Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi) có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026. Luật gồm 8 chương, 73 điều. Luật quy định về phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử; an toàn bức xạ, bảo vệ bức xạ, an toàn hạt nhân và an ninh hạt nhân; nhà máy điện hạt nhân, lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu; ứng phó sự cố bức xạ, sự cố hạt nhân, bồi thường thiệt hại bức xạ, thiệt hại hạt nhân; thanh sát hạt nhân và quản lý nhà nước trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử.
Cụ thể, do an toàn bức xạ, an toàn hạt nhân và an ninh hạt nhân là vấn đề đặc biệt quan trọng nên Luật quy định về cơ quan an toàn bức xạ và hạt nhân quốc gia, bảo đảm phù hợp với yêu cầu của Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA), các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, thông lệ quốc tế và bối cảnh Việt Nam.
Theo đó, cơ quan an toàn bức xạ và hạt nhân quốc gia là cơ quan chuyên môn giúp cơ quan ở trung ương làm đầu mối thực hiện quản lý nhà nước trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử quản lý và thực thi nhiệm vụ quản lý nhà nước về an toàn bức xạ, an toàn hạt nhân và an ninh hạt nhân, thanh sát hạt nhân và chức năng, nhiệm vụ khác theo quy định của Luật này và quy định khác của pháp luật có liên quan. Chính phủ quy định chi tiết về cơ quan an toàn bức xạ và hạt nhân quốc gia bảo đảm nguyên tắc tách bạch giữa chức năng quản lý nhà nước về an toàn bức xạ, an toàn hạt nhân và an ninh hạt nhân với việc phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử.
Quốc hội đã thông qua Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi). (Ảnh: quochoi.vn)
Đặc biệt, Luật dành một chương riêng (chương III) quy định về an toàn bức xạ, bảo vệ bức xạ, an toàn hạt nhân và an ninh hạt nhân, trong đó có quy định về địa điểm lưu giữ, xử lý, chôn cất chất thải phóng xạ, nguồn phóng xạ đã qua sử dụng và nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng được xác định trong quy hoạch bảo vệ môi trường quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh, quy hoạch phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử và quy hoạch khác có liên quan.
Về nhà máy điện hạt nhân, Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi) xác lập rõ quy trình quản lý nhà máy điện hạt nhân từ phê duyệt chủ trương, xác định địa điểm, xây dựng, vận hành thử, vận hành và chấm dứt hoạt động nhà máy điện hạt nhân; bảo đảm an toàn bức xạ và an toàn hạt nhân, an ninh hạt nhân, đồng thời nâng cao năng lực cho cơ quan quản lý an toàn hạt nhân quốc gia; tạo cơ sở pháp lý cho việc áp dụng các tiêu chuẩn, quy chuẩn của đối tác nước ngoài và IAEA; có các chính sách đột phá về đào tạo và phát triển nguồn nhân lực, đặc biệt là lực lượng triển khai các dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và 2 trong tương lai.
Đồng thời, Luật quy định chuyển tiếp đối với các cơ chế, chính sách đặc biệt để đầu tư, xây dựng dự án điện hạt nhân, dự án lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu được ban hành trước ngày Luật này có hiệu lực thi hành. Những cơ chế, chính sách này được tiếp tục thực hiện cho đến khi có văn bản bãi bỏ hoặc thay thế bằng văn bản quy phạm pháp luật khác hoặc bị bãi bỏ bằng văn bản của cơ quan, người có thẩm quyền.
Bên cạnh đó, dự án điện hạt nhân đã được quyết định chủ trương đầu tư trước ngày luật này có hiệu lực thi hành được thực hiện theo Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia trong trường hợp quy hoạch khác cùng cấp, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh hoặc quy hoạch có tính chất kỹ thuật, chuyên ngành chưa cập nhật, điều chỉnh, bổ sung.