Ngày 11/9, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì cuộc họp nghe báo cáo về kế hoạch hành động quốc gia khắc phục ô nhiễm lưu vực sông, môi trường không khí; tình hình xử lý ô nhiễm môi trường không khí tại thành phố Hà Nội, TPHCM.
Báo cáo tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành cho biết, thời gian qua, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã xây dựng, hoàn thiện dự thảo lộ trình kiểm soát khí thải phương tiện giao thông đường bộ, quy chuẩn khí thải mô tô, xe máy.
Trong công tác quan trắc không khí, Bộ đã lắp đặt thêm 32 thiết bị cảm biến tại Hà Nội tính đến cuối tháng 8/2025, dự kiến lắp thêm 60 – 70 điểm trước ngày 15/9. Hệ thống này kết hợp cùng các trạm đo cố định sẽ tạo thành mạng lưới quan trắc bụi mịn và chất lượng không khí, phục vụ cảnh báo và nghiên cứu. Bộ cũng phối hợp với Đài Truyền hình Việt Nam đưa thông tin về chất lượng không khí của 6 thành phố lớn trong bản tin thời sự, sắp tới sẽ bổ sung đồ họa, dự báo để người dân kịp thời điều chỉnh sinh hoạt, sản xuất.
Về xử lý ô nhiễm các dòng sông, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang tập trung điều tra, đánh giá và thí điểm phục hồi nguồn nước cạn kiệt tại sông Nhuệ - Đáy và sông Ngũ Huyện Khê, ban hành quy trình vận hành công trình thủy lợi Bắc Hưng Hải, xây dựng cơ sở dữ liệu chung với Hà Nội và TPHCM về nguồn thải từ sản xuất, kinh doanh có lưu lượng từ 200m³/ngày đêm trở lên.
Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì cuộc họp. (Ảnh: VGP)
Bên cạnh đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường triển khai đánh giá sức chịu tải sông Cầu, Đồng Nai nhằm phục vụ kế hoạch quản lý chất lượng nước mặt. Dự kiến cuối năm 2025, Bộ sẽ trình Thủ tướng ban hành kế hoạch bảo vệ môi trường các lưu vực sông. Công tác thanh tra, kiểm tra cũng được đẩy mạnh tại lưu vực Nhuệ - Đáy và Đồng Nai, phát hiện và xử phạt nhiều vi phạm.
Tuy nhiên, quá trình xây dựng chính sách kiểm soát khí thải còn phức tạp vì liên quan đến hàng chục triệu người dân và doanh nghiệp vận tải; mạng lưới cảm biến giá rẻ dễ triển khai nhưng độ chính xác kém so với trạm chuyên nghiệp.
Việc phục hồi nguồn nước sông cần dữ liệu đa ngành và phối hợp nhiều tỉnh, thành. Hệ thống công trình thủy lợi đã xuống cấp, đòi hỏi nguồn vốn lớn để nạo vét, nâng cấp. Hoạt động đánh giá sức chịu tải và hạn ngạch xả thải có thể tác động đến hoạt động doanh nghiệp, cần quá trình tham vấn kỹ lưỡng.
Phát biểu tại cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh, bảo vệ môi trường đã trở thành một nhiệm vụ quan trọng hàng đầu, đồng thời là trọng tâm trong phát triển kinh tế – xã hội. Giải quyết ô nhiễm môi trường là ưu tiên cấp bách, đòi hỏi phải có kế hoạch toàn diện, chính sách hỗ trợ, công cụ kinh tế, công nghệ hiện đại và sự phối hợp chặt chẽ giữa các Bộ, ngành và địa phương. Đây là cơ hội để Việt Nam hướng tới kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và bảo vệ sức khỏe người dân.
Để thực hiện mục tiêu này, Phó Thủ tướng chỉ đạo Bộ Nông nghiệp và Môi trường xây dựng kế hoạch toàn diện, xử lý ô nhiễm không khí, nước và chất thải rắn nhưng bắt đầu từ các đô thị trọng điểm như Hà Nội và TPHCM để đảm bảo tính khả thi.
