Theo ông Lê Ngọc Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu, biến đổi khí hậu đang khiến thời tiết toàn cầu nóng lên nhanh chóng. Giai đoạn 2015 - 2024 được ghi nhận là nóng nhất từ trước đến nay, với nhiệt độ trung bình toàn cầu cao hơn 1,54°C so với thời kỳ tiền công nghiệp. Hệ quả là băng tan, mực nước biển dâng, thiên tai cực đoan và đặc biệt là các đợt nắng nóng xảy ra thường xuyên hơn. Báo cáo của Ủy ban Liên chính phủ về biến đổi khí hậu (IPCC) cũng cảnh báo xu hướng này sẽ tiếp tục kéo dài trong nhiều thập kỷ tới.
Tại Việt Nam, tình hình nắng nóng đã ở mức báo động. Riêng tại Hà Nội, ngày 4/8/2025 nhiệt độ lên tới mức kỷ lục 40,3°C. Nắng nóng cực đoan không chỉ đe dọa sức khỏe người dân, đặc biệt là người già và trẻ nhỏ mà còn gây áp lực lớn lên hạ tầng đô thị, hệ thống điện và các khu dân cư đông đúc.
Ông Lê Ngọc Tuấn cho biết, Việt Nam đã thể hiện cam kết mạnh mẽ cùng cộng đồng quốc tế. Năm 2023, chúng ta tham gia Cam kết làm mát toàn cầu, hướng tới giảm phát thải từ hoạt động làm mát ít nhất 68% vào năm 2050 so với 2022. Năm 2024, Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch quốc gia về quản lý, loại trừ các chất làm suy giảm tầng ô-dôn và khí nhà kính được kiểm soát (Quyết định 496/QĐ-TTg). Đặc biệt, năm 2025, lần đầu tiên khái niệm “làm mát bền vững” được thể chế hóa tại Nghị định 119/2025/NĐ-CP, mở đường cho các chính sách dài hạn.
Thúc đẩy hợp tác về giải pháp làm mát hiệu quả, thân thiện với khí hậu và chống nắng nóng cực đoan tại khu vực đô thị
Cùng với nỗ lực trong nước, hợp tác quốc tế đã mang lại nhiều kết quả thực chất. Từ tháng 6/2022, Cục Biến đổi khí hậu phối hợp cùng UNEP, GGGI và các đối tác triển khai hoạt động hợp tác về làm mát bền vững tại một số đô thị thí điểm. Các mô hình đã được áp dụng tại Cần Thơ, Đà Nẵng, Quảng Trị. Dự án đã hỗ trợ xây dựng nhiều kế hoạch hành động làm mát đô thị (UCAP), cung cấp các phân tích chính sách và kỹ thuật, làm cơ sở cho việc nhân rộng toàn quốc.
Trong khuôn khổ hợp tác, các địa phương thí điểm đã xác định danh mục dự án ưu tiên, trong đó, tiến hành 2 nghiên cứu tiền khả thi để đánh giá thách thức và cơ hội đối với các dự án làm mát bền vững. Đó là dự án Trung tâm Công nghệ thông tin tập trung, thành phố Cần Thơ và dự án Khu dân cư Phú Bình, thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam (nay là phường Quảng Phú, thành phố Đà Nẵng).
Bà Maria Cecilia Pana, Phó Trưởng đại diện GGGI tại Việt Nam chia sẻ, làm mát bền vững không chỉ là giải pháp khí hậu mà còn liên quan đến an ninh năng lượng, sức khỏe cộng đồng và đổi mới sáng tạo.
Trong 3 năm qua, dự án hợp tác đã đạt nhiều kết quả trong hỗ trợ xây dựng các kế hoạch hành động đô thị lồng ghép giải pháp dựa vào thiên nhiên, cũng như tổ chức hàng loạt khóa đào tạo, hội thảo nâng cao năng lực cho cán bộ và khu vực tư nhân. UNEP và GGGI đã đồng hành cùng Chính phủ trong việc đặt nền tảng chính sách và cơ chế tài chính thuận lợi, mở đường cho sự tham gia của Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam cùng các nguồn vốn tư nhân.
Kế hoạch hành động làm mát đô thị cho Cần Thơ đã được công bố tại hội thảo. Đây là kế hoạch hành động đầu tiên trong ASEAN, mở ra hình mẫu cho các đô thị khác trong khu vực.
Ông Benjamin Hickman, quản lý chương trình cấp cao Liên minh tăng cường hiệu quả làm mát của UNEP nhận định, đây có thể xem là thành quả bước đầu từ việc Việt Nam đã sớm coi nắng nóng đô thị là thách thức ưu tiên và đưa nội dung làm mát vào Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) từ năm 2022, cũng như chiến lược Net Zero sau này. Phía UNEP đánh giá cao nỗ lực của Việt Nam và sẽ tiếp tục ủng hộ các hoạt động về làm mát bền vững trong thời gian tới.
Tại hội thảo, các chuyên gia cho rằng, kết quả từ những dự án thí điểm sẽ là cơ sở quan trọng để Việt Nam xây dựng Kế hoạch hành động quốc gia về làm mát. Dù vẫn còn thách thức về tài chính và năng lực kỹ thuật, nền tảng hợp tác quốc tế cùng với cam kết chính trị mạnh mẽ đã giúp Việt Nam trở thành một trong những quốc gia tiên phong ở khu vực trong lĩnh vực này.