Hội thảo do Viện Nghiên cứu thị trường và thể chế nông nghiệp (Viện AMI) phối hợp cùng Viện Môi trường nông nghiệp (Viện IAE) tổ chức. Hội thảo nhằm giới thiệu mô hình điện mặt trời nông nghiệp, hiện trạng và tiềm năng phát triển của mô hình này tại Việt Nam nhằm thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng xanh, áp dụng các thực hành nông nghiệp bền vững.
Theo thông tin tại hội thảo, hiện nay, phát triển năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện mặt trời là một trong những chủ trương quan trọng của Việt Nam và đang được triển khai rộng rãi trong thời gian gần đây, góp phần vào quá trình chuyển đổi xanh của đất nước. Tuy nhiên, quá trình phát triển điện mặt trời sẽ cần sử dụng một diện tích đất rất lớn, trong đó phần lớn được thu hồi từ đất nông nghiệp, vừa ảnh hưởng đến sinh kế của người dân địa phương vừa tăng chi phí và thời gian thực hiện đối với nhà đầu tư. Trong bối cảnh đó, mô hình điện mặt trời kết hợp cùng sản xuất nông nghiệp được đánh giá là một giải pháp tiềm năng và đã được triển khai tại nhiều nước trên thế giới cũng như tại Việt Nam.
Phát triển mô hình điện mặt trời kết hợp cùng sản xuất nông nghiệp
Tại hội thảo, đại diện Viện AMI và đại diện Viện IAE đã trình bày các kết quả nổi bật từ nghiên cứu về mô hình điện mặt trời nông nghiệp tại Việt Nam. Theo đó, thời gian qua, nhiều dự án điện mặt trời nông nghiệp đã được phát triển tại Việt Nam, bao gồm cả các dự án điện mặt trời tập trung hoặc điện mặt trời áp mái. Các phương thức kết hợp bao gồm: điện mặt trời kết hợp cùng trồng trọt: phương thức này thường được áp dụng với nhóm cây trồng hàng năm, một số loại cây trồng lâu năm và các loại cây dược liệu (điển hình là cây đinh lăng) hoặc kết hợp với trồng nấm ăn, nấm dược liệu.
Điện mặt trời kết hợp cùng chăn nuôi: đối với hoạt động chăn nuôi, các mô hình điện mặt trời nông nghiệp thường kết hợp với trang trại chăn nuôi công nghiệp (gà, lợn), nuôi bán chăn thả, nuôi thả và một số loại động vật đặc thù như dế, trùn quế.
Điện mặt trời kết hợp cùng nuôi trồng thủy sản: các mô hình điện mặt trời nông nghiệp thường được triển khai tại những trang trại nuôi trồng thủy sản thâm canh tại đồng bằng sông Cửu Long. Các tấm pin năng lượng mặt trời có thể được lắp đặt tại bờ bao của ao nuôi (đối với ao nuôi cá tra) hoặc lắp trên ao lắng (đối với các trang trại nuôi tôm thâm canh).
Hiệu quả kinh tế được chứng minh từ các dự án kể trên cho thấy mô hình điện mặt trời nông nghiệp mở ra nhiều tiềm năng và cơ hội phát triển cho kinh tế nông nghiệp tại Việt Nam. Khi được triển khai một cách đồng bộ, mô hình điện mặt trời nông nghiệp sẽ là một đổi mới cho nông nghiệp bền vững và năng lượng tái tạo, góp phần vào các mục tiêu quốc gia về phát thải ròng bằng 0.
Để mô hình điện mặt trời nông nghiệp được triển khai rộng rãi và duy trì bền vững, nhóm nghiên cứu đưa ra một số khuyến nghị như: xây dựng các chương trình truyền thông, mô hình điểm, xây dựng danh mục các sản phẩm nông nghiệp phù hợp dưới tấm pin năng lượng mặt trời và quy trình canh tác chuẩn; xây dựng chiến lược phát triển điện mặt trời nông nghiệp phù hợp cho từng giai đoạn, hoàn thiện cơ chế, chính sách quản lý liên quan; kết nối các nhà đầu tư điện mặt trời với những chủ thể sản xuất nông nghiệp.