Giải Nobel Vật lý năm nay được trao cho ba nhà khoa học, trong đó có hai người được xướng tên nhờ nghiên cứu đặt nền tảng cho kiến thức của nhân loại về khí hậu trái đất và tác động của con người đến khí hậu.
Cụ thể, Syukuro Manabe và Klaus Hasselmann cùng nhận nửa giải thưởng Nobel cho việc lập mô hình vật lý của khí hậu trái đất, định lượng độ biến động và dự đoán một cách đáng tin cậy về sự ấm lên toàn cầu. Còn Giorgio Parisi nhận một nửa giải thưởng cho việc phát hiện sự ảnh hưởng lẫn nhau của các dao động và rối loạn trong những hệ thống vật lý từ quy mô nguyên tử đến hành tinh.
Giáo sư Syukuro Manabe (90 tuổi) sinh tại Shingu, Nhật Bản, hiện là nhà khí tượng học tại Đại học Princeton (Mỹ). Giáo sư Klaus Hasselmann (90 tuổi) sinh tại Hamburg, Đức, hiện làm việc tại Viện Khí tượng Max Planck (Đức).
Buổi công bố ba nhà khoa học nhận giải Nobel Vật lý 2021
Nghiên cứu về khí hậu của họ được Ủy ban Nobel miêu tả: một hệ thống phức tạp có vai trò sống còn với nhân loại là khí hậu trái đất. Syukuro Manabe chỉ ra sự gia tăng mức CO2 trong khí quyển dẫn đến nhiệt độ bề mặt trái đất tăng lên như thế nào. Những năm 1960, ông phát triển các mô hình vật lý về khí hậu trái đất và là người đầu tiên khám phá mối tương tác giữa cân bằng bức xạ và sự dịch chuyển dọc của các khối khí. Công trình của ông đặt nền tảng cho sự phát triển của các mô hình khí hậu ngày nay.
Khoảng 10 năm sau, Klaus Hasselmann lập ra mô hình liên kết thời tiết và khí hậu, trả lời cho câu hỏi tại sao các mô hình khí hậu vẫn đáng tin cậy dù thời tiết hỗn loạn và thay đổi liên tục. Ông cũng phát triển các phương pháp nhận dạng những tín hiệu nhất định, là dấu ấn của cả hiện tượng tự nhiên lẫn hoạt động của con người trong hệ thống khí hậu. Các phương pháp của ông được sử dụng để chứng minh rằng sự gia tăng nhiệt độ trong khí quyển là do con người thải CO2.
Thors Hans Hansson, Chủ tịch Hội đồng Nobel Vật lý nhận xét: Những phát hiện được tôn vinh năm nay cho thấy kiến thức của chúng ta về khí hậu dựa trên một nền tảng khoa học vững chắc, dựa trên việc phân tích các quan sát một cách tỉ mỉ. Ba người đoạt giải năm nay đều góp phần giúp chúng ta hiểu thêm về tính chất và sự tiến hóa của các hệ thống vật lý phức tạp.
Diễn ra giữa dịch Covid-19, Nobel 2021 được điều chỉnh để phù hợp với tình hình thực tế. Những người đoạt giải sẽ được trao huy chương và bằng khen ngay tại quê hương của họ. Nếu như không có đại dịch Covid-19, những người đoạt giải thưởng danh giá này sẽ đến Stockholm (Thụy Điển) để trực tiếp nhận huy chương và bằng khen từ tay nhà vua Thụy Điển, trong một buổi lễ trang trọng được tổ chức vào tháng 12 hàng năm.
Thanh Tâm