Theo ông Đặng Ngọc Thịnh, Giám đốc WWF Việt Nam, WWF đã làm việc với chính quyền địa phương tại các tỉnh, thành, quận huyện và khu vực công - tư như Quảng Ninh, Đà Nẵng, Rạch Giá (Kiên Giang), TPHCM, Phú Yên… để xây dựng và triển khai các mô hình tiên phong giúp giảm nhựa. Các hoạt động này nằm trong sáng kiến Đô thị giảm nhựa được triển khai ở cấp toàn cầu nhằm hướng tới mục tiêu không còn rác thải nhựa trong thiên nhiên vào năm 2030.
WWF đã thực hiện một nghiên cứu đánh giá về thực trạng và cách thức quản lý rác thải nhựa tại Việt Nam, từ đó đưa ra các mô hình thích hợp. Kết quả điều tra cho thấy, mỗi ngày Quảng Ninh có khoảng 23,02 tấn rác thải nhựa có thể thất thoát ra môi trường, tương đương 10,3% tổng chất thải phát sinh. Tỷ lệ tái chế nhựa là 24%. Quy ra dữ liệu quốc gia, ước tính mỗi năm Quảng Ninh có khoảng 570.000 tấn rác thải nhựa có thể bị thất thoát ra môi trường.
Tại TPHCM, tổng lượng rác thải nhựa có thể bị thất thoát ra môi trường là 203,87 tấn/ngày, vào khoảng 74.412,55tấn/năm. Tỷ lệ tái chế nhựa khoảng 26%.
Ở thành phố Rạch Giá (Kiên Giang), ước tính mỗi ngày có 4,5 tấn rác có thể bị thải ra môi trường, tương đương 12,6% tổng lượng rác thải nhựa phát sinh. Tỷ lệ tái chế ước tính 28%.
Ảnh minh họa
Trong tất cả các nguồn thất thoát rác thải nhựa, các bãi rác lộ thiên được xác định là nguồn gây ô nhiễm chính với hơn 80% lượng rác thất thoát từ nguồn này, kế tiếp là quá trình thu gom, trung chuyển rác thải với 16% lượng rác thất thoát. Do đó, để giảm thiểu ô nhiễm nhựa tại Việt Nam, một trong những biện pháp cần được chú trọng là đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng để thu gom, xử lý chất thải; nâng cao nhận thức và hướng dẫn người dân thu gom rác thải nhựa với ý thức bảo vệ môi trường cao hơn.
Bên cạnh rác thải sinh hoạt, phát sinh rác thải nhựa ở nhóm doanh nghiệp cũng ở tỷ lệ cao, với lượng rác thải trung bình vào khoảng 88l/ngày.
Theo WWF, Việt Nam đã rất quyết tâm giảm thiểu rác thải nhựa, thể hiện trong nhiều chính sách như Luật Bảo vệ môi trường 2020 với quy định trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất và đang trong quá trình xem xét, tái cơ cấu cơ chế trách nhiệm, giao nhiệm vụ giữa các cơ quan chức năng nhằm nâng cao năng lực thể chế.
Tuy nhiên, trong khi động lực hành động của phần lớn các cơ quan đều đã ở mức cao thì nhận thức lại ở mức trung bình, điều này làm hạn chế hiệu quả hoạt động quản lý. Hơn nữa, nguồn lực hiện chưa sẵn sàng và đang ở mức thấp, gây khó khăn cho việc hoàn thành các mục tiêu đề ra.
Vì vậy, WWF đã đề ra phương án hành động cho các địa phương. Đó là can thiệp bằng một số biện pháp như: cải thiện khả năng giám sát và tính tuân thủ trong suốt vòng đời của vật liệu - sản phẩm - rác thải nhựa; ưu tiên giảm nhựa bằng các vật liệu thân thiện môi trường; tăng cường trách nhiệm của các nguồn phát sinh rác thải nhựa trong hệ thống quản lý chất thải kể cả nhà sản xuất và doanh nghiệp; hạn chế, nghiêm cấm việc xả thải bất hợp pháp ra môi trường.
Ngoài ra, chính quyền các địa phương cần ban hành kế hoạch hành động, quy định phân loại rác thải tại nguồn; thúc đẩy giải pháp xanh trong mua sắm công; giải quyết vấn đề cho các nhóm hoạt động, thu gom, tái chế không chính quy, trong đó có yếu tố xã hội để xây dựng giải pháp mang tính bền vững; tăng cường việc sử dụng hệ thống giám sát dựa vào cộng đồng cũng như các biện pháp can thiệp dựa vào cộng đồng…