Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, năm 2019, Chính phủ ban hành Nghị định số 26 quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Thủy sản. Đến năm 2024, Chính phủ ban hành Nghị định số 37 sửa đổi Nghị định số 26 và ban hành Nghị định số 38 quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản. Các nghị định này quy định việc quản lý khai thác thủy sản trên biển, đăng ký tàu cá, lắp đặt thiết bị giám sát hành trình, truy xuất nguồn gốc, xử phạt vi phạm... Mục tiêu là đảm bảo hải sản khai thác hợp pháp, có nguồn gốc rõ ràng; góp phần gỡ “thẻ vàng” của EU về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định (IUU).
Trong quá trình triển khai, bên cạnh những thuận lợi, vẫn còn một số tồn tại, khó khăn, vướng mắc. Ban soạn thảo đề xuất hợp nhất 2 nghị định nêu trên và sửa đổi, bổ sung một số điều, nhất là quy định về kích thước các loài thủy sản phổ biến được phép khai thác hiện quá lớn khiến ngư dân không đánh bắt đủ sản lượng chuyến biển dẫn đến doanh nghiệp thiếu hụt nguyên liệu phục vụ sản xuất. Ngoài ra, quy định “không trộn lẫn nguyên liệu” trong cùng một lô hàng xuất khẩu gây khó khăn cho doanh nghiệp sản xuất và vận chuyển. Một số quy định về xử phạt các hành vi vi phạm cần có tính răn đe lớn hơn.
Ảnh minh họa
Tại cuộc họp, đại diện lãnh đạo các Bộ, ngành, địa phương cũng dành nhiều thời gian để trao đổi, đóng góp ý kiến liên quan đến việc tăng cường quản lý tàu cá, đảm bảo chặt chẽ hơn nhưng thuận tiện cho ngư dân.
Phát biểu kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Môi trường tiếp thu tối đa những vấn đề, ý kiến được các địa phương, doanh nghiệp nêu ra. Việc sửa đổi, bổ sung một số nghị định trong lĩnh vực thủy sản phải có tầm nhìn xa hơn, căn cơ hơn, tập trung giải quyết dứt điểm một số vấn đề mấu chốt để gỡ “thẻ vàng” IUU như: quản lý hoạt động đánh bắt, khai thác hải sản bền vững theo ngư trường, mùa sinh sản; tập trung xóa bỏ hoàn toàn tàu “3 không”; rà soát các quy định, điều kiện để các cảng cá tư nhân tham gia cung cấp các dịch vụ tiếp nhận tàu cá, xác nhận nguồn gốc hải sản từ khai thác…
Phó Thủ tướng cũng đề nghị đơn giản hóa tối đa thủ tục hành chính đối với tàu cá cập cảng trên cơ sở dữ liệu giám sát hành trình, nhật ký điện tử, “đúng hành trình, đúng thời gian, đúng khối lượng khai thác đã báo cáo thì được chuyển ngay sang “luồng xanh”, tự động xác nhận nguồn gốc hải sản khai thác theo quy trình hậu kiểm”. Đối với các tàu đánh bắt dài ngày sử dụng tàu hậu cần nghề cá cũng cần có biện pháp quản lý linh hoạt, không cứng nhắc để xác nhận nguồn gốc hải sản khai thác đưa từ tàu hậu cần lên bờ. Thông tin, dữ liệu về hoạt động của tàu cá, tàu hậu cần nghề cá, đơn vị thu mua, cơ sở/doanh nghiệp chế biến... phải được quản lý theo chuỗi khép kín bảo đảm nguồn gốc hải sản khai thác.
Phó Thủ tướng yêu cầu nâng cao quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật bảo đảm thiết bị VMS hoạt động an toàn, liên tục; thể chế hóa quyền lợi, trách nhiệm của các nhà mạng khi xảy ra hư hỏng, mất kết nối không do lỗi của ngư dân.