Dự hội nghị còn có Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng, các Bộ trưởng, Thứ trưởng nhiều Bộ như Văn phòng Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Bộ Công Thương, Ủy Ban dân tộc, Bộ Kế hoạch và Đầu tư... đại diện lãnh đạo các Ban ngành TW, UBND các tỉnh Điện Biên, Sơn La, Lai Châu.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc.
Báo cáo tại Hội nghị, ông Nguyễn Xuân Cường - Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cho biết, dự án di dân TĐC Thủy điện Sơn La là một trong những dự án thành phần của công trình trọng điểm Quốc gia. Theo đó đã có hơn 20.340 hộ và 93.201 đồng bào thuộc 248 bản, 31 xã trên địa bàn ba tỉnh Điện Biên, Lai Châu và Sơn La đã phải rời bỏ mảnh đất bao đời gắn bó đến nơi ở mới.
Do tầm quan trọng của dự án, Chính phủ đã thành lập Ban chỉ đạo Nhà nước về di dân, TĐC dự án Thủy điện Sơn La với sự tham gia của nhiều Bộ, ban ngành tham gia. Các tỉnh cũng thành lập Ban chỉ đạo do Bí thư hoặc Chủ tịch UBND tỉnh làm trưởng ban để thực hiện công tác di dân, TĐC.
Các tỉnh đã hoàn thành công tác lập, thẩm định, phê duyêt quy hoạch chi tiết 78 khu, 285 điểm TĐC tập trung và bố trí xen ghép tại 17 bản, 38 xã, đảm bảo tiếp nhận hết 100% số dân phải di chuyển, đáp ứng được tiến độ di chuyển dân và xây dựng nhà máy. Đến tháng 4/2010 các tỉnh đã tổ chức di chuyển 100% số dân phải di chuyển đến nơi ở mới, đảm bảo an toàn tuyệt đối, vượt tiến độ 02 năm so với Nghị quyết của Quốc hội.
Sau 15 năm thực hiện, đến nay dự án di dân TĐC thủy điện Sơn La đã cơ bản hoàn thành, góp phần đưa nhà máy vào hoạt động vượt tiến độ 03 năm so với Nghị quyết của Quốc hội, nâng cao công suất cung cấp điện năng cho đất nước, đồng thời góp phần phát triển kinh tế xã hội vùng tây Bắc, nhất là 3 tỉnh Sơn La, Điện Biên, Lai Châu.
Đặc biệt, người dân ở các khu TĐC đã có đời sống tương đối ổn định. Thu nhập bình quân đầu người năm 2015 đạt 1,208 triệu đồng/tháng, gấp 3,92 lần so với năm 2005 là 311.000 đồng/người tháng. Tỷ lệ hộ nghèo vùng ngập lòng hồ và mặt bằng công trường nơi đi thời điểm trước di chuyển dân là 43,73%; nhưng tỷ lệ này đã giảm xuống còn 17,11%, giảm 2,56 lần so với trước di chuyển.
Thủ tướng trao tặng Huân chương Lao động Hạng 3 cho các cá nhân đã có đóng góp trong dự án.
Nhà ở của người dân xây dựng phù hợp với quy hoạch và phong tục tập quán của từng dân tộc, chất lượng xây dựng đảm bảo, khang trang tốt hơn nơi ở cũ. Đến hết năm 2015, tỷ lệ nhà ở kiên cố của các hộ dân TĐC đạt tiêu chuẩn của Bộ Xây dựng là 87,6%, tỷ lệ nhà ở bán kiên cố là 12,4%.
Tỷ lệ người dân TĐC được sử dụng nước sạch theo tiêu chuẩn của Bộ Y tế và nước hợp vệ sinh đạt 93,4%; Tỷ lệ người dân TĐC được sử dụng điện lưới quốc gia đạt 99,7%.
Số hộ dân được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà và tài sản khác gắn với đất là 18.812/19.536 tổng số hộ được giao đất ở, đạt 96,3%; Cấp GCN quyền sử dụng đất sản xuất nông nghiệp cho 13.285 hộ/13.353 tổng hộ được giao đất sản xuất nông nghiệp đạt 99,5%.
