Trước tình trạng biến đổi khí hậu đang tác động đáng kể và diễn biến khó lường như hiện nay, việc bảo vệ và khôi phục tầng ozone, giảm thiểu biến đổi khí hậu là vô cùng cần thiết. Một trong những giải pháp chính trong giải quyết vấn đề này là tiếp tục triển khai Nghị định thư Montreal. Nghị định thư Montreal ra đời và có hiệu lực từ ngày 1/1/1989, là một hiệp ước quốc tế được thiết kế để bảo vệ tầng ozone bằng biện pháp loại bỏ hoạt động sản xuất tạo ra các chất thải làm suy giảm tầng ozone.
Sau hành trình 36 năm thực hiện, Nghị định thư Montreal đã đóng góp đáng kể trong việc hàn gắn lỗ thủng tầng ozone, ngăn ngừa những hệ lụy tác động đến sức khỏe con người và các hệ sinh thái trên hành tinh. Nếu không thực hiện Nghị định thư Montreal, thiệt hại đối với động thực vật và con người đã gia tăng nghiêm trọng, tỷ lệ ung thư da sẽ tăng lên trên toàn thế giới. Dự báo, đến năm 2065, lượng bức xạ tia cực tím dẫn đến đột biến ADN có thể tăng lên 500%, khoảng 2/3 tổng lượng ozone trên thế giới có thể biến mất, nhiệt độ toàn cầu tăng thêm 2,5°C vào cuối thế kỷ này.
Ảnh minh họa
Tuy nhiên, bên cạnh những nỗ lực loại trừ thành công các chất làm suy giảm tầng ozone, người dân và các Chính phủ đang phải đối mặt với thách thức mới là xu hướng gia tăng sử dụng các chất HFC - những chất được sử dụng trong các lĩnh vực sản xuất điều hòa không khí, xốp, thiết bị lạnh, sửa chữa bảo dưỡng thiết bị lạnh, mỹ phẩm, dập cháy...
Theo thông tin mới được đưa ra của Cơ quan Theo dõi biến đổi khí hậu, Liên minh châu Âu, năm 2023, trái đất chịu tác động rõ rệt bởi tình trạng biến đổi khí hậu, dẫn tới nhiệt độ toàn cầu tăng cao, tháng 7/2023 là tháng nóng nhất từng được ghi nhận. Nhiệt độ tăng cao đã xảy ra tại các nước châu Âu và châu Mỹ, từ Hy Lạp đến Canada, kéo theo nhiều vụ cháy rừng nghiêm trọng.
Riêng tại Việt Nam, năm 2023, nắng nóng đã xuất hiện sớm từ giữa tháng 3. Đến tháng 4, hàng loạt kỷ lục nhiệt độ được thiết lập ở nhiều điểm đo trên cả nước. Đặc biệt, đầu tháng 5 đã ghi nhận kỷ lục nắng nóng nhất trong lịch sử Việt Nam.
Ngày 26/1/1994, Việt Nam tham gia phê chuẩn Nghị định thư Montreal. Thực hiện Công ước Vienna về bảo vệ tầng ozone, Nghị định thư Montreal về các chất làm suy giảm tầng ozone, Bộ Tài nguyên và Môi trường được giao là cơ quan đầu mối quốc gia triển khai thực hiện. Việt Nam đã đạt được nhiều kết quả trong quản lý, kiểm soát các chất làm suy giảm tầng ozone; đồng thời đã nỗ lực kiểm soát và loại bỏ các chất làm suy giảm tầng ozone (CFC, Halon, CTC, HCFC, Methyl Bromide), chất gây hiệu ứng nhà kính (HFC).
Hiện Bộ Tài nguyên và Môi trường phối hợp với các bên liên quan xây dựng Kế hoạch quốc gia quản lý, loại trừ các chất được kiểm soát theo Nghị định thư Montreal của Việt Nam để trình Thủ tướng phê duyệt. Một trong những nguyên tắc quan trọng của kế hoạch cho giai đoạn từ năm 2024 - 2045 là đảm bảo việc thực hiện cam kết quốc tế, đóng góp vào mục tiêu về giảm phát thải khí nhà kính nhưng vẫn bảo đảm phát triển kinh tế - xã hội.
Để đóng góp nhiều hơn cho việc khôi phục tầng ozone, Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ tiếp tục triển khai đồng bộ nhiều hoạt động, từ hoàn thiện thể chế, ban hành quy định pháp luật về quản lý các chất được kiểm soát, xây dựng và các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia phục vụ công tác quản lý để đáp ứng lộ trình thực hiện cam kết quốc tế về bảo vệ tầng ozone; nghiên cứu, ban hành quy định hạn chế hoặc ngừng sử dụng các chất được kiểm soát có tiềm năng làm nóng lên toàn cầu cao, nhất là khi đã có các chất thay thế mới thân thiện hơn với khí hậu; sớm loại trừ HFC-407C trong điều hòa không khí dành cho tàu hỏa; loại trừ HFC-23 trong các hệ thống phòng cháy chữa cháy; loại trừ HCFC-22 trong sản xuất thiết bị lạnh và điều hòa không khí…; tích cực hơn trong triển khai quản lý vòng đời các chất được kiểm soát; thúc đẩy các hoạt động tái chế, tái sử dụng và tiêu hủy các chất được kiểm soát bởi Nghị định thư Montreal...
Nhằm tăng cường sự hiểu biết Nghị định thư Montreal về các chất làm suy giảm tầng ozone, nâng cao nhận thức, truyền tải các thông điệp bảo vệ tầng ozone tới cộng đồng, hàng năm, Ngày Quốc tế bảo vệ tầng ozone đã được tổ chức tại nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Sự kiện thu hút sự tham gia và hưởng ứng của đông đảo nhân dân, các tổ chức cũng như Chính phủ, góp phần lan tỏa thông điệp giảm phát thải khí nhà kính, bảo vệ môi trường chung.