Mới đây, Tổng cục Hải quan vừa ban hành Nghị quyết số 04-NQ/ĐU xây dựng chiến lược phát triển hải quan đến năm 2030; tổ chức thực hiện thành công hải quan số, hải quan thông minh và kiểm tra chuyên ngành.
Nghị quyết nêu rõ, mục đích của chiến lược là xây dựng Hải quan Việt Nam chính quy, hiện đại, ngang tầm hải quan các nước tiên tiến trên thế giới, dẫn đầu trong thực hiện chính phủ số với mô hình hải quan thông minh; nâng cao chất lượng phục vụ người dân, doanh nghiệp. Cùng với công tác cải cách kiểm tra chuyên ngành, việc triển khai thuê dịch vụ công nghệ thông tin thực hiện hải quan số (nền móng của mô hình hải quan thông minh) trở thành nhiệm vụ quan trọng của ngành hải quan.
Triển khai thành công hệ thống hải quan số và hải quan thông minh sẽ mang lại lợi ích vô cùng to lớn đối với công tác quản lý nhà nước về hải quan và cả cộng đồng doanh nghiệp. Cụ thể, hải quan số và hải quan thông minh sẽ cho phép doanh nghiệp khai báo thủ tục hải quan mọi lúc, mọi nơi, trên mọi công cụ với thời gian thông quan hàng hóa nhanh chóng, giảm chi phí logistics.
Bên cạnh đó, phần mềm do cơ quan hải quan cung cấp cũng cho phép người sử dụng khai báo miễn phí và chỉ cần thực hiện khai thông tin hàng hóa một lần cho thực hiện nhiều thủ tục hành chính thông qua hệ thống một cửa quốc gia; dễ dàng theo dõi tiến trình xử lý của các cơ quan quản lý nhà nước trong chuỗi cung ứng.
Đẩy mạnh thực hiện thành công hải quan số, hải quan thông minh
Đáng chú ý, hệ thống hải quan số và mô hình hải quan thông minh còn giúp doanh nghiệp cắt giảm chi phí mua phần mềm. Các cơ quan quản lý, kiểm tra chuyên ngành cũng được cung cấp nhiều tiện ích với hệ thống trên bao gồm: chia sẻ thông tin liên quan đến các lô hàng xuất khẩu, nhập khẩu thông qua hệ thống mà không phải đề nghị cơ quan hải quan cung cấp khi phát sinh; quản lý các lô hàng xuất khẩu, nhập khẩu trong quá trình làm thủ tục hải quan, thông quan và sau khi thông quan.
Tổng cục Hải quan đánh giá, với số lượng 92.000 doanh nghiệp sử dụng phần mềm, dự kiến trong thời gian 5 năm, các doanh nghiệp xuất nhập khẩu, kinh doanh kho, bãi, cảng sẽ tiết kiệm được khoảng 920 tỷ đồng.
Với kết quả dự tính trên, Tổng cục đã đề ra nhiều giải pháp để xây dựng mô hình hải quan thông minh như: hoàn thiện cơ sở pháp lý trên cơ sở rà soát sửa đổi, bổ sung toàn diện hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật, các quy trình thủ tục hải quan; đơn giản hóa thủ tục hải quan trên cơ sở áp dụng các chuẩn mực quản lý hải quan hiện đại. Tinh giản bộ máy tổ chức hải quan tại các cấp cơ sở hướng tới xây dựng mô hình hải quan tập trung, phù hợp với địa bàn quản lý và yêu cầu công việc, giảm bớt các khâu trung gian, hạn chế sự chồng chéo.
Tăng cường hợp tác quốc tế, phối hợp trao đổi thông tin để tiếp cận với mô hình quản lý của một số nước tiên tiến và mô hình hải quan hiện đại do Tổ chức Hải quan thế giới (WCO) khuyến nghị và đề xuất, mô hình quản lý rủi ro, mô hình quản lý tuân thủ.
Ứng dụng các tiến bộ khoa học trong Cách mạng công nghiệp 4.0 như kết nối Internet vạn vật (IoT), dữ liệu lớn (Big Data), chuỗi khối (Blockchain), trí tuệ nhân tạo (AI), phân tích thông minh (BI), điện toán đám mây (Cloud), di động (Mobility)... Tái thiết kế hệ thống công nghệ thông tin tổng thể của ngành hải quan, xây dựng các công cụ về các giải pháp công nghệ thông tin hỗ trợ các yêu cầu quản lý nhà nước đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu, phương tiện vận tải xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh theo hướng quản lý điều hành tập trung tại cơ quan Hải quan.
Hoàn thiện công tác thu thập và xử lý thông tin, đẩy mạnh trao đổi thông tin thông qua cơ chế một cửa ASEAN, trao đổi C/O điện tử... tăng cường công tác phối hợp trao đổi thông tin với các Bộ, ngành; nghiên cứu đề xuất các mô hình hải quan dịch vụ theo hướng xã hội hóa, tăng cường kết nối hải quan - doanh nghiệp; đề xuất những hình thức hợp tác công - tư trong lĩnh vực hải quan.