Khi những khủng hoảng về năng lượng liên tiếp xảy ra ở các nước lớn trên thế giới như Mỹ, Trung Quốc, v.v... khiến cho giá cả tăng cao, khan hiếm nguồn nhiên liệu. Các chuyên gia Việt Nam đã lo ngại về hệ thống điện của Việt Nam.
Việc khủng hoảng năng lượng trên thế giới ít nhiều sẽ ảnh hưởng tới Việt Nam
Hiệp hội Năng lượng Việt Nam nhận định, giả sử nguồn điện tái tạo gồm mặt trời và gió của Trung Quốc với công suất hơn 500 GW, nhưng vì là nguồn điện không chủ động, nên lúc cao điểm vào chập tối sẽ mất 50% nguồn điện mặt trời. Những lúc gió chỉ thổi ở mức 10% so với bình thường, tức là công suất điện gió cũng chỉ đạt khoảng gần 30 MW (như ngày 7/1/2021). Như vậy, công suất lắp đặt hơn 550 GW, nhưng thực chất điện tái tạo chỉ tạo ra khoảng 30 GW bền vững ở mọi thời điểm. Trong khi đó, thủy điện với biến đổi khí hậu đã khiến nước về các hồ không đều, công suất khó có thể đảm bảo.
Như vậy, chỉ còn lại điện than và điện khí. Đại diện Hiệp hội Năng lượng Việt Nam chỉ ra là do giá nhiên liệu than và khí đốt tăng cao trong khi giá bán lẻ điện không đổi làm cho nhiệt điện không mang lại lợi nhuận, thậm chí có thời điểm lỗ khi phát điện. Điều này khiến cho các công ty nhiệt điện không có động lực để phát điện. Thêm nữa, các cam kết về biến đổi khí hậu buộc một số tỉnh của Trung Quốc phải cắt giảm sử dụng điện nhằm đạt tỷ lệ phát thải CO2/GDP, không được phép tăng tổng phát thải.
Từ những nguyên nhân thiếu điện của Trung Quốc, vị chuyên gia từ Hiệp hội Năng lượng Việt Nam cho rằng, hệ thống điện Việt Nam cần lưu ý khi xác định cơ cấu nguồn điện, nhất là phải tính đến tỷ lệ công suất hợp lý của năng lượng tái tạo trong toàn hệ thống theo từng giai đoạn, vấn đề lưu trữ năng lượng, cũng như lưu ý những yếu tố bất ngờ của biến đổi khí hậu (tác động ảnh hưởng đến cả nguồn công suất phát điện, phụ tải tiêu thụ điện), khả năng tăng giá bán lẻ điện và vận hành của thị trường bán lẻ điện cạnh tranh
Thực tế, giá than 6 tháng đầu năm 2020 đã là 98,8 USD/tấn, đến năm nay đã tăng lên 159,7 USD/tấn, tăng tới 150%. Nếu tính cả chi phí ngoại biên (chi phí môi trường sức khỏe), giá sản xuất điện than có thể tăng thêm 5 UScent/kWh nữa, tương đương 15- 16 UScent/kWh, đắt hơn tất cả các loại hình năng lượng tái tạo. Trong khi giá than nhiên liệu hiện chiếm tới 60% giá thành điện sản xuất từ than.
Với tỉ trọng điện hóa thạch cao, hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam sẽ phải đối mặt với thuế carbon của các nước phát triển và mất đi ưu thế cạnh tranh. Đồng thời, Việt Nam sẽ đánh mất cơ hội thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài từ các doanh nghiệp FDI có nhu cầu sử dụng điện sạch và theo đuổi mục tiêu trung hòa carbon mà họ cam kết.
PV