Mới đây, tại Hà Nội, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã phối hợp tổ chức Hội nghị Người sử dụng lao động quốc gia năm 2019, đóng góp ý kiến Dự thảo Bộ luật Lao động (sửa đổi), trong đó, nhấn mạnh cần tôn trọng quyền có việc làm của người lao động và quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp.
Trần giờ làm thêm gây khó khăn cho doanh nghiệp
Tại Dự thảo chỉnh lý mới nhất trước khi trình Quốc hội, cơ quan soạn thảo đưa ra 2 phương án về giờ làm thêm, phương án 1 là không quá 50% số giờ làm việc bình thường/ngày + 40 giờ/tháng + 200 giờ/năm hoặc 300 giờ/năm trong 5 loại công việc quy định tại Điều 107. Phương án 2, dự thảo Chính phủ trình là 200 giờ/năm hoặc 400 giờ/năm do Chính phủ quy định.
Tuy nhiên, theo ý kiến các doanh nghiệp, quy định mức như vậy làm giảm sức cạnh tranh cho doanh nghiệp, do vậy, doanh nghiệp kiên trì kiến nghị tăng trần giờ làm thêm lên mức 500 giờ/năm để đưa năng lực cạnh tranh của Việt Nam ngang hàng với các nước trong khu vực như Trung Quốc cho phép làm thêm 432 giờ/năm, Bangladesh 408 giờ, Hàn Quốc 424 giờ…
Theo ông Nguyễn Xuân Dương, Chủ tịch Công ty May Hưng Yên, “Chúng ta có năng suất lao động thấp hơn các nước, GDP cũng ở mức thấp hơn, đã là người đi sau nhưng lại thích đi ít hơn, đi chậm hơn”. Nói về Quy định giảm giờ làm, ông Dương cho biết, bản thân các doanh nghiệp đều nhận thấy, năng suất lao động thấp, công nghệ lạc hậu… nên “cực chẳng đã” mới phải tăng giờ làm thêm, bởi việc trả lương giờ làm thêm hiện cao hơn rất nhiều so với mức bình thường.
Ông Nguyễn Hoài Nam, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản (VASEP) cho rằng doanh nghiệp rất cần làm thêm giờ khi ngành tôm, cá nói riêng và ngành nông nghiệp nói chung đều có tính chất thời vụ. Ông Nam bức xúc: "Vào vụ thu hoạch tôm, cá hoặc các nông sản khác, người nông dân mang rất nhiều về các nhà máy để bán. Trong những ngày này, nếu các nhà máy nhận hết sản phẩm của nông dân làm ra để chế biến thì sẽ vi phạm giờ làm thêm trong ngày, trong tháng dẫn đến bị lỗi. Nếu doanh nghiệp chỉ mua đủ số lượng phù hợp với quy định của luật làm thêm giờ, còn bao nhiêu trả về thì hậu quả kinh tế xã hội sẽ ra sao? Mặt khác, doanh nghiệp không mặn mà với làm thêm giờ vì phải chi trả ít nhất 150% so với giờ làm bình thường, 200% cho làm thêm giờ vào ban đêm; 300% cho làm thêm giờ vào những ngày lễ và 200% cho làm thêm vào ngày nghỉ. Làm thêm giờ phải trả lương thêm trong khi doanh nghiệp không thể bán giá sản phẩm với giá cao hơn được".
Hội nghị Người sử dụng lao động quốc gia năm 2019, đóng góp ý kiến Dự thảo Bộ luật lao động (sửa đổi) sẽ là cuộc tham vấn cuối về Dự Luật này trước khi trình Quốc hội
Chia sẻ và thấu hiểu với những khó khăn của doanh nghiệp, Tiến sĩ Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch VCCI đồng tình cho rằng, những lĩnh vực như thuỷ sản, chế biến nông sản có tính mùa vụ không thể để nông sản, thủy sản chờ thời gian làm việc bình thường để làm, bắt buộc phải chế biến ngay. Trong khi đó, thực tiễn doanh nghiệp đều trưng biển tuyển lao động nhưng không tuyển được.
“Doanh nghiệp Nhật Bản còn phàn nàn không tuyển được lao động thì doanh nghiệp nào có thể tuyển được? Cùng với đó, chi phí làm thêm giờ thì cao hơn lao động bình thường nên khi doanh nghiệp không thể tuyển lao động, lại vẫn phải thu mua nông sản cho người dân nên bắt buộc phải tăng giờ làm”, TS Vũ Tiến Lộc nói.
Giảm giờ làm, người lao động quay quắt tìm việc làm thêm
Đề xuất giảm thời gian lao động thường xuyên hằng tuần từ 48 giờ xuống còn 44 giờ cộng với việc nghỉ 2 ngày cuối tuần là quá xa xỉ đối với nền kinh tế Việt Nam. Trên thực tế, người lao động đang cần việc làm, thu nhập, trong khi tiền lương của doanh nghiệp phải bắt nguồn từ sản phẩm, giảm giờ làm đương nhiên tiền lương giảm đi.
“Nếu giảm giờ làm thì thu nhập của người lao động sẽ giảm đi. Tiền lương giảm đi thì người lao động vẫn buộc phải làm thêm những công việc khác, đó là nhu cầu chính đáng và họ vẫn có sức khoẻ, có thời gian”, TS Vũ Tiến Lộc nhận định.
Ông Lê Văn Quang - Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn Thủy sản Minh Phú cho biết, trong thực tế, người lao động làm việc bình quân 10 giờ/ngày sẽ không ảnh hưởng đến sức khỏe cũng như năng suất lao động. Hơn nữa, chủ doanh nghiệp cũng phải cân đối việc làm hàng ngày để đảm bảo sức khỏe lâu dài cho người lao động mới đảm bảo được năng suất, chất lượng. Từ đó doanh nghiệp mới phát triển bền vững. Mặt khác, người lao động cũng có nhu cầu làm thêm giờ để nhận lương thêm cho trang trải cuộc sống.
"Lực lượng trẻ hiện nay làm việc rất hăng say, thậm chí có thể làm mười mấy tiếng trong một ngày và họ sẽ được trả công thỏa đáng. Chỉ có làm say mê như vậy thì đất nước này mới đứng lên được. Hầu hết các nền kinh tế có trình độ tương đương với chúng ta rất ít nước có thể giảm giờ làm việc xuống 44 giờ nên vấn đề này cần cân nhắc kỹ", ông Lộc cho hay.
Do vậy, ông khẳng định tư duy làm Luật phải đảm bảo tôn trọng quyền có việc làm và làm thêm của người lao động, đồng thời, cần tôn trọng quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp, tôn trọng sự thoả thuận tự nguyện của lao động và người sử dụng lao động trong thị trường lao động.