Cầu nối trong quá trình chuyển dịch năng lượng
Tạp chí Năng lượng Sạch Việt Nam tổ chức Diễn đàn Chiến lược và xu hướng phát triển thị trường khí thiên nhiên (CNG, LNG, LPG) tại Việt Nam và khu vực ASEAN nhằm tạo không gian trao đổi chuyên sâu về bức tranh toàn cảnh của thị trường khí thiên nhiên; phân tích xu hướng phát triển tại Việt Nam trong mối tương quan với khu vực ASEAN; đồng thời nhận diện cơ hội và thách thức đối với doanh nghiệp trong bối cảnh hội nhập kinh tế khu vực và toàn cầu.
Phát biểu khai mạc diễn đàn, TS. Mai Duy Thiện, Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Sạch Việt Nam, Tổng biên tập Tạp chí Năng lượng Sạch Việt Nam cho biết: Chúng ta đang sống trong một giai đoạn có tính bước ngoặt của ngành năng lượng toàn cầu. Chuyển dịch năng lượng không còn là khái niệm mang tính định hướng dài hạn mà đã trở thành quá trình hiện hữu, tác động trực tiếp đến an ninh năng lượng, tăng trưởng kinh tế, môi trường và năng lực cạnh tranh quốc gia. Các mục tiêu về giảm phát thải khí nhà kính, phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn đang đặt ra những yêu cầu mới đối với mọi quốc gia, trong đó có Việt Nam và các nước ASEAN.
Trong bức tranh đó, khí thiên nhiên – bao gồm CNG, LNG và LPG được xem là nguồn năng lượng chuyển tiếp quan trọng, đóng vai trò cầu nối giữa các nguồn năng lượng truyền thống và năng lượng tái tạo. Khí thiên nhiên không chỉ giúp giảm phát thải so với than và dầu mà còn góp phần nâng cao tính linh hoạt, ổn định cho hệ thống năng lượng, đặc biệt trong phát điện, công nghiệp, giao thông vận tải và dân dụng.
TS. Mai Duy Thiện, Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Sạch Việt Nam, Tổng biên tập Tạp chí Năng lượng Sạch Việt Nam phát biểu khai mạc diễn đàn
Theo TS. Mai Duy Thiện, đối với Việt Nam, nhu cầu năng lượng được dự báo sẽ tiếp tục tăng nhanh trong nhiều thập kỷ tới, cùng với quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa và hội nhập sâu rộng vào chuỗi giá trị khu vực và toàn cầu. Trong khi đó, các nguồn năng lượng trong nước đang dần suy giảm, còn năng lượng tái tạo tuy phát triển mạnh nhưng vẫn cần thời gian để hoàn thiện hạ tầng, công nghệ lưu trữ và cơ chế thị trường. Chính vì vậy, việc phát triển thị trường khí thiên nhiên một cách đồng bộ, minh bạch và bền vững là yêu cầu mang tính chiến lược, gắn liền với mục tiêu đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia và thực hiện cam kết phát thải ròng bằng 0.
Trao đổi về vai trò của khí thiên nhiên trong an ninh ninh năng lượng và giảm phát thải khí nhà kính, PGS. Phạm Hoàng Lương, Phó Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Sạch Việt Nam cho biết, khí thiên nhiên có thể thay thế than và dầu một cách hiệu quả, giảm sự phụ thuộc vào việc nhập khẩu than để vận hành các nhà máy nhiệt điện đốt than. Đồng thời, hỗ trợ vận hành linh hoạt các nhà máy/trung tâm nhiệt điện nhằm tăng tỷ trọng điện tái tạo trong hệ thống sản xuất điện năng: cho phép điều chỉnh sản lượng điện khi có sự gián đoạn của điện gió và điện mặt trời.
Khí thiên nhiên phát thải CO2 ít hơn đáng kể so với đốt than (giảm tới 60% với cùng một đơn vị năng lượng hữu ích tại đầu ra HT/TB biến đổi năng lượng). Khí tự nhiên được sử dụng trong các nhà máy nhiệt điện có thể được chuyển sang đốt kèm (co-firing) với hydrogen xanh (GH) và amoniac xanh (GA), hướng tới phát thải ròng bằng 0.
