Ngày 15/8, Diễn đàn “Phát triển kinh tế tư nhân gắn với tăng trưởng xanh và bảo vệ môi trường bền vững” diễn ra tại Hà Nội. Diễn đàn do Tạp chí Môi trường và Cuộc sống tổ chức.
Sự kiện diễn ra trong bối cảnh Bộ Chính trị vừa ban hành Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 về phát triển kinh tế tư nhân. Nghị quyết nhấn mạnh vai trò của kinh tế tư nhân không chỉ đóng góp cho tăng trưởng GDP và tạo việc làm mà còn là lực lượng tiên phong trong đổi mới sáng tạo, chuyển đổi xanh và phát triển bền vững.
Đánh giá về vai trò của kinh tế tư nhân trong tăng trưởng xanh và phát triển bền vững, PGS.TS Bùi Thị An, đại biểu Quốc hội khóa XIII, Viện trưởng Viện Tài nguyên, Môi trường và Phát triển cộng đồng cho biết, Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị xác định phát triển kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng của nền kinh tế; đồng thời yêu cầu thúc đẩy tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn và bảo vệ môi trường như những trụ cột của mô hình phát triển mới.
Trong bối cảnh Việt Nam đặt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, việc huy động khu vực kinh tế tư nhân tham gia sâu rộng vào chuyển dịch xanh có ý nghĩa then chốt. Kinh tế tư nhân hiện đóng góp khoảng trên 50% GDP và là khu vực tạo việc làm lớn nhất của nền kinh tế. Nghị quyết 68 đặt mục tiêu đến năm 2030, kinh tế tư nhân đóng góp 55 – 58% GDP, tốc độ tăng trưởng bình quân 10 – 12%/năm và hình thành đội ngũ doanh nghiệp dân tộc đủ năng lực vươn ra khu vực và toàn cầu.
Doanh nghiệp cần chủ động đầu tư công nghệ sạch, quản trị tài nguyên hiệu quả, đồng thời tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu theo hướng bền vững. (Ảnh minh họa)
Bà Bùi Thị An nhấn mạnh, tăng trưởng xanh không chỉ là xu thế tất yếu mà còn là chìa khóa để kinh tế tư nhân Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh, đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế. Doanh nghiệp cần chủ động đầu tư công nghệ sạch, quản trị tài nguyên hiệu quả, đồng thời tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu theo hướng bền vững.
Hiện tại, Việt Nam đang có nhiều tín hiệu tích cực trong chuyển dịch năng lượng và đây là cơ hội cho kinh tế tư nhân. Việt Nam đã vươn lên nhóm dẫn đầu Đông Nam Á về điện mặt trời và gió chỉ trong vài năm. Việc gia tăng tỷ trọng nguồn điện sạch (thủy điện, gió, mặt trời, sinh khối) là tiền đề để doanh nghiệp giảm cường độ carbon trong sản xuất, đáp ứng yêu cầu "biên giới carbon" tại các thị trường xuất khẩu chủ lực.
Năm 2025, Việt Nam khởi động giai đoạn thí điểm hệ thống giao dịch phát thải (ETS) theo lộ trình đến 2028 – 2029, tập trung vào các ngành phát thải lớn như điện, thép, xi măng. Trong giai đoạn đầu, phần lớn hạn ngạch phát thải được phân bổ miễn phí; tuy nhiên, cơ chế này sẽ tạo khuôn khổ pháp lý để doanh nghiệp tính đúng, tính đủ chi phí carbon, thúc đẩy đầu tư nâng cấp công nghệ sạch.
Bên cạnh nhiều thuận lợi, PGS.TS Bùi Thị An cũng chỉ ra không ít rào cản mà doanh nghiệp tư nhân gặp phải trong tăng trưởng xanh như: chi phí đầu tư ban đầu cho công nghệ sạch cao; tiếp cận tín dụng xanh còn hạn chế; năng lực quản trị ESG, đo lường – báo cáo phát thải còn yếu, đặc biệt ở doanh nghiệp nhỏ và vừa; khung pháp lý thiếu đồng bộ: lưới điện, cơ chế PPA trực tiếp, thị trường điện cạnh tranh, tiêu chuẩn xanh thống nhất; thiếu dữ liệu và hạ tầng hỗ trợ kinh tế tuần hoàn: phân loại rác tại nguồn, logistics ngược, tiêu chuẩn tái chế.
Để kinh tế tư nhân thật sự trở thành “đầu tàu” của chuyển dịch xanh, PGS.TS Bùi Thị An cho rằng, việc tạo lập môi trường pháp lý ổn định, minh bạch và dễ dự đoán giúp doanh nghiệp yên tâm đầu tư dài hạn là cần thiết. Bên cạnh đó, cần thiết kế cơ chế khuyến khích vượt chuẩn đối với các doanh nghiệp tiên phong trong áp dụng công nghệ sạch, đạt tiêu chuẩn quốc tế về môi trường và xã hội. Thúc đẩy hợp tác công - tư để triển khai các dự án hạ tầng xanh quy mô lớn, nơi khu vực tư nhân vừa là nhà đầu tư vừa là nhà vận hành.
Khi hội tụ đầy đủ các điều kiện này, doanh nghiệp tư nhân Việt Nam sẽ vừa nâng cao năng suất và sức cạnh tranh, đáp ứng yêu cầu khắt khe của thị trường toàn cầu, đồng thời đóng góp tích cực vào thực thi Nghị quyết 68 cũng như mục tiêu Net Zero 2050.
Theo TS. Nguyễn Thanh Hải, chuyên gia kinh tế cao cấp GIZ, xu thế “chuyển đổi kép” kết hợp chuyển đổi xanh và chuyển đổi số đang định hình phát triển kinh tế toàn cầu. Kinh tế tư nhân là nền tảng của kinh tế thị trường, cần được hỗ trợ bằng khung pháp lý, chính sách khuyến khích và cơ chế ưu đãi rõ ràng.
Dẫn dẫn kinh nghiệm quốc tế như EU với hệ thống pháp lý đồng bộ và gói Thỏa thuận xanh (Green Deal) 750 tỷ Euro, Trung Quốc với danh mục tín dụng và trái phiếu xanh liên tục cập nhật hay Đức với việc điều chỉnh ưu đãi theo từng giai đoạn, TS. Nguyễn Thanh Hải Hải đề xuất Việt Nam sớm ban hành khung pháp lý tăng trưởng xanh phù hợp thông lệ quốc tế, xây dựng các chương trình trọng điểm kèm kế hoạch huy động tài chính xanh, đồng thời đa dạng hóa chính sách ưu đãi, đặc biệt ưu tiên tiếp cận vốn, tín dụng và trái phiếu xanh cho doanh nghiệp tư nhân có dự án xanh tiêu biểu.
Tại diễn đàn, các cơ quan quản lý, chuyên gia cùng nhau trao đổi cơ chế, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân theo tinh thần Nghị quyết 68-NQ/TW; giải pháp đổi mới công nghệ, ứng dụng kinh tế tuần hoàn trong sản xuất; vai trò của liên kết vùng và hợp tác công - tư trong bảo vệ môi trường. Việc hoàn thiện chính sách sẽ góp phần thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân phát triển gắn liền với tăng trưởng xanh và bảo vệ môi trường bền vững.