Báo cáo tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam cho biết, diện tích gieo cấy lúa năm 2025 trên cả nước dự kiến đạt 7 triệu ha, giảm 132.000 ha so với năm 2024. Riêng khu vực đồng bằng sông Cửu Long, diện tích gieo cấy ước tính 3,793 triệu ha, sản lượng đạt khoảng 24 triệu tấn. Trong đó, vụ Đông Xuân 2024 - 2025 đang bước vào giai đoạn thu hoạch chính với tổng diện tích thu hoạch dự kiến khoảng 1,5 triệu ha, sản lượng ước đạt 10,77 triệu tấn.
Tính đến cuối tháng 2/2025, toàn vùng đã thu hoạch 605.000 ha, sản lượng đạt gần 4,2 triệu tấn; diện tích còn lại khoảng 900.000 ha, sản lượng ước đạt 6,6 triệu tấn. Dù diện tích sản xuất có xu hướng giảm song nhờ ứng dụng giống chất lượng cao và kỹ thuật canh tác tiên tiến, năng suất lúa được duy trì ổn định, đảm bảo tổng sản lượng không biến động quá lớn.
Về tình hình xuất khẩu gạo, trong hai tháng đầu năm 2025 đạt khoảng 1,1 triệu tấn, tăng 5,9% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, giá trị kim ngạch chỉ đạt 613 triệu USD, giảm 13,6%. Giá gạo xuất khẩu trung bình giảm sâu xuống còn 553,6 USD/tấn, thấp hơn 18,3% so với cùng kỳ năm 2024. Trong khi đó, các thị trường lớn như Philippines, Bờ Biển Ngà và Ghana vẫn là những khách hàng chính của gạo Việt Nam nhưng sức mua không còn sôi động như trước. Nguyên nhân chính khiến giá gạo sụt giảm được xác định là do nguồn cung thế giới tăng cao, nhu cầu nhập khẩu suy giảm và đặc biệt là việc Ấn Độ dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu gạo, đẩy một lượng lớn gạo ra thị trường quốc tế.
Bên cạnh những khó khăn về sản xuất và tiêu thụ lúa gạo, khu vực đồng bằng sông Cửu Long còn phải đối mặt với tình trạng xâm nhập mặn ngay từ đầu mùa khô 2025. Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, độ mặn tại các cửa sông chính trong vùng đều ở mức cao hơn trung bình nhiều năm, dù chưa nghiêm trọng bằng các năm đỉnh điểm như 2015 - 2016, 2019 - 2020 hay 2023 - 2024.
Dự báo, theo dõi diễn biến thị trường để chủ động hơn trong điều hành sản xuất và xuất khẩu lúa gạo
Để đảm bảo ổn định sản xuất và tiêu thụ lúa gạo trong bối cảnh thời tiết và thị trường diễn biến phức tạp, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã đề ra nhiều giải pháp đồng bộ. Trước mắt, các địa phương cần bám sát lịch thời vụ, đẩy nhanh tiến độ thu hoạch vụ Đông Xuân, đặc biệt ở các vùng ven biển có nguy cơ ảnh hưởng mặn cao.
Bộ sẽ phối hợp với các ngành liên quan theo dõi chặt chẽ biến động thị trường gạo thế giới, kịp thời thông tin cho doanh nghiệp và nông dân để điều chỉnh sản xuất và tiêu thụ phù hợp.
Về dài hạn, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tiếp tục đẩy mạnh triển khai Đề án phát triển bền vững một triệu hecta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030. Giải pháp trọng tâm là chuyển đổi cơ cấu sản xuất, giảm diện tích lúa chất lượng thấp, thay thế bằng các giống lúa đặc sản, thích ứng biến đổi khí hậu và đáp ứng nhu cầu thị trường quốc tế. Bộ cũng khuyến khích doanh nghiệp tăng cường liên kết chuỗi sản xuất - tiêu thụ, đầu tư phát triển thương hiệu gạo Việt và mở rộng thị trường mới.
Đối với công tác ứng phó hạn mặn, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề nghị các tỉnh tiếp tục chủ động trữ nước ngọt, ưu tiên giải pháp tưới tiết kiệm và linh hoạt bố trí mùa vụ phù hợp với tình hình nguồn nước. Các công trình thủy lợi kiểm soát mặn, đặc biệt tại các vùng cửa sông trọng điểm, cần được rà soát, nâng cấp để đảm bảo kiểm soát mặn hiệu quả trong những năm tới.
Phát biểu tại cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu các Bộ, ngành liên quan đánh giá chi tiết thị trường xuất khẩu, đặc biệt là các thị trường lớn cũng như các quốc gia cạnh tranh trong xuất khẩu gạo với Việt Nam; xây dựng hệ thống dự báo chính xác và những chính sách hỗ trợ kịp thời cho người nông dân.
Phó Thủ tướng cảnh báo nguy cơ nông dân có thể rời bỏ sản xuất nếu không có giải pháp hiệu quả, đồng thời đề nghị các cơ quan chức năng xây dựng các chính sách hỗ trợ, phát triển năng lực dự báo cho các viện nghiên cứu và địa phương nhằm chuyển từ phương thức điều hành bị động sang chủ động. Bên cạnh đó, cần xem xét lại các phương pháp dự báo, theo dõi diễn biến thị trường, cung cầu, thời tiết khí hậu để có thể chủ động hơn trong điều hành sản xuất và xuất khẩu lúa gạo.
Theo Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, dù chưa thể giải quyết thỏa đáng vấn đề này nhưng cũng phải đưa ra được một mặt bằng giá đối với mặt hàng lương thực nhằm hỗ trợ bà con nông dân có thể tiếp tục với công việc của mình, bảo vệ nông dân trước sức ép của giá cả, sức ép của thương lái.