Theo báo cáo “Phân tích nguồn ô nhiễm”, khoảng 3,1 triệu tấn chất thải nhựa được thải ra trên đất liền ở Việt Nam, ít nhất 10% trong số này đổ ra đại dương mỗi năm.
Chất thải nhựa cũng phổ biến nhất trong số các loại chất thải thu gom được ở các khu vực ven sông và ven biển. Trong đó có mười loại nhựa phổ biến nhất chiếm hơn 80% tổng lượng rác thải nhựa rò rỉ ra sông và biển, hầu hết trong số này là nhựa dùng một lần. Chương trình đối tác hành động quốc gia về nhựa tại Việt Nam (hợp tác giữa Chính phủ Việt Nam và Chương trình đối tác hành động toàn cầu về nhựa) cũng dự báo, lượng nhựa rò rỉ ra sông và biển có thể sẽ tăng gấp đôi vào năm 2030 nếu quy trình thu gom, tái chế và xử lý chất thải như hiện nay không được cải thiện.
Cùng chung mục tiêu chỉ ra hiện trạng rác thải nhựa và hướng giải quyết, báo cáo “Hướng tới một lộ trình quốc gia về nhựa dùng một lần tại Việt Nam” đề xuất cần có cách tiếp cận theo từng giai đoạn để giải quyết tình trạng ô nhiễm rác thải nhựa thông qua sự kết hợp giữa các công cụ chính sách và cơ chế tài khóa, bắt đầu từ việc hạn chế sử dụng và thu phí, cuối cùng là cấm sử dụng hoàn toàn sản phẩm nhựa.
Vấn nạn rác thải nhựa ở Việt Nam còn rất nghiêm trọng
Giám đốc Quốc gia WB tại Việt Nam Carolyn Turk nhận định, tăng trưởng kinh tế, quá trình đô thị hóa với tốc độ nhanh, cũng như thay đổi lối sống ở Việt Nam đã dẫn đến cuộc khủng hoảng ô nhiễm nhựa như hiện nay. Các nghiên cứu này chỉ ra rằng các loại nhựa dùng một lần gây ra phần lớn tình trạng ô nhiễm nhựa ở Việt Nam và giải quyết tình trạng này sẽ tạo ra sự khác biệt lớn.
Để giải quyết tình trạng ô nhiễm do những vật dụng bằng nhựa này gây ra, các báo cáo đã khuyến nghị, Việt Nam cần thực hiện cắt giảm dần các sản phẩm này theo giai đoạn, đi kèm với việc khuyến khích các sản phẩm thay thế và cải thiện hệ thống quản lý chất thải rắn.
Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, lợi tích mang lại của việc loại bỏ dần đồ nhựa dùng một lần sẽ lớn hơn chi phí bỏ ra. Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi hiệu quả đòi hỏi một cách tiếp cận theo từng giai đoạn để bù đắp thiệt hại cho người sản xuất; đồng thời cần chuẩn bị các cơ chế khuyến khích người tiêu dùng và doanh nghiệp thay đổi hành vi.
Một số biện pháp bước đầu được nêu ra như: hạn chế sử dụng nhựa dùng một lần trong cửa hàng ăn uống và các cơ sở lưu trú; thu phí đối với túi nhựa không phân hủy sinh học và cốc cà phê mang đi…. Mặt khác, báo cáo kêu gọi xây dựng lộ trình áp đặt lệnh cấm lưu thông các sản phẩm ống hút nhựa, túi nhựa khó phân hủy sinh học và hộp đựng thực phẩm.
Phía WB Việt Nam cho biết, các biện pháp trên sẽ hỗ trợ thực hiện Nghị định số 8/2022/NĐ-CP của Chính phủ, quy định một số điều của Luật Bảo vệ môi trường liên quan đến quarn lý chất thải nhựa.