Báo cáo “Xúc tiến thương mại giai đoạn 2021 - 2025 và một số định hướng chiến lược, kế hoạch giai đoạn 2026 - 2030” do Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) chủ trì soạn thảo cho thấy, xu hướng toàn cầu về thương mại đang dịch chuyển từ các tiêu chí truyền thống như giá cả, chất lượng sang yêu cầu khắt khe hơn về môi trường, phát thải carbon và truy xuất nguồn gốc.
Điển hình là Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon của EU (CBAM) dự kiến áp dụng đầy đủ từ năm 2026, buộc doanh nghiệp xuất khẩu sang thị trường này phải kê khai và nộp phí phát thải đối với nhiều sản phẩm công nghiệp. Bên cạnh đó, Đạo luật chống phá rừng của EU đặt ra rào cản lớn cho nông sản, cà phê, gỗ nếu không chứng minh được nguồn gốc bền vững.
Nhật Bản và Hàn Quốc cũng đã công bố lộ trình trung hòa carbon đến năm 2050, yêu cầu khắt khe về nhãn mác xanh, báo cáo phát thải và vận hành chuỗi cung ứng tuần hoàn. Những đòi hỏi đó khẳng định xanh hóa sản xuất và xúc tiến thương mại xanh không chỉ là lựa chọn mang tính tự nguyện mà là điều kiện tiên quyết để duy trì năng lực cạnh tranh.
Ảnh minh họa
Ở Việt Nam, Bộ Công Thương đã xác định rõ định hướng xúc tiến thương mại xanh giai đoạn tới với trọng tâm đổi mới toàn diện phương thức triển khai. Mục tiêu từ 2026 đến 2030 là xây dựng hệ thống xúc tiến thương mại hiện đại, thích ứng với chuyển đổi xanh và chuyển đổi số, hướng tới chuyên nghiệp hóa và hội nhập sâu.
Các hoạt động cụ thể sẽ được triển khai đồng bộ, từ việc ưu tiên ngân sách cho sản phẩm xanh, lồng ghép tiêu chí bền vững vào Chương trình cấp quốc gia về xúc tiến thương mại tới việc hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc, phát triển logistics xanh, bao bì tái chế và thương hiệu gắn với trách nhiệm môi trường. Việc đào tạo và nâng cao nhận thức cũng được chú trọng với việc tổ chức diễn đàn xuất khẩu xanh thường niên, tập huấn về cơ chế CBAM của EU hay tiêu chuẩn quốc tế liên quan đến đa dạng sinh học và trách nhiệm xã hội.
Mới đây, Cục Xúc tiến thương mại đã tổ chức Chương trình đào tạo, nâng cao năng lực phát triển xuất khẩu xanh nhằm hỗ trợ các cơ quan, tổ chức và doanh nghiệp Việt Nam cập nhật thông tin về phát triển xuất khẩu xanh, nắm bắt và hiểu biết rõ về các đạo luật, quy định mới của EU như Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM), quy định để giảm mất rừng và suy thoái rừng (EUDR) để có kế hoạch, biện pháp và lộ trình điều chỉnh hoạt động sản xuất hàng xuất khẩu, duy trì và phát triển thị trường xuất khẩu phù hợp, hiệu quả trong bối cảnh mới.
Đồng thời, nhằm xây dựng báo cáo xúc tiến thương mại giai đoạn 2021 - 2025 và một số định hướng chiến lược, kế hoạch giai đoạn 2026 - 2030, các chuyên gia, doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng và các đơn vị khác đã đưa ra khuyến nghị có tính gợi mở nhằm định hình một chương trình 5 năm thực sự khả thi, hiệu quả, bắt kịp xu hướng thị trường quốc tế.
Theo ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại - đơn vị chủ trì soạn thảo dự thảo báo cáo, định hướng xây dựng chương trình xúc tiến thương mại giai đoạn 2026 - 2030 sẽ đặt ưu tiên vào nâng cao năng lực, xây dựng thương hiệu quốc gia và kết nối các nguồn lực để tạo ra hệ sinh thái bền vững.
Bộ Công Thương sẽ tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền các quy định mới về tiêu chuẩn xanh, phát triển bền vững nhằm hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực sản xuất và xuất khẩu. Đồng thời, Bộ phối hợp với các tổ chức quốc tế và cơ quan liên quan triển khai các chương trình hỗ trợ kỹ thuật, giúp doanh nghiệp, hiệp hội tuân thủ quy định cạnh tranh tại các thị trường xuất khẩu.
Bên cạnh đó, Bộ cũng rà soát, hoàn thiện cơ chế chính sách, đưa ra tiêu chuẩn xanh, phát triển bền vững cho từng ngành, từng lĩnh vực, áp dụng ngay tại Việt Nam. Điều này không chỉ bảo đảm doanh nghiệp nội địa mà cả hàng nhập khẩu vào Việt Nam cũng phải đáp ứng các yêu cầu về xanh và bền vững.