Theo đó, Bộ NN&PTNT sẽ triển khai mô hình thí điểm Đề án ở 5 địa phương, với tổng diện tích khoảng 250ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp và làm liên tục trong 3 vụ hè thu, thu đông 2024 và đông xuân 2025 – 2026. 5 địa bàn được lựa chọn có điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng khác nhau, bao gồm: Cần Thơ, Sóc Trăng, Kiên Giang (đất phèn mặn), Đồng Tháp (đất đầu nguồn), Trà Vinh (đất bồi, phù sa).
Để triển khai thực hiện thí điểm, các cánh đồng tham gia phải thực hiện theo quy trình canh tác đề ra theo hướng dẫn của Cục Trồng trọt. Trong đó, cánh đồng thực hiện thí điểm sử dụng giống xác nhận, áp dụng quản lý nước ướt khô xen kẽ, bón phân chuyên vùng chuyên biệt, sạ hàng bằng máy kết hợp vùi phân. Các mô hình thí điểm sẽ quản lý dịch hại bằng phương pháp IPM, sử dụng máy gặt đập liên hợp cho thu hoạch, thu gom rơm ra khỏi đồng làm nấm rơm và phân bón từ rơm. Tại mô hình, lượng lúa giống gieo sạ sẽ giảm đáng kể và lượng phân bón và thuốc bảo vệ thực hiện cũng giảm theo.
Triển khai thí điểm mô hình trồng lúa chuyên canh chất lượng cao, phát thải thấp
Các mô hình sẽ đi đầu về triển khai quy trình canh tác lúa bền vững; tổ chức cơ giới hóa đồng bộ; liên kết tiêu thụ sản phẩm, xây dựng thương hiệu gạo giảm phát thải; nâng cao năng lực hợp tác xã (HTX), khuyến nông cộng đồng, cán bộ cấp xã, huyện, tỉnh; các giải pháp tăng trưởng xanh, thu gom rơm rạ, bình đẳng giới trong sản xuất và sinh kế người dân… Bên cạnh đó, các mô hình cũng được thiết kế mẫu theo hệ thống thủy lợi nội đồng một cách hoàn chỉnh, phù hợp với thổ nhưỡng, triều cường, nguồn nước của các vùng sinh thái.
Ngay trong vụ hè thu 2024, các mô hình sẽ triển khai việc đo đạc - báo cáo - thẩm định giải pháp giảm phát thải (MRV). Cụ thể, mô hình của thành phố Cần Thơ dự kiến triển khai trên quy mô khoảng 50ha, do HTX nông nghiệp Thuận Tiến (xã Thạnh An, huyện Vĩnh Thạnh) thực hiện. Trong vụ hè thu 2024, HTX đã khởi động gieo sạ 47ha, sẽ tiếp tục mở rộng trong vụ đông xuân 2024 – 2025 và hè thu 2025.
Tỉnh Kiên Giang đăng ký tham gia 340ha, triển khai ở vùng sản xuất tôm lúa của HTX Dịch vụ nông nghiệp thanh niên Phú Hòa (xã Tân Hội, huyện Tân Hiệp) và HTX tôm cua lúa Thạnh An (xã Đông Thạnh, huyện An Minh). Thứ trưởng Trần Thanh Nam yêu cầu Sở NN&PTNT tỉnh nghiên cứu kỹ, giảm quy mô diện tích nói trên.
Sở NN&PTNT tỉnh Sóc Trăng thống nhất đăng ký tham gia 50ha tại HTX Nông nghiệp Hưng Lợi (xã Long Đức, huyện Long Phú).
Tỉnh Trà Vinh và Đồng Tháp cũng nhất trí quy mô đăng ký mô hình điểm của địa phương là 50ha/mô hình. Các mô hình sẽ được triển khai tại HTX Nông nghiệp Phước Hảo (xã Phước Hảo, huyện Châu Thành, tỉnh Trà Vinh) và HTX Dịch vụ nông nghiệp Phú Thọ (xã An Long, huyện Tam Nông, tỉnh Đồng Tháp).
Tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam đề nghị các địa phương xác định lại một lần nữa diện tích cụ thể các mô hình điểm, tránh xảy ra tình trạng “đăng ký hôm trước, hôm sau lại thay đổi”.
Về nguồn vốn thực hiện các mô hình thí điểm, Thứ trưởng cho biết, Trung ương sẽ chi trả về mặt kỹ thuật mô hình, địa phương chi trả về vật tư và hạ tầng. Ngoài ra, các mô hình thí điểm còn có sự tham gia đồng hành, hỗ trợ của doanh nghiệp.
Viện Nghiên cứu lúa gạo quốc tế (IRRI) cam kết hỗ trợ về kỹ thuật canh tác lúa phát thải thấp, chất lượng cao; cung cấp dịch vụ gieo sạ bằng máy (tối đa 50ha/mô hình); hỗ trợ 50% chi phí giống xác nhận; thiết bị đo mực nước tự động; đo đếm các chỉ tiêu nông học, đất, tính toán hiệu quả kinh tế…
Thứ trưởng Trần Thanh Nam nhấn mạnh, nông dân khi tham gia vào các mô hình thí điểm trên sẽ “không phải bỏ ra cái gì”, từ đó khuyến khích bà con phấn khởi tham gia.