Phó Thủ tướng yêu cầu các địa phương xác định đầy đủ các nguồn ô nhiễm chính gồm giao thông, dân sinh, nông nghiệp, xây dựng, nhà máy xử lý chất thải rắn, khu công nghiệp, làng nghề và các nguồn liên tỉnh như nhà máy nhiệt điện, xi măng. Các địa phương cần xây dựng kế hoạch đồng bộ, báo cáo Chính phủ trước khi phê duyệt.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ rà soát toàn bộ quy chuẩn môi trường hiện hành đối với không khí, nước, đất… Tham khảo các tiêu chuẩn của quốc tế mức giới hạn ô nhiễm không khí hoặc nước của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) hay các nước tiên tiến như Hàn Quốc, Nhật Bản, Bắc Âu. Thiết lập hệ thống quan trắc hiện đại, kết hợp trí tuệ nhân tạo, sẽ theo dõi và cung cấp dữ liệu liên tục về chất lượng không khí và nước cho người dân, các nhà nghiên cứu và Bộ Y tế.
Phó Thủ tướng chỉ đạo các Bộ: Xây dựng, Công Thương phối hợp chặt chẽ với địa phương trong quy hoạch phát triển hạ tầng giao thông công cộng, bao gồm tàu điện ngầm, tàu điện trên cao, xe buýt năng lượng sạch; ban hành tiêu chuẩn an toàn cho trạm sạc điện công cộng và chung cư, đảm bảo an toàn phòng cháy, chữa cháy. Đồng thời, nghiên cứu áp dụng công cụ kinh tế thay vì hành chính trong quản lý hoạt động các phương tiện giao thông không đáp ứng quy chuẩn môi trường, hỗ trợ tài chính cho người dân và doanh nghiệp chuyển đổi phương tiện.
Cần xây dựng kế hoạch toàn diện, xử lý ô nhiễm không khí, nước và chất thải rắn
Trong lĩnh vực nông nghiệp, Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì xây dựng và triển khai cơ chế, chính sách về xử lý phụ phẩm nông nghiệp, áp dụng công nghệ sinh học hoặc tái chế phát điện sinh khối. Chính sách phải đảm bảo lợi ích cho nông dân, khuyến khích thu gom và chuyển đổi. Các tổ chức, cá nhân cố tình xả thải, gây ô nhiễm nghiêm trọng phải bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Đối với lĩnh vực xây dựng và công nghiệp, Phó Thủ tướng yêu cầu phải có hệ thống kiểm soát khí thải, bụi và tiếng ồn từ các công trình xây dựng, quy định rõ trách nhiệm giữa chủ đầu tư và nhà thầu. Việc vận chuyển vật liệu xây dựng trong nội đô phải được kiểm soát chặt chẽ để hạn chế ô nhiễm. Đồng thời, các khu công nghiệp và làng nghề phải được quy hoạch lại, vừa giảm phát thải vừa có lộ trình di dời hợp lý.
Phó Thủ tướng cũng yêu cầu các địa phương phối hợp chặt chẽ với nhau, đặc biệt là Hà Nội, TPHCM với các tỉnh lân cận trong xây dựng kế hoạch đồng bộ, đảm bảo hiệu quả đầu tư và quản lý môi trường liên vùng. Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ hướng dẫn, giám sát tiến độ, đảm bảo các biện pháp được thực hiện bài bản, với các mốc kiểm tra và báo cáo định kỳ lên Chính phủ.
Phó Thủ tướng lưu ý vấn đề xử lý ô nhiễm liên tỉnh và xuyên biên giới và yêu cầu lập danh sách nguồn ô nhiễm, xây dựng lộ trình chuyển đổi công nghệ, áp dụng quy chuẩn môi trường. Việc xử lý ô nhiễm môi trường nước cần được triển khai từ lưu vực sông và các nguồn nước cụ thể, thay vì triển khai dàn trải trên toàn quốc.
Phó Thủ tướng nhấn mạnh, chúng ta phải vận động được sự tham gia của nhân dân, để người dân ủng hộ các chính sách, đồng thời tránh những xung đột và nhận thức chưa đầy đủ. Phó Thủ tướng đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với các cơ quan truyền thông chủ lực xây dựng kế hoạch truyền thông khoa học, tham khảo kinh nghiệm quốc tế, nghiên cứu các tiêu chuẩn về môi trường và sức khỏe của WHO, đồng thời giải thích rõ cơ chế, chính sách của Đảng và Nhà nước. Mục tiêu là đảm bảo các chủ trương, chính sách bảo vệ môi trường phù hợp với lợi ích và sinh kế của người dân, tránh cách tiếp cận bị động hay lúng túng.