Giải quyết thách thức, thúc đẩy thị trường khí thiên nhiên
TS. Nguyễn Quốc Thập, Chủ tịch Hội Dầu khí Việt Nam nhấn mạnh, khí thiên nhiên là lựa chọn khả thi để giảm phát thải ngành điện trong 10 - 20 năm tới. Tuy nhiên những thách thức của ngành công nghiệp khí là giá LNG biến động theo giá năng lượng, chuỗi cung ứng và biến động địa chính trị; cơ chế chính sách đang trong quá trình xây dựng và hoàn thiện; đầu tư hạ tầng lớn, thời gian thu hồi vốn dài; cạnh tranh với các loại năng lượng (tái tạo, pin..); rủi ro về chính sách (giá điện, giá khí, cơ chế mua/bán, cơ chế bao tiêu); hạ tầng truyền tải và phân phối chưa đồng bộ…
Quang cảnh diễn đàn
TS. Nguyễn Quốc Thập đã đưa ra một số đề xuất, kiến nghị. Cụ thể, về nhóm giải pháp về cơ chế chính sách, ông kiến nghị đồng bộ hóa Quy hoạch cảng LNG - nhà máy – truyền tải – các hộ tiêu thụ công nghiệp lớn; đơn giản hóa thủ tục lựa chọn chủ đầu tư BOT, IPP; xây dựng cơ chế cam kết bảo lãnh chính phủ (GGU) chọn lọc cho các dự án điện khí LNG trọng điểm/quy mô lớn; phát triển thị trường điện cạnh tranh hoàn chỉnh (bán buôn & bán lẻ); cơ chế mở cho tư nhân đầu tư truyền tải điện, ký hợp đồng PPA trực tiếp (Direct PPA). Đồng thời, ban hành cơ chế/khung giá điện khí LNG theo hướng linh hoạt, tiệm cận thị trường, có cam kết bao tiêu sản lượng điện và khí (Qc).
Về nhóm giải pháp về thu hút đầu tư và hỗ trợ phát triển các dự án điện khí LNG nhằm đáp ứng mục tiêu Quy hoạch điện VIII, ông đề xuất thu hút và khuyến khích các nhà đầu tư loại hình khu công nghiệp/nhà máy cam kết tiêu thụ điện dài hạn cùng với chuỗi nhà máy điện khí LNG - kho cảng LNG; duy trì và khai thác có hiệu quả các nguồn khí trong nước, kết hợp nhập khẩu LNG từ các thị trường quốc tế/khu vực để đa dạng hóa nguồn cung. Tháo gỡ các vướng mắc về thủ tục pháp lý và đẩy nhanh tiến độ các dự án điện khí LNG đang triển triển khai như: Sơn Mỹ 2, Bạc Liêu, Cà Ná… Cho phép các chủ đầu tư các nhà máy điện khí LNG có năng lực được chủ động đầu tư hạ tầng đấu nối với các nhà máy điện sau khi có thỏa thuận với bên mua điện.
TS. Mai Duy Thiện nhấn mạnh, để thị trường CNG, LNG và LPG phát triển hiệu quả, không thể thiếu vai trò định hướng, kiến tạo và điều phối của Nhà nước, đặc biệt là sự tham gia tích cực của các Bộ, Ban, ngành, các Cục, Vụ, viện trong xây dựng thể chế, chính sách, quy hoạch và tiêu chuẩn kỹ thuật. Đồng thời sự đồng hành của cộng đồng doanh nghiệp, các tổ chức khoa học – công nghệ, các định chế tài chính và đối tác quốc tế là yếu tố then chốt chuyển hóa các định hướng chiến lược thành những dự án cụ thể, khả thi và hiệu quả.
Thông tin tại diễn đàn, ông Bùi Quốc Hùng, Phó Cục trưởng Cục Điện lực (Bộ Công Thương) cho biết, thời gian qua, Bộ Công Thương đã tham mưu Chính phủ ban hành chính sách thúc đẩy phát triển các dự án nhiệt điện khí như Nghị định số 100/2025/NĐ-CP ngày 8/5/2025 sửa đổi, bổ sung Nghị định số 56/2025/NĐ-CP ngày 3/3/2025 quy định chi tiết một số điều của Luật Điện lực về quy hoạch phát triển điện lực, phương án phát triển mạng lưới cấp điện, đầu tư xây dựng dự án điện lực và đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư dự án kinh doanh điện lực. Theo đó, Nghị định số 100/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số nội dung của điều 15 Nghị định số 56/2025/NĐ-CP nhằm quy định cụ thể hơn về cơ chế huy động các dự án nhiệt điện sử dụng nguồn khí thiên nhiên khai thác trong nước phù hợp với chính sách của Nhà nước về phát triển điện lực và nhu cầu thực tiễn trong giai đoạn sắp tới. Bộ Công Thương cũng đã ban hành Quyết định 1313/QĐ-BCT ngày 13/5/2025 phê duyệt khung giá phát điện loại hình nhà máy tuabin khí chu trình hỗn hợp sử dụng khí thiên nhiên hóa lỏng năm 2025.
Theo ông Bùi Quốc Hùng, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục nghiên cứu, tiếp thu các ý kiến để điều chỉnh, hoàn thiện cơ chế thúc đẩy phát triển điện khí trong thời gian tới.
Thông qua các tham luận và phiên thảo luận, ban tổ chức kỳ vọng diễn đàn sẽ góp phần cung cấp thông tin cập nhật, đa chiều cho các nhà hoạch định chính sách và cộng đồng doanh nghiệp; tăng cường kết nối, hợp tác giữa các bên liên quan; qua đó đóng góp thiết thực cho mục tiêu chuyển dịch năng lượng, phát triển kinh tế xanh và giảm phát thải khí nhà kính của Việt Nam và khu vực ASEAN.