Ngày 3/10, tại Hà Nội, Trường đại học Kinh tế, Đại học quốc gia Hà Nội phối hợp cùng Hiệp hội Tương lai châu Á (Asia Future Association-AFA) tổ chức Diễn đàn Việt Nam - Nhật Bản 2025 với chủ đề "Quan hệ đối tác Việt Nam - Nhật Bản: Hợp tác và phát triển trong bối cảnh biến động toàn cầu".
Phát biểu khai mạc diễn đàn, Đại sứ Việt Nam tại Nhật Bản Phạm Quang Hiệu nhấn mạnh, việc nâng cấp quan hệ đối tác chiến lược toàn diện đã đưa hợp tác Việt - Nhật bước sang giai đoạn phát triển toàn diện nhất trong hơn 50 năm qua.
Đại sứ đặc biệt đánh giá cao cam kết của Nhật Bản trong việc thúc đẩy chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, đổi mới sáng tạo và khoa học, công nghệ, coi đây là những động lực giúp Việt Nam hiện thực hóa mục tiêu trở thành quốc gia phát triển vào năm 2045.
Quang cảnh diễn đàn
Ông Nakashima Yusuke, Bí thư thứ hai, Đại sứ quán Nhật Bản tại Việt Nam chia sẻ, hiện nay, thế giới đang phải đối mặt với bối cảnh quốc tế phức tạp, biến đổi khí hậu nghiêm trọng ở quy mô toàn cầu, cùng với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo (AI) khiến cho những kinh nghiệm trong quá khứ không còn đủ để ứng phó, một thời đại khó dự đoán đã thực sự bắt đầu. Chính vì vậy, chủ đề của diễn đàn này là vô cùng thiết thực và đúng thời điểm. Việc Việt Nam và Nhật Bản cùng chia sẻ tri thức, kinh nghiệm, tăng cường giao lưu học thuật có ý nghĩa to lớn trong thúc đẩy quan hệ đối tác và củng cố mạng lưới hợp tác giữa hai nước.
PGS.TS Nguyễn Anh Thu, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội cho biết, quốc tế hóa và chuyển giao tri thức luôn là trọng tâm sứ mệnh của nhà trường. Trong hợp tác với Nhật Bản, Trường Đại học Kinh tế duy trì quan hệ hợp tác chặt chẽ với nhiều trường đại học hàng đầu như: Đại học Waseda, Đại học Yokohama, Đại học Saga, Đại học Soka, Đại học Oita, Đại học Akita, Đại học Thương mại Chiba, Đại học Tokai, Đại học Hitotsubashi… Thông qua đó, hai bên đã triển khai các hoạt động trao đổi giảng viên và sinh viên, nghiên cứu chung, cùng thiết kế các chương trình đào tạo chất lượng cao. Những sáng kiến này góp phần kết nối các cơ sở giáo dục, các nền văn hóa và ý tưởng nhằm phục vụ lợi ích chung của cả hai bên.
Theo PGS.TS Nguyễn Anh Thu, diễn đàn lần này không chỉ là một sự kiện học thuật mà còn là cầu nối quan trọng quy tụ các học giả, nhà hoạch định chính sách, doanh nghiệp và tổ chức phát triển của hai nước; cùng nhau tìm kiếm những cơ hội hợp tác mới trong kinh tế số, đổi mới sáng tạo, phát triển bền vững, hợp tác văn hóa – xã hội và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao.
Tại phiên thảo luận, các tổ chức quốc tế, doanh nghiệp và học giả trao đổi sâu về những động lực và thách thức trong hợp tác Việt Nam - Nhật Bản; nhấn mạnh một số trụ cột then chốt cho quan hệ đối tác chiến lược giai đoạn mới.
Các đại biểu cho rằng, cần tiếp tục củng cố quan hệ chính trị - ngoại giao làm nền tảng cho hợp tác toàn diện, duy trì đối thoại cấp cao thường xuyên và trao đổi đoàn các cấp để tăng cường hiểu biết và tin cậy lẫn nhau.
Hai nước cần nâng tầm hợp tác kinh tế - thương mại - đầu tư, tập trung vào các lĩnh vực mũi nhọn như công nghệ cao, năng lượng tái tạo, hạ tầng thông minh và kinh tế số. Tính đến hết tháng 7/2025, Nhật Bản tiếp tục là một trong số những đối tác đầu tư lớn nhất tại Việt Nam với hơn 5.600 dự án, tổng vốn đăng ký đạt gần 80 tỷ USD, góp phần quan trọng vào tăng trưởng kinh tế và chuyển giao công nghệ.
Đồng thời, cần đẩy mạnh hợp tác khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, với trọng tâm là xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, thúc đẩy nghiên cứu chung và chuyển giao công nghệ tiên tiến từ Nhật Bản sang Việt Nam. Việc áp dụng các chuẩn mực môi trường quốc tế thông qua thương mại và đầu tư sẽ giúp Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh và hội nhập sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao là yếu tố then chốt. Nhật Bản đã và đang hỗ trợ Việt Nam đào tạo hàng nghìn kỹ sư, chuyên gia thông qua các chương trình học bổng, trao đổi học thuật và đào tạo tại chỗ. Việc mở rộng hợp tác giáo dục - đào tạo sẽ tạo nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế và chuyển đổi công nghệ.
Bên cạnh đó, cần tăng cường vai trò của dịch vụ hỗ trợ và hợp tác doanh nghiệp nhằm thúc đẩy doanh nghiệp Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu. Đây chính là các tác nhân đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối, tư vấn và tạo điều kiện cho doanh nghiệp Việt Nam hợp tác hiệu quả với các tập đoàn Nhật Bản, từ đó nâng cao năng lực quản trị, công nghệ và tiêu chuẩn sản xuất theo chuẩn quốc tế.
Đặc biệt, hai nước cần hợp tác ứng phó với các thách thức toàn cầu như biến đổi khí hậu, an ninh năng lượng, an ninh lương thực và phát triển bền vững. Nhật Bản với kinh nghiệm trong công nghệ xanh, quản lý môi trường và Việt Nam với vị thế quan trọng tại Đông Nam Á có thể cùng nhau đóng góp tích cực cho khu vực và thế giới.
Để hiện thực hóa những mục tiêu này, cả hai nước cần tiếp tục đẩy mạnh cơ chế đối thoại công - tư, tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp và nhà đầu tư, đồng thời tăng cường vai trò của nghiên cứu học thuật trong tư vấn chính sách và định hướng chiến lược hợp tác dài hạn.