Ngày 23/10, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Trưởng Ban chỉ đạo các công trình trọng điểm, dự án quan trọng quốc gia lĩnh vực đường sắt chủ trì phiên họp thứ tư của Ban chỉ đạo. Hội nghị kết nối trực tuyến từ trụ sở Chính phủ tới 18 tỉnh, thành phố có các dự án đường sắt đi qua.
Từ sau phiên họp thứ ba của Ban chỉ đạo (ngày 9/7/2025) đến nay, Thủ tướng Chính phủ và các Phó Thủ tướng Chính phủ đã chủ trì nhiều cuộc họp; ban hành gần 20 văn bản chỉ đạo các vấn đề liên quan các công trình trọng điểm, dự án quan trọng quốc gia lĩnh vực đường sắt.
Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Ban chỉ đạo giao 39 nhiệm vụ cho các Bộ, ngành và địa phương tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh thủ tục chuẩn bị đầu tư các dự án.
Đến nay, các cơ quan đã hoàn thành 16 nhiệm vụ đáp ứng yêu cầu; đang tích cực, tập trung triển khai 10 nhiệm vụ là công việc chỉ đạo, điều hành thường xuyên; 8 nhiệm vụ chưa đáp ứng tiến độ nhưng thực tế cần thời gian vì liên quan đến các đối tác nước ngoài hoặc cần thời gian để thực hiện; 5 nhiệm vụ chưa đến hạn.
Phiên họp thứ tư của Ban chỉ đạo các công trình trọng điểm, dự án quan trọng quốc gia lĩnh vực đường sắt. (Ảnh: VGP)
Kết luận phiên họp, Thủ tướng đề nghị các Bộ, ngành liên quan khẩn trương hoàn thành xây dựng và ban hành bộ quy chuẩn, tiêu chuẩn đường sắt tốc độ cao, đường sắt tiêu chuẩn, đường sắt đô thị; ban hành tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư, hình thức đầu tư các dự án đường sắt để huy động nguồn lực.
Thủ tướng cho biết vốn cho giải phóng mặt bằng dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng và dự án đường sắt tốc độ cao trục Bắc - Nam đã được bố trí do đó Bộ Tài chính chuyển ngay cho Bộ Xây dựng (chủ đầu tư) để chuyển cho các địa phương, trong trường hợp vốn Trung ương chưa xuống kịp, các địa phương tạm ứng trước vốn của địa phương để triển khai dự án kịp thời.
Cùng với đó, các địa phương phát huy tinh thần tự lực, tự cường, trách nhiệm cao nhất trên cương vị của mình trong lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức triển khai giải phóng mặt bằng, xây dựng các khu tái định cư và khai thác không gian tại các nhà ga theo mô hình phát triển đô thị theo định hướng phát triển giao thông công cộng (TOD).
Thủ tướng nhấn mạnh yêu cầu thúc đẩy chuyển giao công nghệ, làm chủ công nghệ từng bước, phát triển công nghiệp đường sắt và hệ sinh thái đường sắt bền vững bao gồm đường sắt, tàu điện ngầm theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Quá trình triển khai các dự án phải bảo đảm chất lượng, kỹ thuật, tiến độ, hiệu quả, khả thi.
UBND các tỉnh, thành phố có dự án đi qua (đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng và đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam) tập trung chỉ đạo, đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng, di dời hạ tầng kỹ thuật, xây dựng các khu tái định cư theo đúng kế hoạch đã đề ra cho từng dự án, bảo đảm nơi ở mới của người dân phải tốt hơn hoặc bằng nơi ở cũ. Bí thư tỉnh ủy, thành ủy - trưởng Ban chỉ đạo giải phóng mặt bằng địa phương trực tiếp chỉ đạo, chịu trách nhiệm; Bộ Tài chính tiếp tục hướng dẫn, tạo điều kiện thuận lợi cho địa phương trong việc ứng vốn, phân bổ vốn cho công tác giải phóng mặt bằng.
Thủ tướng giao nhiệm vụ cụ thể cho các Bộ, ngành, địa phương, nhấn mạnh hai nhiệm vụ rất quan trọng. Theo đó, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Xây dựng khẩn trương hoàn thành ban hành các tiêu chuẩn, quy chuẩn liên quan và quy trình lựa chọn phương thức đầu tư, nhà đầu tư các dự án.
