Trung Quốc: Ăn những món ăn mang ý nghĩa may mắn
Tết cổ truyền ở Trung Quốc là ngày lễ quan trọng nhất trong năm. Bắt đầu từ 8/12 Âm lịch, mọi người dân Trung Hoa trên khắp thế giới kéo nhau về quê ăn Tết để được đoàn tụ với gia đình.
Mừng năm mới theo tiếng Trung Quốc là “Guo Nian”, trong đó Nian có nghĩa là năm. Tuy nhiên, theo truyền thuyết thì Nian là tên một con quái vật luôn xuất hiện vào ngày cuối cùng của năm cũ để quấy phá dân lành. Một năm nọ người ta phát hiện con quái vật này rất sợ màu đỏ và tiếng ồn. Kể từ đó, cứ mỗi dịp năm hết Tết đến, người dân Trung Quốc thường trang trí nhà bằng cách treo những câu đối đỏ, đèn lồng đỏ và đốt pháo để mong muốn có một cái Tết vui vẻ, một năm mới an lành. Trước ngày Tết, người Trung Quốc cũng làm vệ sinh nhà cửa để “xả xui”.
Thực đơn ngày Tết của người Trung Quốc đa phần là các loại bánh. Trong đó, đáng chú ý có bánh tổ (Nian Gao) được làm từ gạo nếp loại tốt cùng với đường và một chút gừng tươi. Một điều thú vị là phiên âm Nian Gao còn mang ý nghĩa chỉ sự thịnh vượng, tiến bộ, luôn đi lên. Đó cũng chính là mong ước của mọi người trong năm mới. Trong số các loại bánh ngọt truyền thống của Trung Quốc, Nian Gao có lẽ là loại lớn nhất, không thể thiếu trong mâm cỗ truyền thống của người Trung Quốc. Bánh Nian Gao cũng là món quà tặng phổ biến trong dịp năm mới.
Bên cạnh đó, nhiều món ăn Tết của người Trung Quốc có ý nghĩa may mắn như hoành thánh có ý nghĩa là “đầu tiên”, mì kéo có ý nghĩa là “trường thọ”… Đặc biệt, tính theo 12 con giáp, khi đến năm tương ứng với con vật nào, người ta sẽ tránh ăn thịt con vật đó vào đầu năm.
Với người dân Trung Quốc, bữa cơm đoàn viên vào đêm giao thừa cực kỳ quan trọng, thường được tổ chức ở nhà riêng hoặc nhà trưởng tộc. Bữa cơm đêm giao thừa thường rất sang và theo truyền thống sẽ có gà, cá và sủi cảo. Ở một số khu vực còn có phong tục ngộ nghĩnh khi gói sủi cảo: lấy một vài đồng tiền xu rửa sạch rồi gói vào trong nhân bánh, người nào ăn trúng những cái bánh có đồng tiền xu thì sẽ gặp nhiều may mắn trong năm mới.
.jpg)
Một tục lệ thú vị khác của Trung Quốc cũng các quốc gia ăn Tết Nguyên đán là tặng phong bao lì xì, mừng tuổi cho trẻ con khi đến chơi nhà bạn bè, người thân trong hai tuần đầu năm mới. Các phong bao này thường có tiền với số lượng thể hiện các con số may mắn hoặc danh giá. Ở Trung Quốc, nhiều người còn giữ tục lệ mang theo một túi cam quýt (tượng trưng cho may mắn) kèm theo những phong bao lì xì.
Hồng Kông: Xem đua ngựa ngày đầu xuân
Hồng Kông là một phần của Trung Quốc. Tuy nhiên, gần 100 năm là thuộc địa của Anh, chịu ảnh hưởng của văn hóa Anh nên cách đón tết ở Hồng Kông có sự pha trộn giữa nền văn hóa truyền thống phương Đông với nét văn hóa phóng khoáng của phương Tây. Tết Âm lịch ở Hồng Kông được tổ chức với rất nhiều các hoạt động.
