Với chủ đề “Hướng tới năm 2030: Tăng cường tham vọng đẩy nhanh tiến trình giảm thiểu rủi ro thiên tai khu vực châu Á - Thái Bình Dương”, Hội nghị APMCDRR năm 2024 vừa diễn ra tập trung xoay quanh 3 vấn đề chính gồm: giải pháp thực tiễn để tăng cường tài chính cho giảm nhẹ rủi ro thiên tai; quản trị rủi ro thiên tai đáp ứng công bằng giới và bao trùm; địa phương hóa và khả năng chống chịu của đô thị và nông thôn.
Trong khuôn khổ hội nghị, báo cáo của Việt Nam về phân tích khả năng thích ứng với thảm họa khí hậu ở phụ nữ Khmer tại đồng bằng sông Cửu Long đã được chia sẻ với truyền thông quốc tế. Đây là kết quả hợp tác giữa ActionAid quốc tế tại Việt Nam và các nhà khoa học của trường Đại học Cần Thơ cho thấy nỗ lực của phụ nữ Khmer khi phải đối mặt với thiên tai và ảnh hưởng bất lợi ngày càng gia tăng của biến đổi khí hậu ở đồng bằng sông Cửu Long. Những sáng kiến được phát hiện và giới thiệu làm rõ thêm vai trò của phụ nữ Khmer, phụ nữ dân tộc thiểu số trong nâng cao hiệu quả, tính bền vững của công tác phòng chống, giảm nhẹ rủi ro thiên tai ở Việt Nam.
Hội nghị Bộ trưởng khu vực châu Á - Thái Bình Dương về giảm thiểu rủi ro thiên tai năm 2024 diễn ra tại Philippines
Theo trưởng nhóm nghiên cứu báo cáo tại Việt Nam Nguyễn Ánh Minh, phụ nữ Khmer ở đồng bằng sông Cửu Long đã chủ động áp dụng kỹ thuật trồng cây chịu mặn và nuôi trồng thủy sản để thích ứng tốt hơn với tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu, bảo vệ cơ bản sinh kế của mình. Việc thành lập các hợp tác xã địa phương đã giúp phụ nữ Khmer có quyền lực kinh tế, hỗ trợ họ xây dựng sự độc lập tài chính tốt hơn; thúc đẩy tình đoàn kết trong cộng đồng. Những sáng kiến này không chỉ đóng góp vào việc chuẩn bị cho thiên tai mà còn tạo ra cơ hội cho phụ nữ trong vai trò lãnh đạo.
Bà Hoàng Phương Thảo, Trưởng Đại diện ActionAid quốc tế tại Việt Nam nhấn mạnh, các kế hoạch quản lý rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng cần tổ chức diễn tập, thực hành thường xuyên để phát huy hiệu quả. Hoạt động ứng phó thực tế là minh chứng rõ ràng cho thấy nếu kế hoạch quản lý rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng được tài trợ đầy đủ, có thực hành thường xuyên và sự tham gia, lãnh đạo tích cực của phụ nữ thì tổn thất về kinh tế và chấn thương tâm lý do thiên tai để lại chắc chắn được giảm thiểu và kiểm soát tốt hơn, chủ động hơn.
Sáng kiến và kinh nghiệm của Việt Nam được giới thiệu, ghi chép trong báo cáo “Chuyển đổi công tác ứng phó thiên tai: Giải pháp phòng chống biến đổi khí hậu phụ nữ khởi xướng tại châu Á - Thái Bình Dương”. Báo cáo được thực hiện tại 6 quốc gia gồm: Việt Nam, Australia, Nepal, Bangladesh, Myanmar và Campuchia, chứng minh tầm quan trọng của phụ nữ vào các nỗ lực giảm nhẹ rủi ro thiên tai.
Theo báo cáo, chính phủ các nước châu Á - Thái Bình Dương đã đệ trình kế hoạch đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) nhằm ứng phó, thích nghi với biến đổi khí hậu lên Hội nghị Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu (UNCCC). Tuy nhiên, chưa đến một nửa các kế hoạch có đưa ra cam kết tăng cường sự tham gia của phụ nữ trong hành động chống biến đổi khí hậu.
Châu Á - Thái Bình Dương là khu vực xảy ra nhiều thiên tai nhất trên thế giới và phụ nữ đang phải đối mặt với các hiện tượng thời tiết cực đoan ngày càng tăng. Cụ thể, trong trường hợp xảy ra thiên tai, tỷ lệ tử vong và tị nạn của phụ nữ và trẻ em lần lượt cao gấp 14 và 4 lần so với các nhóm đối tượng khác. Đối với nhóm đối tượng phụ nữ và trẻ em khuyết tật thì con số này còn cao hơn nhiều lần. Khi thiên tai xảy ra, phụ nữ có xu hướng bị mất nơi ở của mình nhiều hơn 4 lần so với nam giới. Trong tất cả các thảm họa thiên tai, phụ nữ luôn chịu nhiều bạo lực hơn và phải làm nhiều công việc không lương hơn bình thường. Biến đổi khí hậu cũng làm gia tăng tình trạng bất bình đẳng giới, tăng mức độ dễ bị tổn thương của phụ nữ, làm nặng nề thêm các thiệt hại về kinh tế cho phụ nữ.