Trong những năm 1960, hầu hết cối xay gió của Hà Lan đều không còn hoạt động. Nhưng hiện tại, một trong những chiếc cối xay gió lâu đời nhất của đất nước này đang được vận hành lại để tạo ra nguyên liệu làm bánh mì thủ công.
Khi nhắc đến cối xay gió, hầu hết chúng ta thường nghĩ đến những cỗ máy có cấu trúc phức tạp, nằm rải rác trên cánh đồng cỏ xanh tốt, lặng lẽ quay trong gió. Trên thực tế, vào thế kỷ 18, hầu hết cối xay gió đều như một nhà máy thu nhỏ với các công dụng như: bơm nước, xay hạt và được vận hành bởi những người thợ đầy đam mê và lành nghề. Mặc dù đã bị lãng quên một thời gian dài nhưng hiện tại các nhà máy nhỏ trong hệ thống cối xay gió Kijkduin - một tỉnh phía Bắc Hà Lan đang hoạt động trở lại, mang lại cuộc sống và tình yêu mới cho ngành công nghiệp sản xuất bột mì của đất nước.
Tuy nhiên, trong số 1.000 cối xay gió còn sót lại của Hà Lan chỉ rất ít những chiếc đã từng được sử dụng để xay bột. Hầu hết chúng được sử dụng như các nhà máy nước trên khắp quốc gia, nhiều nơi vẫn áp dụng cơ chế hoạt động của các cỗ máy cổ này cho các hệ thống quản lý nước hiện đại ở Hà Lan hiện nay.
Được xây dựng từ năm 1772, cối xay gió Kijkduin, làng Schoorl, là một trong những nhà máy tinh luyện ngũ cốc lâu đời nhất của Hà Lan. Tuy nhiên hoạt động của Kijkduin đã giảm dần và tạm ngừng sản xuất trong nhiều năm. Sau Thế chiến thứ hai và sau nhiều lần cố gắng phục hồi lại, nhà máy Kijkduin đã chính thức hoạt động trở lại vào năm 2017, mở ra một triển vọng mới cho ngành công nghiệp làm bánh mỳ thủ công.
UNESCO cũng đã công nhận ngành sản xuất bột thủ công từ cối xay gió ở Kijkduin, Hà Lan là Di sản văn hóa phi vật thể vào năm 2017
Vào thứ bảy hàng tuần, du khách sẽ được mời đến tham quan hoạt động của cối xay gió cổ này. Họ cũng có thể mua một số loại bột mà Kijkduin sản xuất, bao gồm bột mì nguyên chất giàu chất dinh dưỡng. Các tiệm bánh và cửa hàng địa phương sử dụng loại bột này để nướng bánh lúa mì nguyên hạt đặc trưng và các món ăn truyền thống khác.
Sản xuất bột mì bằng cối xay gió rất đơn giản – hệ thống cối xay sẽ vận hành và đảm bảo thành phẩm là 100% nguyên chất. Tuy nhiên, kể từ khi xuất hiện công nghệ sản xuất bột cho đến thế kỷ 19, số người thợ giàu kinh nghiệm trong sản xuất bột mì nguyên chất đã giảm. Hiện nay, chỉ có khoảng 40 nhà máy cối xay gió chuyên về xay xát ở Hà Lan và nhiều trong số chúng đang dần biến mất. Người dân ở Kijkduin đang nỗ lực để khắc phục tình trạng đó bằng cách truyền đạt kinh nghiệm cho các tình nguyện viên để quảng bá cũng như duy trì một nét đẹp văn hóa của vùng.
Kiều Trinh (Theo BBC News)