Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, nhóm cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt áp dụng cho dự án đường sắt tốc độ cao trục Bắc - Nam sẽ bao gồm: quy định chung áp dụng cho cả 3 hình thức đầu tư công, đầu tư theo phương thức đối tác công - tư (PPP), đầu tư kinh doanh; quy định áp dụng riêng cho hình thức đầu tư kinh doanh; quy định áp dụng riêng cho phương thức đầu tư PPP; cơ chế phòng, chống tham nhũng…
Các đại biểu tham dự cuộc họp đã thảo luận chi tiết về điều khoản, quy định chung liên quan đến: công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư và di dời công trình điện; khai thác khoáng sản làm vật liệu, bãi đổ thải; công tác chuẩn bị đầu tư; khai thác nhà ga và khu vực phát triển đô thị theo hướng tuyến giao thông (TOD); các chính sách tài chính; phát triển khoa học, công nghệ và nguồn nhân lực; phát triển công nghiệp và chuyển giao công nghệ.
Cùng với đó là những cơ chế, chính sách áp dụng riêng cho hình thức đầu tư kinh doanh (phương án thu xếp vốn, giải ngân; bảo đảm đầu tư; ưu đãi về thuế; vận hành khai thác…); áp dụng riêng cho phương thức đầu tư PPP (cơ chế chia sẻ chênh lệch doanh thu thực tế và doanh thu trong phương án tài chính thời hạn dự án).
Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì cuộc họp. (Ảnh: VGP)
Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu Bộ Xây dựng tiếp thu đầy đủ các ý kiến đóng góp, khẩn trương hoàn thiện dự thảo nghị quyết bảo đảm có tính bao quát cao, xác định rõ phạm vi, đối tượng áp dụng cho cả ba hình thức: đầu tư công, đầu tư tư nhân và PPP.
Trong đó, Bộ Xây dựng cần làm rõ mối quan hệ giữa nghị quyết này với các nghị quyết đã ban hành liên quan đến cơ chế, chính sách đặc thù cho ngành đường sắt, vật liệu xây dựng... Những cơ chế, chính sách đã phát huy hiệu quả thì kế thừa, tích hợp, còn những nội dung chưa đủ mạnh phải được rà soát, hoàn thiện và nâng cấp để bảo đảm nghị quyết thực sự có tính đột phá, đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Những quy định đã được luật hóa đầy đủ thì không đưa lặp lại, tránh rườm rà và bảo đảm thuận lợi trong tổ chức thực thi.
Phó Thủ tướng nhấn mạnh, cơ chế Nhà nước cho vay trong trường hợp đầu tư theo hình thức đầu tư kinh doanh thì phải có luận chứng đầy đủ từ năng lực của nhà đầu tư, cơ chế kiểm soát dòng vốn đến phương án phòng ngừa rủi ro và bảo toàn tài sản hình thành từ vốn Nhà nước. Đồng thời, phải quy định rõ trách nhiệm của doanh nghiệp trong cả hai trường hợp: rủi ro khách quan (thiên tai, dịch bệnh, biến động bất khả kháng) và rủi ro do năng lực yếu kém hoặc vi phạm, kể cả phương án Nhà nước tiếp quản hoặc quốc hữu hóa tài sản khi cần thiết để bảo vệ lợi ích công.
Theo Phó Thủ tướng, năng lực công nghệ và chuyển giao công nghệ của nhà đầu tư được coi là vấn đề then chốt, phù hợp yêu cầu làm chủ công nghệ, phát triển công nghiệp đường sắt trong nước. Nhà đầu tư phải xây dựng lộ trình rõ ràng từ tiếp nhận, vận hành, bảo trì đến tiến tới sản xuất, chế tạo từng bước, dựa trên khả năng hấp thụ công nghệ, năng lực nhân lực và quy mô thị trường nội địa; cam kết phương án chuyển giao công nghệ cụ thể, khả thi.
Phó Thủ tướng lưu ý, dự thảo nghị quyết cũng cần làm rõ cơ chế quản lý, sở hữu tài sản, phương thức vận hành và trách nhiệm của Nhà nước, doanh nghiệp và Tổng công ty Đường sắt Việt Nam trong toàn bộ vòng đời dự án, tránh chồng chéo, tránh rủi ro pháp lý sau này.
Phó Thủ tướng giao Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Tư pháp, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam cùng Văn phòng Chính phủ thành lập tổ biên tập để rà soát, đánh giá tác động và hoàn thiện dự thảo nghị quyết.