Tại phiên chuyên đề "Giao thông xanh: Tầm nhìn chiến lược quốc gia vì mục tiêu phát triển bền vững" trong khuôn khổ Tuần lễ công trình xanh, giao thông xanh Việt Nam 2025, ông Nguyễn Huy Hoàng, Trưởng phòng Chiến lược và chính sách, Học viện Chiến lược, bồi dưỡng cán bộ xây dựng cho biết, Bộ Xây dựng đang xây dựng Chiến lược phát triển giao thông vận tải giai đoạn 2025 - 2035, tầm nhìn 2050 (Chiến lược 318) nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và hiện thực hóa cam kết phát thải ròng bằng 0 của Việt Nam.
Hiện thị phần vận tải hàng hóa và hành khách vẫn chưa đạt mục tiêu đặt ra trong Chiến lược 318. Tỷ trọng vận tải đường bộ vượt 54% vào năm 2020, trong khi vận tải công cộng tại Hà Nội và TPHCM chỉ dưới 20%, thấp hơn nhiều so với mức 30 - 35% kỳ vọng.
Các nguyên nhân chính gồm thể chế và khung pháp lý chưa hoàn thiện, thiếu chính sách hỗ trợ vận tải đa phương thức, hạ tầng đường sắt và đường thủy nội địa chưa đồng bộ, năng lực logistics trong nước còn hạn chế và chuyển đổi số chưa đồng đều.
Ông Nguyễn Huy Hoàng cho biết, các nhiệm vụ chính của chiến lược mới sẽ tập trung vào 6 nhiệm vụ trọng tâm gồm: hoàn thiện thể chế, chính sách minh bạch; ưu tiên đầu tư hạ tầng hiện đại, đa phương thức; thúc đẩy chuyển đổi số và xây dựng ngành giao thông thông minh; phát triển doanh nghiệp vận tải có năng lực cạnh tranh toàn cầu; định hướng phát triển an toàn - thân thiện môi trường; tăng cường hợp tác quốc tế, đưa Việt Nam trở thành trung tâm logistics của khu vực.
Phát triển phương tiện giao thông xanh sẽ góp phần nâng cao sức cạnh tranh trong kỷ nguyên kinh tế xanh, logistics thông minh và công nghệ số
Theo ông Trần Tiến Dũng, Phó Chủ tịch, Giám đốc dự án ESG, Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam (VLA), phát triển logistics xanh là xu hướng tất yếu giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh và đóng góp vào mục tiêu giảm phát thải quốc gia.
Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách mạnh mẽ như Luật Bảo vệ môi trường 2020, Nghị định 06/2022/NĐ-CP, Chiến lược NDC 2022, cùng các quy định về kiểm kê khí nhà kính, thị trường carbon và tín chỉ carbon.
Với đường bờ biển dài 3.260 km và mạng lưới sông ngòi 41.900 km, Việt Nam có lợi thế phát triển vận tải thủy và ven biển - phương thức giúp giảm hơn 70% phát thải CO2 so với đường bộ.
Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam kiến nghị Chính phủ đầu tư nâng cấp cảng thủy nội địa, cầu cảng, luồng lạch, áp dụng chính sách tín dụng xanh và miễn phí hạ tầng đến năm 2030 cho hàng hóa vận chuyển bằng đường thủy.
Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam đang phối hợp Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam và tỉnh Bắc Kạn triển khai dự án tín chỉ carbon rừng giai đoạn 2025 - 2035, giúp hấp thụ trung bình 750.000 tấn CO2 mỗi năm, góp phần thiết thực vào mục tiêu phát triển bền vững.
Ông Ian Liew, Giám đốc Chiến lược và Bền vững của Tập đoàn YCH (Singapore) đánh giá, Việt Nam đang nổi lên như một trung tâm logistics và sản xuất mới của Đông Nam Á nhờ vị trí chiến lược, chi phí cạnh tranh và nguồn nhân lực trẻ, năng động.
Việt Nam có tiềm năng mạnh mẽ để trở thành cường quốc logistics trong khu vực, dựa trên các trụ cột chính như hiệu quả chi phí, đổi mới và nguồn nhân lực. Hiện, chi phí logistics của Việt Nam chiếm 16 - 20% GDP, cao hơn nhiều so với mức trung bình toàn cầu là 11,6%. Nguyên nhân do mạng lưới giao thông kém hiệu quả và rời rạc. Do đó, hiện đại hóa hạ tầng và tích hợp đa phương thức là yếu tố then chốt để tăng năng lực cạnh tranh của logitiscs Việt Nam.
Trong khi đó, đại diện Tập đoàn tư vấn quốc tế Arup giới thiệu giải pháp quy hoạch và thiết kế hạ tầng giao thông bền vững dựa trên bốn trụ cột: giảm phát thải khí nhà kính, tích hợp đa phương thức, đổi mới công nghệ và tối ưu lợi ích kinh tế - xã hội. Một mô hình điển hình là phát triển định hướng giao thông công cộng (TOD) - đô thị nhỏ gọn quanh các tuyến vận tải công cộng, giúp giảm phụ thuộc ô tô cá nhân và phát thải.
Tại hội thảo, các chuyên gia, đại biểu khẳng định cần sớm triển khai các chiến lược phát triển giao thông xanh một cách rõ ràng với lộ trình cụ thể, trách nhiệm phân công minh bạch và cơ chế phối hợp hiệu quả giữa các Bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp. Việc triển khai giao thông xanh không chỉ là nâng cấp các phương tiện và hạ tầng mà còn là chuyển đổi mô hình quản lý, tích hợp công nghệ, phát triển nguồn nhân lực. Đây chính là con đường để Việt Nam hiện thực hóa mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, đồng thời nâng cao sức cạnh tranh trong kỷ nguyên kinh tế xanh, logistics thông minh và công nghệ số.