Đầu tiên phải kể đến hội chợ hoa đón mừng năm mới kéo dài từ 25 đến 30 Tết âm lịch. Hội chợ bày bán những loại cây quen thuộc của mùa xuân như ở các chợ hoa Việt Nam bởi đối với người châu Á đó chính là biểu tượng cho những gì tốt đẹp và may mắn nhất trong năm mới. Có thể kể đến một số loại như: cây quất, thủy tiên và mẫu đơn tượng trưng cho sự thịnh vượng, may mắn; đào tượng trưng cho vẻ đẹp lãng mạn mang tính truyền thống; quýt giúp mang lại những mối quan hệ bền vững và cuộc sống hôn nhân hạnh phúc, con cháu đề huề.
Cùng với đó, lễ hội pháo hoa diễn ra tại cảng Victoria giữa khu Wan Chai và khu Tsim Sha Tsui trong những ngày đầu tiên của năm mới có thể coi là bản hòa tấu của các loại ánh sáng từ vô số những tòa nhà chọc trời rực rỡ trong đêm cùng những con thuyền đẹp như cổ tích trong không gian rất nên thơ của cảng biển.
Lễ hội đua ngựa đầu xuân cũng thu hút sự tham gia của đông đảo người dân xứ Cảng thơm bởi theo quan niệm của người Hồng Kông, việc đến xem đua ngựa và đặt cược cho những con ngựa mà mình yêu thích sẽ đem lại may mắn trong dịp năm mới.
Singapore: Lì xì cầu chúc may mắn cho người độc thân
Với gần 70% người dân có gốc Trung Quốc, Singapore rất coi trọng việc vui đón Tết Nguyên đán cổ truyền. Diễn ra cùng thời điểm với Tết của người Việt Nam, những ngày Tết ở Singapore thường diễn ra lễ hội mùa xuân với ba sự kiện nổi bật: lễ hội hoa đăng, lễ hội Singapore River Hongbao và lễ hội đường phố Chingay.
Lễ hội hoa đăng diễn ra ở khu Chinatown, trung tâm của lễ hội Tết Âm lịch ở Singapore. Vào dịp này, người dân Singapore đi du xuân với nhiều hoạt động khác nhau như đến các đền chùa để lễ thần, Phật xin lộc đầu năm và cả năm mới, hoặc vãn cảnh ở các vườn hoa, công viên, khu di tích, danh thắng văn hóa, những khu vui chơi giải trí…
Lễ hội Singapore River Hongbao trở thành sự kiện văn hóa thường niên trong lễ hội mùa xuân ở Singapore bắt đầu từ năm 1987. Sự kiện này thường được tổ chức tại công viên Esplanade lộng lẫy với một chuỗi những hoạt động giải trí dành cho trẻ em, người lớn và cả người già, tạo nên một sân chơi lý tưởng cho cả gia đình. Bên cạnh đó, sẽ có những buổi trình diễn ẩm thực các món ăn truyền thống, cuộc thi viết thư pháp và nhiều trò chơi vui nhộn.
Lễ hội đường phố Chingay ở Singapore thường bắt đầu diễn ra từ ngày thứ bảy đầu tiên của năm mới ở khu vực vịnh Marina và kết thúc vào ngày rằm tháng Giêng cũng là kết thúc Tết. Hoạt động này thu hút hàng nghìn du khách và người dân địa phương cùng tham gia diễu hành trên đường phố.
Trong suốt nửa tháng từ đêm giao thừa cho đến hết ngày 15 tháng Giêng, trên đảo quốc Sư tử đâu đâu cũng diễn ra các hoạt động vui xuân. Đây là dịp để người ta đi thăm họ hàng, bạn bè và đãi tiệc nhau. Cha mẹ và những người thân đã lập gia đình sẽ gửi tặng “hongbao” (tiền lì xì đựng trong bao đỏ) cho những người thân chưa lập gia đình như một cách cầu chúc may mắn cho họ.
Hàn Quốc: Không ngủ đêm giao thừa
Tết Nguyên đán theo tiếng Hàn gọi là Seollah hay Won Dan (theo âm tiếng Trung Quốc là Tết Nguyên đán). Người Hàn Quốc quan niệm, sau một năm tất bật lo toan cuộc sống, Tết là thời điểm để các thành viên trong gia đình sum họp bên nhau, thờ cúng tổ tiên, thưởng thức những món ăn truyền thống và cầu chúc một năm mới hạnh phúc, tài lộc. Vào dịp này, những ai ở xa nhà đều thu xếp công việc để trở về quê nhà thăm gia đình, họ hàng.
