Ngày 10/11, tại Hà Nội, Viện Kinh tế Việt Nam và Thế giới (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) tổ chức diễn đàn “Thực hiện kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam: Chính sách và kết nối hành động”.
Khai mạc diễn đàn, GS.TS Lê Văn Lợi, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam nhấn mạnh, kinh tế tuần hoàn không chỉ là một khái niệm mà là kiến trúc phát triển mới của Việt Nam trong chuyển đổi kép – chuyển đổi số, chuyển đổi xanh. Đây là con đường tất yếu để chúng ta giảm phụ thuộc tài nguyên, cắt giảm phát thải, nâng cao hiệu suất sử dụng năng lượng và vật liệu, đồng thời mở ra thị trường, việc làm và chuỗi giá trị mới mang tính bền vững.
Quyết định số 222/QĐ-TTg ngày 23/1/2025 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện kinh tế tuần hoàn đến năm 2035 là bước đi chiến lược cụ thể hóa các mục tiêu trong Luật Bảo vệ môi trường 2020, Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh và Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu. Vì vậy, diễn đàn không chỉ là nơi trao đổi học thuật mà còn là nhịp cầu kết nối chính sách - doanh nghiệp - tri thức - hành động, góp phần hình thành hệ sinh thái tuần hoàn toàn diện tại Việt Nam.
Quang cảnh diễn đàn
Các tham luận được trình bày tại diễn đàn đã mang đến một bức tranh toàn diện về xu hướng và thực tiễn kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam. Các chuyên gia chia sẻ về lộ trình thực hiện Kế hoạch hành động quốc gia đến 2035, nhấn mạnh vai trò của cơ chế trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) trong quản lý tài nguyên và chất thải.
Trong lĩnh vực nông nghiệp, các tham luận đề cập đến hướng tiếp cận “phát triển dựa vào nội lực”, khai thác 150 triệu tấn phụ phẩm nông nghiệp mỗi năm để hình thành các chu trình giá trị khép kín, kết hợp công nghệ sinh học cùng tri thức bản địa, hướng tới nông nghiệp carbon thấp và sinh thái bền vững.
Trong lĩnh vực đô thị, các tham luận phân tích thực trạng quản lý chất thải sinh hoạt và mô hình thử nghiệm các đô thị, đề xuất giải pháp phân loại rác tại nguồn, mở rộng ủ compost và phát triển chuỗi tái chế nhựa địa phương nhằm tăng tỷ lệ tuần hoàn, giảm phát thải khí nhà kính.
Các đại biểu cho rằng, trọng tâm của phát triển và chuyển đổi sang kinh tế tuần hoàn chính là các doanh nghiệp.
Theo TS. Bùi Quang Tuấn, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam và Thế giới, đổi mới mô hình tăng trưởng là yêu cầu cấp thiết, chuyển từ dựa vào tài nguyên, lao động giá rẻ sang dựa vào khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Đẩy mạnh kinh tế tuần hoàn là công cụ then chốt giúp Việt Nam đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, đồng thời trở thành nước thu nhập trung bình cao trước năm 2030.
Tuy nhiên, ông Bùi Quang Tuấn cho biết, doanh nghiệp hiện phải đối mặt nhiều rào cản như chi phí công nghệ cao, khung pháp lý thiếu đồng bộ, hạn chế trong nhận thức thị trường và thiếu cơ chế tài chính xanh.
Do đó, các đại biểu kiến nghị cần hoàn thiện cơ chế tài chính xanh, ưu đãi thuế và thúc đẩy đổi mới mô hình kinh doanh tuần hoàn để hỗ trợ doanh nghiệp.
Phát triển chuỗi tái chế nhựa nhằm tăng tỷ lệ tuần hoàn, giảm phát thải khí nhà kính
Các ý kiến của đại biểu tham dự diễn đàn nhấn mạnh, kinh tế tuần hoàn là trụ cột của mô hình tăng trưởng xanh song để đi vào thực tiễn cần sự kết hợp chặt chẽ giữa thể chế - công nghệ - thị trường - hành vi xã hội. Nhiều đại biểu cũng đề xuất xây dựng khung đo lường chỉ số tuần hoàn quốc gia, hình thành mạng lưới đổi mới sáng tạo xanh và thiết lập cơ chế tài chính - đầu tư xanh cho doanh nghiệp chuyển đổi mô hình sản xuất, đặc biệt trong các lĩnh vực nông nghiệp, công nghiệp chế biến và đô thị xanh.