Hàng năm, hai nhà máy lọc dầu (NMLD) Dung Quất và Nghi Sơn cung cấp khoảng 70 - 80% nhu cầu tiêu thụ xăng dầu nội địa, góp phần không nhỏ trong việc đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia. Bên cạnh đó, với hệ thống phân phối bán lẻ đứng thứ hai cả nước, Công ty cổ phần Dầu Việt Nam (PVOIL) cũng đã có những đóng góp quan trọng trong việc đưa xăng dầu đảm bảo chất lượng đến tận tay người tiêu dùng.
Trong giai đoạn hiện nay, hoạt động sản xuất kinh doanh xăng dầu của PVN đang gặp rất nhiều khó khăn. Trong quý I/2020, giá dầu thô và xăng dầu biến động giảm liên tiếp, gây áp lực rất lớn cho cả đơn vị sản xuất và đơn vị phân phối. Thêm vào đó, dịch bệnh Covid-19 đã ảnh hưởng đến nền kinh tế toàn cầu.
Đối với Việt Nam nói riêng, việc giảm thiểu các hoạt động du lịch, vận tải, tiêu dùng… đã tác động mạnh mẽ đến nhu cầu tiêu thụ xăng dầu. Theo tính toán, tổng nhu cầu tiêu thụ xăng dầu trong cả nước quý I/2020 ước giảm khoảng 30% và dự kiến còn tiếp tục giảm trong thời gian tới.
NMLD Dung Quất
Chính vì vậy, các thương nhân đầu mối là khách hàng của NMLD Dung Quất và NMLD Nghi Sơn đã có những động thái dừng, giãn, hủy nhận hàng khiến cho việc tồn kho các sản phẩm xăng dầu tại hai nhà máy luôn ở mức cao, đặc biệt là mặt hàng xăng. Tại một số thời điểm, tồn kho xăng ở mức trên 90%, vượt xa mức cho phép.
Tại thời điểm ngày 30/3/2020, tồn kho các sản phẩm của 2 NMLD (trừ DO) đều vượt ngưỡng nguy cơ vượt giới hạn tồn trữ (tank top). Cụ thể, tồn kho dầu thô tại NMLD Dung Quất và Nghi Sơn lần lượt là 384,256 m3 và 533,500 m3 với tỷ lệ tồn kho lần lượt là 76% và 64%; tồn kho xăng tại NLMD Dung Quất là 138,242 m3, chiếm tỷ lệ 87%, tại NMLD Nghi Sơn là 167,520 m3, chiếm tỷ lệ 81%.
Có thể thấy, các NMLD đang chịu áp lực rất lớn từ cả đầu vào (giảm giá hàng tồn kho dầu thô) lẫn đầu ra. Mặc dù nhu cầu xăng dầu giảm, tiêu thụ xăng dầu trong nước rất khó khăn nhưng theo số liệu công bố của Tổng cục Hải quan thì tổng lượng nhập khẩu xăng dầu các loại trong 3 tháng đầu năm 2020 là khoảng 1,85 triệu tấn. Nếu so sánh với tổng khối lượng xăng dầu sản xuất trong nước là vào khoảng 3 triệu tấn của 2 NMLD Nghi Sơn và NMLD Dung Quất, đáp ứng gần 100% nhu cầu xăng dầu nội địa thì lượng nhập khẩu đã chiếm 61,67% tổng nhu cầu tiêu thụ trong nước. Lượng nhập khẩu quá lớn đã gây khó khăn cho việc tiêu thụ sản phẩm xăng dầu sản xuất trong nước.
Trước thực trạng trên, PVN vừa có văn bản kiến nghị gửi lên Bộ Công Thương và Bộ Tài chính xem xét ban hành việc ngừng nhập khẩu xăng dầu để tránh tình trạng tồn kho vượt ngưỡng giới hạn tại NMLD Dung Quất và NMLD Nghi Sơn.
Đồng thời, PVN đã chủ động, nỗ lực điều phối sản xuất, công tác bao tiêu, giảm công suất các NMLD, xây dựng và triển khai gói giải pháp tổng thể để giảm thiểu thiệt hại do dịch bệnh và giá dầu giảm sâu. Tuy nhiên, các giải pháp này cũng không thể phát huy hiệu quả nếu sản phẩm xăng dầu sản xuất ra không tiêu thụ được do nhu cầu suy giảm và do một lượng lớn xăng dầu vẫn được nhập khẩu. Chính vì vậy, trong giai đoạn này, các bộ, ngành cần nhanh chóng ban hành ban hành những cơ chế chính sách hạn chế tối đa/tạm cấm nhập khẩu các sản phẩm xăng dầu trong nước sản xuất được trong giai đoạn hiện nay.
Đồng thời, cần tiếp tục có các biện pháp nhằm kiểm soát chặt chẽ đối với chất lượng xăng dầu lưu thông trên thị trường, tăng cường những giải pháp phòng, chống gian lận thương mại và bán phá giá xăng dầu, đảm bảo hoạt động kinh doanh xăng dầu trong nước sau khi dịch bệnh kết thúc được ổn định, an toàn.