Theo Phó Chủ tịch Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM) Bùi Trung Kiên, Việt Nam đang đối mặt với nhiều nguy cơ từ chất thải nhựa dù việc thực thi đồng bộ các biện pháp từ quản lý nhà nước thông qua quy định pháp luật về sản xuất, quản lý sản phẩm và quản lý chất thải nhựa sau sử dụng, tuyên truyền nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi đã mang lại nhiều kết quả khả quan.
Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng của thương mại điện tử bao gồm lĩnh vực bán lẻ hàng hóa trực tuyến, gọi đồ ăn công nghệ trong những năm qua đã gây thêm những khó khăn trong việc quản lý chất thải bao bì, vật liệu nhựa, gây tác động tiêu cực tới môi trường.
Một lượng lớn chất thải nhựa bao bì phát sinh trong hoạt động thương mại điện tử tại Việt Nam
Tại hội thảo, các chuyên gia đã công bố nghiên cứu về chất thải nhựa bao bì từ thương mại điện tử Việt Nam 2023. Theo đó, quy mô thị trường bán lẻ hàng hóa trực tuyến năm 2023 của Việt Nam ước tính khoảng 17,3 tỷ USD với tổng số gói, kiện hàng hóa là 1,84 tỷ; quy mô dịch vụ gọi đồ ăn công nghệ ước đạt trên 1,4 tỷ USD.
Bao bì phổ biến cho các gói, kiện hàng hóa trong bán lẻ trực tuyến là hộp carton, túi giấy hoặc túi nilon. Vật liệu phụ dùng để chèn, lót, bọc bao gồm băng keo nhựa, băng keo giấy, xốp nilon bong bóng khí, giấy hay thùng carton cắt sợi để chèn hàng hóa, mút xốp, giấy cố định sản phẩm, màng bọc nilon, màng bọc hay nhựa sinh học có khả năng tự phân hủy quấn quanh hàng hóa.
Qua thống kê, năm 2023, thương mại điện tử ở Việt Nam sử dụng khoảng 332.000 tấn bao bì, trong đó khối lượng bao bì nhựa các loại là 171.000 tấn. Như vậy, quy mô sử dụng bao bì với thành phần vật liệu, dụng cụ nhựa trong đóng gói rất lớn. Nguyên nhân chính là việc đóng gói bằng hộp carton vừa tăng chi phí bao bì vừa tăng chi phí vận chuyển. Trong khi đó, các loại vật liệu nhựa như nilon sử dụng trong đóng gói rất rẻ và nhẹ nên tiết kiệm chi phí chuyển phát.
Với tốc độ tăng trưởng trên 25% mỗi năm, dự tính tới năm 2030, quy mô thương mại điện tử Việt Nam sẽ gấp trên 4,7 lần hiện tại, kéo theo lượng rác thải nhựa từ thương mại điện tử sẽ lên tới 800.000 tấn/năm.
Phần lớn hoạt động thương mại điện tử ở Việt Nam tập trung ở các địa phương ven biển hoặc bên sông đổ trực tiếp ra biển như thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, Huế, Cần Thơ, Nha Trang. Do hầu hết rác thải nhựa từ thương mại điện tử bị bỏ lẫn với rác thải sinh hoạt nên chưa được thu gom, phân loại, tái chế hoặc xử lý thân thiện với môi trường nên tỷ lệ cao rác thải nhựa từ thương mại điện tử sẽ đổ ra biển.
Từ thực trạng trên, các chuyên gia, cán bộ quản lý các lĩnh vực liên quan đã cùng thảo luận về giải pháp triển khai kinh tế tuần hoàn trong thương mại điện tử, giảm mức độ sử dụng, tăng tỷ lệ thu gom, tái sử dụng, tái chế bao bì, vật liệu nhựa. Trong đó, nhất trí quan điểm nhanh chóng tuyên truyền nâng cao nhận thức bảo vệ môi trường của người tiêu dùng và trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất, đặc biệt là các nền tảng bán hàng trực tuyến.