Nguy cơ cạn kiệt
Theo báo cáo Quy hoạch thăm dò, khai thác sử dụng tài nguyên nước trên địa bàn tỉnh Quảng Bình đến năm 2020, trữ lượng tiềm năng nước dưới đất của tỉnh đạt khoảng 516.000m3/ngày đêm. Đây được xem là nguồn tài nguyên dồi dào, phong phú nhưng không phải là vô tận bởi nguồn nước ngầm ở tỉnh phân bố không đều, mức độ nông sâu thay đổi phụ thuộc vào địa hình và lượng mưa trong năm.
Tính đến năm 2021, các cơ quan chức năng tỉnh Quảng Bình đã cấp 197 giấy phép tài nguyên nước, trong đó có 28 giấy phép khai thác, sử dụng nước mặt; 72 giấy phép khai thác, sử dụng nước dưới đất và 96 giấy phép xả nước thải vào nguồn nước. Trong phạm vi tỉnh, hiện nay có 28 công trình quan trắc tài nguyên nước dưới đất được Trung tâm Quy hoạch và Điều tra tài nguyên nước quốc gia quản lý và vận hành. Theo đánh giá của UBND tỉnh Quảng Bình, thời gian qua, công tác quản lý nhà nước về tài nguyên dưới đất đã có nhiều chuyển biến tích cực, cơ bản đáp ứng nhu cầu sử dụng nước cho dân.
Tuy nhiên, các cơ quan chức năng tỉnh Quảng Bình cũng đánh giá, công tác quản lý và sử dụng tài nguyên nước dưới đất trên địa bàn tỉnh còn nhiều tồn tại, hạn chế như: tình trạng khai thác nước ngầm và hành nghề khoan nước dưới đất diễn ra tràn lan không theo quy hoạch, không xin phép và không có giấy phép hành nghề đã làm cho nguồn nước có nguy cơ bị cạn kiệt, nhiễm bẩn, xâm nhập mặn, gây ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững nguồn tài nguyên nước.
Thăm dò, khai thác sử dụng tài nguyên nước trên địa bàn tỉnh Quảng Bình
Kiểm soát chặt chẽ
Để bảo vệ nguồn tài nguyên nước dưới đất, đáp ứng nhu cầu phát triển bền vững, những năm qua, UBND tỉnh Quảng Bình đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo kiểm soát chặt chẽ việc khai thác nguồn tài nguyên này. Điển hình như, UBND tỉnh Quảng Bình đã ban hành Công văn số 1502/UBND-KT về việc tăng cường quản lý hoạt động khai thác nước ngầm và hành nghề khoan nước dưới đất trên địa bàn tỉnh.
Theo đó, UBND tỉnh yêu cầu Sở Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp với các Sở, ban, ngành liên quan, UBND cấp huyện xây dựng kế hoạch, tiến hành rà soát tổ chức, cá nhân hành nghề khoan, khai thác nước dưới đất chưa có giấy phép, giấy phép đã hết hạn sử dụng, yêu cầu tiến hành làm thủ tục đăng ký cấp, gia hạn giấy phép theo đúng quy định; thanh, kiểm tra hoạt động khai thác, sử dụng nước ngầm và hành nghề khoan nước dưới đất; đồng thời, ngăn chặn, đình chỉ việc khai thác nước không đăng ký, không được cấp phép theo quy định của pháp luật.
Trên cơ sở Danh mục vùng hạn chế và vùng phải đăng ký khai thác nước dưới đất đã được UBND tỉnh phê duyệt tại Quyết định số 5242/QĐ-UBND ngày 31/12/2021, ngày 6/1/2023, UBND tỉnh Quảng Bình ban hành Quyết định số 20/QĐ-UBND phê duyệt Phương án tổ chức thực hiện việc hạn chế khai thác nước dưới đất trên địa bàn tỉnh Quảng Bình. Quyết định nhằm tăng cường bảo vệ và dự trữ tài nguyên nước dưới đất; khai thác, sử dụng tài nguyên nước dưới đất tiết kiệm, an toàn, có hiệu quả, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm đời sống dân cư.
Quyết định xác định rõ các vùng hạn chế khai thác nước dưới đất trên địa bàn tỉnh. Cụ thể: vùng hạn chế 1 có 381 khu vực với tổng diện tích là 109,945km2. Trong đó, vùng hạn chế 1A (là khu vực có biên mặn, có hàm lượng tổng chất rắn hòa tan từ 1.500mg/1 trở lên) có 27 khu vực với tổng diện tích 72,411km2 bao gồm: huyện Tuyên Hóa 1 vùng, Quảng Trạch 4 vùng, Bố Trạch 2 vùng, Quảng Ninh 6 vùng, Lệ Thủy 3 vùng, thị xã Ba Đồn 11 vùng.
Vùng hạn chế 3 có 68 khu vực với tổng diện tích là 429,018km2 bao gồm: huyện Tuyên Hóa 6 vùng, Quảng Trạch 7 vùng, Minh Hóa 4 vùng, Bố Trạch 4 vùng, Quảng Ninh 9 vùng, Lệ Thủy 10 vùng, thị xã Ba Đồn 15 vùng và thành phố Đồng Hới 13 vùng. Vùng hạn chế hỗn hợp có 52 khu vực với tổng diện tích là 46,143km2 bao gồm: Huyện Tuyên Hóa 5 vùng, Quảng Trạch 5 vùng, Minh Hóa 4 vùng, Bố Trạch 4 vùng, Quảng Ninh 8 vùng, Lệ Thủy 4 vùng, thị xã Ba Đồn 14 vùng và thành phố Đồng Hới 8 vùng.
Mặt khác, Sở Tài nguyên và Môi trường đã tham mưu UBND tỉnh Quảng Bình ban hành Công văn số 232/UBND-KT về việc triển khai thực hiện Nghị định số 02/2023/NĐ-CP ngày 1/2/2023 của Chính phủ; tăng cường công tác quản lý nhà nước, xử lý nghiêm tổ chức, cá nhân vi phạm theo quy định tại Nghị định 36/NĐ-CP ngày 24/3/2020 của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tài nguyên nước và khoáng sản, Nghị định 04/2022/NĐ-CP ngày 6/1/2022 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của các Nghị định về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai, tài nguyên nước và khoáng sản, khí tượng thủy văn, đo đạc và bản đồ.
Theo ông Cao Phúc Đồng, Trưởng phòng Biển, Đảo và Tài nguyên nước, Sở Tài nguyên và Môi trường, để bảo vệ nguồn nước dưới đất có hiệu quả, thời gian tới, Sở sẽ tiếp tục tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, phối hợp với các Sở, ngành, địa phương liên quan xử lý nghiêm tổ chức, cá nhân vi phạm trong lĩnh vực tài nguyên nước; đặc biệt, nghiêm túc triển khai phương án tổ chức thực hiện việc áp dụng các biện pháp hạn chế khai thác nước dưới đất đã được UBND tỉnh phê duyệt tại Quyết định số 20/QĐ-UBND. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng, giúp tỉnh thực thi nhiệm vụ, nâng cao công tác quản lý nhà nước về hoạt động khai thác, sử dụng tài nguyên nước dưới đất trên địa bàn một cách khoa học, hiệu quả.