Cũng như Việt Nam, mặc dù chính thức năm mới và cũng là bắt đầu vào Tết được tính từ thời khắc giao thừa song trên thực tế không khí Tết đã tràn ngập từ những ngày cuối năm âm. Vào ngày 30 Tết, các gia đình đều lo dọn vệ sinh sạch sẽ nhà cửa. Buổi tối trước giao thừa, họ thường tắm bằng nước nóng để tẩy trần. Các thanh tre được đốt trong nhà lúc giao thừa để xua đuổi tà ma vì tục truyền tiếng nổ của các thanh tre sẽ làm cho ma quỷ khiếp sợ bỏ chạy. Đêm giao thừa không ai ngủ cả vì theo truyền thuyết nếu ngủ thì sáng hôm sau sẽ bị bạc trắng cả lông mi và đầu óc kém minh mẫn khi thức dậy.
Vào những ngày Tết, mọi người đều mặc trang phục truyền thống hanbok hoặc chọn cho mình những bộ quần áo đẹp nhất. Cả gia đình cử hành nghi lễ thờ cúng tổ tiên. Sau lễ nghi này, những người ít tuổi trong gia đình sẽ cúi lạy những người lớn tuổi trong gia đình. Sau khi các cháu bé làm động tác cúi đầu chào năm mới (sebae) trước người lớn và chúc họ may mắn (bok), chúng sẽ được người lớn thưởng tiền hoặc có khi là vàng, ngọc hay một món quà quý nào đó tuỳ thuộc vào tuổi, vị trí của chúng trong gia đình và đương nhiên là cả điều kiện, hoàn cảnh, quan niệm của từng gia đình nữa.
Nói về văn hoá Tết Nguyên đán Hàn Quốc không thể không nhắc đến văn hoá ẩm thực trong mối quan hệ chặt chẽ với các nghi thức thờ cúng thần, Phật và tổ tiên. Ẩm thực ngày Tết được các gia đình chuẩn bị rất công phu. Mâm cúng có khi tới hơn 20 món, trong đó nhất thiết phải có món chính là ttok-kuk (là một loại súp gạo với nước dùng bò hay gà), theo tiếng Hàn có nghĩa là “tăng xuân”. Ăn xong ttok-kuk, năm mới mới thật sự bắt đầu. Các món ăn khác cũng hay dùng trong dịp Tết là bánh bao, bánh pindaettok (bánh tráng kếp đậu xanh), sujonggwa (chè quế) hay shikhye (rượu nấu bằng gạo), chigae (các loại thịt hoặc cá thu nấu mềm), thịt viên bulgogi, bibim (cháo gạo nếp nấu với thịt bò và rau đậu)… và đương nhiên không thể thiếu kim chi.
Người Hàn Quốc cũng thường uống trà vào dịp Tết như trà thơm camip ướp lá cây hồng, trà saenggang ướp gừng, trà kyepicha ướp quế, trà insam trộn với sâm, đặc biệt nhất là trà omija chỉ có ở Hàn Quốc, có đủ cả năm vị ngọt, chua, mặn, cay và đắng.
Sau bữa cơm gia đình, mọi người sẽ đi chúc Tết, thăm mộ tổ tiên và du xuân, viếng chùa. Trẻ em sẽ được chơi những trò chơi truyền thống được tổ chức ở các nơi công cộng như kéo co, thả diều, bập bênh và yut-nori - một trò chơi dân gian.
Triều Tiên: Ăn “cơm thuốc” để được sung túc và ngọt ngào
Trước kia, người Triều Tiên đón Tết vào tháng 10 và tháng 11, gần đây mới chuyển dần sang mùng 1 tháng Giêng Âm lịch. Sáng sớm mồng 1, người Triều Tiên dậy sớm, chỉn chu quần áo đón Tết, quây quần bên người ông cao tuổi nhất trong nhà để tổ chức nghi lễ Cha-rye (lễ tạ ơn gia tiên); sau đó bề trên đáp lễ bằng việc mời cơm Tết.
