn đang chiếm 72% tổng thời gian xuất nhập khẩu.

Ngoài ra, vị này cho biết thêm, trong quá trình áp dụng hệ thống hải quan điện tử, có những vấn đề bất tiện liên quan đến cơ sở hạ tầng, kỹ thuật, nhưng vẫn có những vấn đề liên quan đến con người.

Theo đại diện Cục Giám sát quản lý về hải quan (Tổng cục Hải quan), hệ thống VNACCS/VCIS có nhiều chức năng, nhưng hiện chỉ được khai thác 50% chức năng do hạn chế về cơ sở pháp lý, về phương thức kết nối với các cơ quan quản lý nhà nước, với các nhà vận tải quốc tế, với các cơ quan kinh doanh dịch vụ kho, bãi, cảng.

Hiện nhiều công đoạn quản lý không thể thực hiện trực tiếp trên hệ thống VNACCS/VCIS mà phải thực hiện ở các hệ thống vệ tinh của VNACCS/VCIS như khâu cấp mã vạch tờ khai, mã vạch số container, xác nhận hàng qua khu vực giám sát, kiểm tra các chứng từ được các cơ quan quản lý nhà nước chuyển qua Hệ thống một cửa quốc gia....

Ngoài ra, trong quá trình áp dụng hệ thống hải quan điện tử cũng có một số vấn đề phát sinh khác khiến doanh nghiệp gặp khó khăn. Chẳng hạn như, khi có phát sinh nợ thuế, doanh nghiệp đã đi đóng thuế, nhưng hệ thống cập nhật chậm (sớm nhất là 24 tiếng, có khi 48 tiếng), nên hệ thống vẫn ghi nhận là doanh nghiệp còn nợ thuế, gây khó khăn trong việc thực hiện thủ tục hải quan.