Trong những năm gần đây, sự phát triển nhanh của các nguồn năng lượng tái tạo trên hệ thống điện Việt Nam đã mang lại nhiều lợi ích tích cực cho hệ thống điện. Tuy nhiên, bên cạnh đó cũng gây ra không ít thách thức trong công tác vận hành hệ thống điện và thị trường điện của Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia.
Điện mặt trời mái nhà là loại hình nguồn điện mới trong hệ thống, mang đầy đủ tính chất khó khăn trong công tác lập kế hoạch và vận hành thời gian thực, tương tự như các nguồn năng lượng tái tạo khác tương đồng đến từ các nhà máy điện mặt trời nối lưới. Điển hình, do bản chất bất định của của nguồn năng lượng sơ cấp là bức xạ mặt trời, kết hợp tính chất phân tán của nguồn điện mặt trời mái nhà khiến công tác dự báo công suất phát còn gặp nhiều khó khăn. Tính đến cuối năm 2021, tổng công suất đặt điện mặt trời mái nhà đạt xấp xỉ 7.700 MW, chiếm hơn 10% tổng công suất đặt nguồn điện trên hệ thống điện quốc gia.
Nguồn điện mặt trời mái nhà đã và đang gây ảnh hưởng trực tiếp đến công tác quản lý, vận hành hệ thống điện phân phối của các Tổng công ty Điện lực nói riêng, cũng như công tác quản lý, vận hành hệ thống điện miền và hệ thống điện quốc gia nói chung.
Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia thực hiện chuyển giao công cụ dự báo điện mặt trời mái nhà cho các Tổng công ty Điện lực. (Ảnh minh họa)
Trước tình hình đó, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã có văn bản chỉ đạo Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia nghiên cứu, xây dựng công cụ dự báo công suất, sản lượng của điện mặt trời mái nhà, chia sẻ nguồn dữ liệu về thời tiết, bức xạ để và tiếp đó hướng dẫn sử dụng phần mềm dự báo điện mặt trời mái nhà cho các Tổng công ty Điện lực, cũng như các Công ty Điện lực thành viên.
Thực hiện chỉ đạo của Tập đoàn và có xét đến ảnh hưởng của dịch Covid-19, cuối tháng 12 vừa qua, Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia đã tổ chức buổi chuyển giao, hướng dẫn sử dụng công cụ dự báo điện mặt trời mái nhà cho các Tổng công ty Điện lực theo hình thức trực tuyến. Buổi đào tạo có sự tham gia của đại diện Ban Kinh doanh EVN, hơn 320 cán bộ các ban chuyên môn đến từ 5 Tổng công ty Điện lực: miền Bắc, miền Trung, miền Nam, TP Hà Nội, TPHCM cùng với các cán bộ kỹ thuật chuyên trách đến từ các Công ty Điện lực thành viên.
Qua buổi trao đổi trực tuyến, các cán bộ tham gia đã nắm bắt được những thông tin cơ bản phục vụ công tác dự báo điện mặt trời mái nhà địa phương bao gồm các phương pháp dự báo, dữ liệu cần thu thập và thao tác kỹ thuật khi sử dụng phần mềm trong tương lai. Đây sẽ là tiền đề quan trọng để công tác dự báo và quản lý nguồn điện mặt trời mái nhà tại các Tổng công ty Điện lực từng bước hiệu quả hơn.
Phần mềm hiện nay đã được đưa vào áp dụng thí điểm thành công đối tại Tổng công ty Điện lực TPHCM với việc cung cấp giải pháp và công cụ thực hiện dự báo cho 7 ngày tiếp theo, kết hợp với sử dụng ảnh vệ tinh để tính toán công suất phát đầu cực inverter của điện mặt trời mái nhà theo từng trạm biến áp 110kV trong thời gian thực.
Trong giai đoạn tới đây, Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các Tổng công ty Điện lực và các Công ty Điện lực thành viên trong công tác quản lý, vận hành các nguồn năng lượng tái tạo với mục tiêu ngày càng nâng cao chất lượng công tác vận hành hệ thống điện, điều hành thị trường điện của Trung tâm nói riêng và tổng thể hệ thống điện nói chung.