Cả nhà sẽ cùng nhau dùng ttok-kuk, với bánh gạo và đậu xanh. Người Triều Tiên tin rằng, vào ngày đầu tiên của năm mới nếu dùng một bát ttok-kuk thì sẽ được thêm một tuổi nữa bởi họ quan niệm thêm một tuổi là khi hết năm cũ chứ không phải sau ngày sinh nhật như những nơi khác.
Món ăn không thể thiếu trong dịp Tết của người Triều Tiên đó là món “cơm thuốc”. Để chế biến món này, người ta đem gạo nếp hấp qua trộn với mật ong, hạt dẻ, táo, nhân hạt tùng, mỡ, tương... rồi hấp chín. Người Triều Tiên từ xa xưa đã coi mật là thuốc nên gọi loại cơm này là cơm thuốc. Loại cơm này dùng để đãi khách và cúng tổ tiên. Người Triều Tiên quan niệm, ăn loại cơm này vào đầu năm mới thì cả năm sẽ được sung túc và ngọt ngào.
Ngày mùng 1 Tết, người Triều Tiên có phong tục “đuổi quỷ” và “đốt tóc”. Để “đuổi quỷ”, người ta bện một người nộm bằng rơm, nhét tiền vào trong ruột và vứt ra ngã tư đường vào sáng sớm với ý tống khứ ma quỷ, nghênh đón điều tốt lành. Tục “đốt tóc” thường được làm vào buổi chiều mùng 1, khi người ta đem tóc rụng thu nhặt trong cả năm ra đốt sạch, với mong ước năm mới gặp nhiều bình an và xua đuổi dịch bệnh.
Mông Cổ: Thực hiện tục uống trà vào thời khắc giao thừa
Ngày Tết cổ truyền Âm lịch ở Mông Cổ được gọi là Tết Tsagaan Sar hoặc Tết Tháng Trắng. Trong suốt những ngày đầu năm mới, người dân Mông Cổ thắp nến trên bàn thờ tổ tiên cả ngày lẫn đêm.
Ngày Bituun (30 Tết), người dân Mông Cổ tập trung dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ để đón năm mới, thực hiện nghi thức rửa sạch chén bát với sữa ngựa. Vào tối Bituun, mọi thành viên trong gia đình đều tụ tập bên nhau để cùng tiễn năm cũ và đón năm mới. Trong ngày Bituun, người Mông Cổ cố gắng giải quyết mọi vấn đề khúc mắc, trả các khoản nợ nần và ăn thật no bởi họ tin rằng nếu còn đói, suốt năm mới sẽ bị đói.
Vào thời khắc giao thừa, người Mông Cổ thực hiện tục uống trà. Chén trà đầu tiên của năm mới sẽ được đem ra trước sân vẩy khắp bốn hướng, chén trà thứ hai dành cho chủ nhà, sau đó lần lượt mời các thành viên khác trong gia đình. Vào ngày đầu năm mới, ai nấy dậy sớm trước khi mặt trời mọc, mặc quần áo mới, nhóm lửa, rồi mọi người ăn bánh bao hấp và uống Airag (sữa ngựa lên men) và tặng quà lẫn nhau. Họ sang nhà bên cạnh, bắt đầu thăm người lớn tuổi trước và chúc Tết những người hàng xóm.
Tsagaan Sar được xem là một trong những ngày lễ quan trọng nhất nên người dân Mông Cổ thường chuẩn bị thực phẩm trong nhiều ngày. Những người phụ nữ trong gia đình sẽ chuẩn bị lượng lớn bánh buuz (dạng như bánh bao) và trữ chúng trong tủ lạnh để dành dùng trong nhiều ngày.
Ngày Tết gặp nhau, người Mông Cổ chúc nhau bằng câu nói: “Chúc cho đàn cừu của bạn béo tốt” bởi ở đây cừu là một trong những vật nuôi chính. Hầu hết các món ăn ngày Tết của người Mông Cổ đều chế biến từ sữa cừu và trên mâm cỗ lúc nào cũng có thịt cừu nướng, mỳ vằn thắn.