Tại buổi họp báo thường kỳ về các vấn đề kinh tế - xã hội trên địa bàn TPHCM diễn ra mới đây, ông Lê Thanh Hải (Giám đốc Trung tâm Tư vấn ứng dụng kinh tế, trực thuộc Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM - HIDS) đã thông tin chi tiết về đề án "Chuyển đổi xanh - TPHCM mở rộng" bao gồm chương trình chuyển đổi xe máy xăng sang xe máy điện cho lực lượng tài xế công nghệ và giao hàng.
Dự kiến, trong tháng 6/2025, dự thảo đề án này sẽ hoàn thành. Đến tháng 7, sẽ tổ chức hội thảo tham vấn ý kiến chuyên gia và trình UBND TPHCM, sang tháng 8 sẽ trình kiến nghị để Trung ương quyết định. Cơ quan soạn thảo kỳ vọng sẽ hoàn tất mọi thủ tục trong năm 2025 để có thể triển khai đề án ngay từ tháng 1/2026.
Nghiên cứu ban đầu cho thấy, nhóm xe công nghệ, giao hàng hai bánh là một trong những nguồn phát thải lớn nhất tại TPHCM hiện nay.
Theo ước tính sơ bộ của HIDS, số lượng xe máy chạy dịch vụ vận chuyển hành khách và giao hàng trên địa bàn TPHCM hiện khoảng 400.000 phương tiện. Nếu tính cả lượng phương tiện của Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu sau sáp nhập, tổng số xe hai bánh chạy xăng bị loại khỏi đường phố còn lớn hơn nhiều.
TPHCM dự kiến chuyển đổi khoảng 400.000 xe máy chạy xăng sang xe máy điện cho lực lượng tài xế xe công nghệ và giao hàng nhằm làm giảm phát thải khí nhà kính, tiết kiệm chi phí nhiên liệu. (Ảnh minh họa)
Mục tiêu của đề án là chuyển đổi tối thiểu 80% phương tiện của tài xế công nghệ và giao hàng sử dụng xe hai bánh trong 2 năm, đạt tỷ lệ 100% trong 3 năm. Để làm được điều đó, TPHCM dự kiến sẽ kiến nghị lên Trung ương nhiều chính sách đột phá.
Theo ông Lê Thanh Hải, đề án được thiết kế theo hướng phát triển xanh và bền vững, đồng thời giảm tối đa chi phí chuyển đổi cho tài xế. Tài xế sẽ không phải bỏ thêm chi phí đầu tư ban đầu nếu biết cách tận dụng khoản tiết kiệm từ tiền xăng để trả góp xe mới.
Khảo sát hơn 400 tài xế của HIDS cho thấy, mỗi ngày họ đi khoảng 80 - 120 km, chi phí nhiên liệu cho xe xăng khoảng 70.000 - 100.000 đồng, trong khi xe điện chỉ tiêu tốn khoảng 20.000 đồng. Trung bình mỗi tháng tài xế có thể tiết kiệm từ 1 đến 2 triệu đồng nếu chuyển sang sử dụng xe điện.
Từ số liệu trên, HIDS đã phối hợp Tổ chức Tài chính vi mô CEP và một số ngân hàng thiết kế các gói vay mua xe điện thời hạn 24 - 30 tháng với mức trả góp tương đương khoản tiết kiệm từ tiền xăng. Bên cạnh đó, TPHCM sẽ vận dụng Nghị quyết 198 để hỗ trợ ít nhất 2% lãi suất cho khoản vay mua xe điện. Nếu lãi suất thương mại ở mức 8%, tài xế chỉ phải trả 6%, phần còn lại được ngân sách chi trả.
TPHCM cũng kiến nghị Trung ương miễn thuế giá trị gia tăng (VAT), lệ phí trước bạ, cấp giấy chứng nhận và biển số cho người mua xe điện lần đầu, tổng cộng khoảng 3 triệu đồng mỗi xe. Ngoài ra, đề xuất hoàn thuế VAT cho từng chuyến xe chạy điện cũng đang được xem xét. Chẳng hạn, với chuyến xe 80.000 đồng, phần thuế 6.400 đồng sẽ được hoàn lại cho tài xế.
Đối với những xe xăng đã quá niên hạn, không đạt tiêu chuẩn khí thải hoặc chi phí sửa chữa cao, thành phố sẽ có chính sách thu mua để loại bỏ khỏi lưu thông. Các doanh nghiệp tham gia tái chế sẽ được hỗ trợ vay vốn.
Ngoài tài xế, TPHCM cũng hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất, phân phối xe điện bằng cách giảm lãi suất vay ít nhất 2%, đổi lại họ phải giảm giá bán xe.
TPHCM cũng dự kiến xây dựng các trạm sạc điện, điểm dừng nghỉ và cung cấp pin sạc dự phòng cho tài xế, ưu tiên sử dụng năng lượng tái tạo. Doanh nghiệp đầu tư hạ tầng này cũng được hưởng hỗ trợ lãi suất vay vốn. Để hạn chế rủi ro tín dụng, HIDS đề xuất Quỹ Bảo lãnh tín dụng phối hợp cùng chính quyền địa phương hỗ trợ truy thu nợ và xử lý nợ xấu.