Đề án nhằm phát triển bền vững ngành lúa gạo Việt Nam và nâng cao thu nhập của nông dân, góp phần thích ứng biến đổi khí hậu, giảm phát thải nhà kính, thực hiện các cam kết quốc tế về khí hậu. Trong đó, phát triển một triệu ha vùng chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tổ chức lại hệ thống sản xuất theo chuỗi giá trị, áp dụng các quy trình canh tác bền vững nhằm gia tăng giá trị, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh.
Phát triển bền vững một triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp
Đề án đặt mục tiêu cụ thể là giảm lượng lúa giống gieo sạ xuống dưới 70kg/ha, giảm 30% lượng phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc hóa học, giảm 20% lượng nước tưới so với canh tác truyền thống. 100% diện tích chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải carbon thấp áp dụng ít nhất một quy trình canh tác bền vững như: 1 phải 5 giảm, tiêu chuẩn sản xuất lúa bền vững (SRP), tưới khô xen kẽ, tiêu chuẩn thực hành nông nghiệp tốt được chứng nhận và cấp mã số vùng trồng.
Giá trị gia tăng trong chuỗi lúa gạo tăng 40%, trong đó tỉ suất lợi nhuận người trồng lúa đạt trên 50%. Lượng gạo xuất khẩu mang thương hiệu chất lượng cao, phát thải thấp chiếm trên 20% tổng lượng gạo xuất khẩu của toàn vùng chuyên canh. Bên cạnh đó, khu vực đồng bằng sông Cửu Long cũng sẽ giảm thất thoát sau thu hoạch; thu gom rơm khỏi đồng ruộng và tái sử dụng.
Theo đề án, 12 tỉnh cùng tham gia trồng lúa phát thải thấp gồm: An Giang, Kiên Giang, Đồng Tháp, Long An, Sóc Trăng, Cần Thơ, Bạc Liêu, Trà Vinh, Hậu Giang, Cà Mau, Tiền Giang, Vĩnh Long. Định hướng đến năm 2025, các tỉnh sẽ trồng 180.000ha lúa phát thải thấp và thí điểm cấp tín chỉ carbon cho vùng đạt chuẩn. Năm 2030, vùng sẽ mở rộng thêm 820.000ha lúa phát thải carbon thấp. Giai đoạn này sẽ tập trung vào các hoạt động chủ yếu như đầu tư hoàn thiện cơ sở hạ tầng cho những vùng diện tích mới, tổ chức lại sản xuất, xây dựng chuỗi giá trị, hoàn thiện hệ thống MRV, duy trì sản xuất bền vững ở những vùng đề án trong giai đoạn 2024 - 2025.
Đề án cũng đưa ra bốn chương trình nhiệm vụ ưu tiên: chương trình nâng cao năng lực cho hợp tác xã và doanh nghiệp tham gia đề án; chương trình tín dụng hỗ trợ liên kết sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm lúa gạo chất lượng cao và phát thải thấp giữa hợp tác xã với doanh nghiệp; chương trình hiện đại hóa hạ tầng sản xuất cho một triệu ha lúa chất lượng cao; chương trình thí điểm chi trả carbon.
Thủ tướng giao Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thẩm định việc giảm phát thải khí nhà kính phục vụ thực hiện đề án; tiếp nhận vốn tài trợ từ tổ chức quốc tế; xây dựng cơ chế thí điểm chi trả tín chỉ carbon cho các vùng chuyên canh lúa đạt tiêu chí. Đồng thời, chủ trì, phối hợp xây dựng, triển khai thực hiện quy định về đo đạc, báo cáo, thẩm định giảm phát thải khí nhà kính phục vụ thực hiện đề án, phù hợp với quy định quốc tế và điều kiện cụ thể của Việt Nam...