Về nguồn vốn cho giải phóng mặt bằng và dự án thành phần 1 của hai dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam và tuyến Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, Thủ tướng chỉ đạo Bộ Tài chính, Bộ Xây dựng khẩn trương phân bổ nguồn vốn cho địa phương để giải ngân, đồng thời các địa phương ứng vốn trên tinh thần chủ động, tích cực, linh hoạt. Các địa phương khẩn trương rà soát, báo cáo chính xác nhu cầu vốn về Bộ Xây dựng và Bộ Tài chính để kịp thời bố trí, điều phối, bảo đảm không để chậm trễ vì thiếu vốn.
Bộ Xây dựng phối hợp với Bộ Tư pháp tiếp tục rà soát, tổng hợp, xây dựng, hoàn thiện các cơ chế, chính sách để trình Quốc hội, xử lý tất cả các vướng mắc pháp lý, từ đó huy động nguồn lực Nhà nước và ngoài nhà nước, Trung ương và địa phương… cho các dự án.
Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu tại cuộc họp
Với dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, Thủ tướng chỉ đạo Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp UBND các tỉnh, thành gồm Hải Phòng, Hà Nội, Bắc Ninh khẩn trương làm việc, thống nhất phương án tuyến, vị trí các ga còn lại (ga Nam Hải Phòng, ga Yên Thường, Kim Sơn) trong tháng 10/2025. Bộ Xây dựng khẩn trương chuẩn bị mọi điều kiện cần thiết, bảo đảm khởi công dự án thành phần 1 (đầu tư hạ tầng kết nối các ga trên tuyến và quảng trường ga - sử dụng vốn trong nước) vào ngày 19/12/2025.
Với dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam, Thủ tướng chỉ đạo Bộ Xây dựng phối hợp Bộ Khoa học và Công nghệ khẩn trương hoàn thiện thủ tục, công bố 37 tiêu chuẩn Việt Nam về đường sắt tốc độ cao (trên cơ sở tiêu chuẩn của Tổ chức Tiêu chuẩn hóa quốc tế) trong tháng 10/2025 để làm cơ sở triển khai các bước tiếp theo.
Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp các Bộ, ngành liên quan khẩn trương hoàn thiện báo cáo về hình thức đầu tư, tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư và cơ chế, chính sách đặc thù cho dự án, báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định. Bộ Xây dựng chỉ đạo Ban quản lý dự án đường sắt lựa chọn xong tư vấn hỗ trợ chuẩn bị dự án, phấn đấu hoàn thành nhiệm vụ, dự toán lập báo cáo nghiên cứu khả thi trong quý I/2026.
Về các dự án đường sắt đô thị tại Hà Nội và TPHCM, Thủ tướng chỉ đạo UBND thành phố Hà Nội khẩn trương hoàn thiện hồ sơ đề nghị Bộ Tài chính tổng hợp, trình Thủ tướng quyết định huy động vốn ODA, vốn vay ưu đãi cho dự án tuyến số 3 (ga Hà Nội - Hoàng Mai); phối hợp Bộ Quốc phòng sớm thống nhất chủ trương thu hồi đất cho depot dự án tuyến số 5 (Văn Cao - Hòa Lạc); đẩy nhanh tiến độ các dự án tuyến số 2, tuyến số 3 (Cầu Giấy - ga Hà Nội) và thủ tục điều chỉnh dự án theo mô hình TOD.
UBND TPHCM tập trung hoàn thành thủ tục điều chỉnh dự án tuyến đường sắt đô thị số 2 (Bến Thành - Tham Lương), phấn đấu khởi công cuối năm 2025. Thủ tướng lưu ý, cần ưu tiên số một cho dự án tàu điện ngầm kết nối sân bay Long Thành với sân bay Tân Sơn Nhất, TPHCM.
Thủ tướng giao các Phó Thủ tướng Chính phủ theo phân công tiếp tục sát sao chỉ đạo, đôn đốc các Bộ, ngành, địa phương triển khai quyết liệt, hiệu quả các nhiệm vụ được giao, kịp thời tháo gỡ mọi khó khăn, vướng mắc.
Bộ Xây dựng – cơ quan thường trực Ban chỉ đạo, theo dõi, đôn đốc, tổng hợp tình hình triển khai, định kỳ báo cáo Thủ tướng Chính phủ, Trưởng Ban chỉ đạo.