Mặc dầu vậy, theo ông Cường, vẫn còn những tồn tại như công tác tuyên truyền vận động, giải thích chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước về di dân, TĐC của một số địa phương còn chưa tốt; Việc sử đổi điều chỉnh bổ sung một số cơ chế chính sách thực hiện dự án đôi khi chưa kịp thời; Chất lượng quy hoạch còn hạn chế phải điều chỉnh lại nhiều lần; Tiến độ triển khai thực hiện một số dự án thành phần còn chậm so với yêu cầu, đến nay còn 06 dự án chưa hoàn thành; Công tác quản lý duy tu bảo dưỡng công trình sau bàn giao còn hạn chế dẫn đến xuống cấp; Công tác khuyến nông, khuyến lâm, chuyển giao khoa học kỹ thuật cho người dân TĐC sản xuất nông nghiệp chưa được triển khai sâu rộng; công tác đào tạo nghề và chuyển đổi nghề nghiệp còn chậm; Sản xuất của người dân TĐC quy mô còn nhỏ, phân tán, điều kiện sản xuất hạn chế, phát triển thiếu bền vững.
Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã ghi nhận, biểu dương những nỗ lực của Ban chỉ đạo nhà nước, các Bộ ngành trung ương và địa phương trong công tác di dân, TĐC thủy điện Sơn La trong giai đoạn vừa qua. Tuy nhiên, bên cạnh những thành quả đạt được, Thủ tướng mong các Bộ, ban ngành, địa phương cần đánh giá khách quan, nhìn thẳng vào sự thật, tập trung tìm các giải pháp khắc phục những tồn tại, bất cập như các công trình hạ tầng xuống cấp, cấp quyền chứng nhận sử dụng đất, thiếu đất, thiếu nước sản xuất, đào tạo nghề.... để giúp các người dân TĐC ổn định cuộc sống, phát triển sản xuất, xóa đói giảm nghèo vươn lên làm giàu, bảo vệ an ninh trật tự xã hội.
Thủ tướng cũng yêu cầu những điều gì có thể làm ngay được, yêu cầu phối hợp thực hiện ngay. Những cái gì vướng cơ chế chính sách hoặc làm trong lâu dài cần tập trung sửa đổi, bổ sung. Tiếp tục lắng nghe tâm tư nguyện vọng của đồng bào. Mục đích là tập trung lo sinh kế cho người dân TĐC, để người dân TĐC không tái nghèo.
Thủ tướng giao Bộ NN&PT NT, chủ trì phối hợp với các Bộ, ngành liên quan tổ chức kiểm tra đôn đốc các tinh đẩy nhanh tiến độ thực hiện các hạng mục, dự án còn lại và các dự án được Thủ tướng Chính phủ cho phép bổ sung, đảm bảo hoàn thành theo tiến độ được giao. Có báo cáo Thủ tướng việc xử lý những tồn tại trong công tác di dân tái định cư của dự án sau Hội nghị này.
Đối với Bộ Tài Chính, chủ trì phối hợp với các bộ ngành liên quan chỉ đạo và tháo gỡ khó khăn vướng mắc trong thực hiện công tác thanh quyết toán dự án.
Bộ Kế hoạch và đầu tư, chủ trì phối hợp với các bộ ngành liên quan cân đối bố trí số vốn còn lại trong Quyết định số 2009/QĐ-TTg chưa giao cho các tỉnh là 1.217 tỷ đồng; Tìm nguồn và cân đối bố trí bổ sung cho dự án 629,35 tỷ đồng theo công văn số 10122/VPCP-KTTH ngày 12/12/2015 của Văn phòng Chính phủ. Đồng thời hoàn thành thẩm định, trình thủ tướng Chính phủ phê duyệt đề án “Ổn định dân cư, phát triển kinh tế - xã hội vùng TĐC dự án Thủy điện Sơn La” để các tỉnh có cơ sở tổ chức triển khai thực hiện.
Tập đoàn Điện lực Việt Nam thực hiện chuyển đủ và kịp thời phần vốn của Tập đoàn được phân bổ theo Quyết định số 2009/QĐ-TTg cho các tỉnh Sơn La, Điện Biên, Lai Châu.
Cũng tại hội nghị, đã có nhiều tập thể và cá nhân đã có thành tích xuất sắc trong công tác di dân tái định cư thủy điện Sơn La giai đoạn 2011-2015 được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Nhất, hạng Nhì, hạng Ba; 31 cá nhân và tập thể được Thủ tướng Chính phủ tặng Bằng khen.