Số liệu thống kê của Bộ Tài nguyên và Môi trường cho thấy, lượng chất thải rắn sinh hoạt phát sinh tiếp tục gia tăng trên phạm vi cả nước. Cụ thể, hiện nay, tổng lượng chất thải rắn phát sinh là hơn 67.877 tấn/ngày, trong đó khu vực đô thị là 38.143 tấn/ngày, khu vực nông thôn là hơn 29.734 tấn/ngày. Đối với công tác thu gom vận chuyển chất thải rắn, năm 2023 tại đô thị là 96,6%, nông thôn là 77,69%. Có 1.548 cơ sở xử lý chất thải rắn sinh hoạt trên cả nước, trong đó cơ sở đốt chất thải rắn sinh hoạt là 340 cơ sở; cơ sở xử lý chất thải rắn sinh hoạt thành mùn, phân hữu cơ là 30 cơ sở; cơ sở chôn lấp chất thải rắn sinh hoạt là 1.178 cơ sở, có nhiều cơ sở không hợp vệ sinh.
Lượng chất thải rắn sinh hoạt phát sinh tiếp tục gia tăng
Hiện còn nhiều thách thức trong công tác quản lý chất thải rắn sinh hoạt như: chưa triển khai phân loại rác thải tại nguồn đồng bộ tại các địa phương; chưa cung cấp đủ dịch vụ thu gom chất thải rắn sinh hoạt tại nhiều khu vực nông thôn, miền núi; thiếu thiết bị thu gom vận chuyển đáp ứng yêu cầu; thiếu địa điểm tập kết, trung chuyển đáp ứng quy định; công nghệ chôn lấp vẫn là chủ yếu; 75% cơ sở xử lý chất thải rắn sinh hoạt đang được nhà nước hỗ trợ vận hành.
Tại hội thảo, Cục trưởng Cục Kiểm soát ô nhiễm môi trường Hoàng Văn Thức cho biết, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã ban hành Thông tư số 02/2022/TT- BTNMT quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, trong đó quy định rõ yêu cầu kỹ thuật về bảo vệ môi trường đối với điểm tập kết, trạm trung chuyển chất thải rắn sinh hoạt; tiêu chí về công nghệ xử lý chất thải rắn sinh hoạt; giá dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt; hình thức thu giá dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt theo khối lượng hoặc thể tích chất thải; đóng bãi chôn lấp chất thải rắn sinh hoạt sau khi kết thúc hoạt động.
Đặc biệt, Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng ban hành “Hướng dẫn kỹ thuật về phân loại chất thải rắn sinh hoạt”, đưa ra nhận diện tối đa chủng loại chất thải rắn sinh hoạt phát sinh từ hộ gia đình, cá nhân và phân loại thành 3 nhóm chất thải chính theo đúng quy định tại khoản 1 Điều 75 Luật Bảo vệ môi trường gồm: chất thải rắn có khả năng tái sử dụng, tái chế; chất thải thực phẩm; chất thải rắn sinh hoạt khác.
Theo ông Hoàng Văn Thức, để triển khai quy định về phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại địa phương, Bộ Tài nguyên và Môi trường đề nghị UBND các tỉnh, thành phố nghiên cứu, áp dụng "Hướng dẫn kỹ thuật về phân loại chất thải rắn sinh hoạt" để xây dựng kế hoạch, triển khai hoạt động phân loại chất thải rắn sinh hoạt phát sinh từ hộ gia đình, cá nhân trên địa bàn bảo đảm phù hợp quy định tại Luật Bảo vệ môi trường và các văn bản hướng dẫn liên quan. Cần lưu ý một số nội dung như: việc phân loại chất thải rắn sinh hoạt nhằm thúc đẩy tăng cường tái sử dụng, tái chế chất thải, sản phẩm thải bỏ, tận dụng tối đa giá trị, kéo dài vòng đời của sản phẩm, vật liệu; việc phân loại chất thải rắn sinh hoạt cần phù hợp hạ tầng kỹ thuật bảo vệ môi trường, công nghệ xử lý chất thải hiện có; điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, phù hợp nội dung quản lý chất thải trong các quy hoạch cấp tỉnh, quy hoạch bảo vệ môi trường quốc gia; nguồn lực tài chính của địa phương.
Bên cạnh đó, cần tổ chức tuyên truyền, phổ biến cho cơ quan, tổ chức, cộng đồng dân cư, hộ gia đình, cá nhân thực hiện phân loại chất thải rắn sinh hoạt từ khi phát sinh; triển khai thực hiện phân loại chất thải rắn sinh hoạt chậm nhất là ngày 31/12/2024 theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020.
Các đại biểu tham dự hội thảo đề nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường sớm ban hành định mức mức kinh tế - kỹ thuật thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt để làm cơ sở cho các địa phương định giá tối đa áp dụng đối với chủ đầu tư, cơ sở thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt; định giá cụ thể đối với cơ quan, tổ chức, cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, khu sản xuất, kinh doanh, dịch vụ tập trung, cụm công nghiệp, hộ gia đình, cá nhân.
Bên cạnh đó, Chính phủ, Bộ Tài nguyên và Môi trường cần có một đề án, chương trình và dành kinh phí cho việc thu gom, xử lý, phân loại chất thải rắn sinh hoạt trong khu dân cư. Các cấp chính quyền địa phương huy động sự vào cuộc cả hệ thống chính trị, trong đó Hội nông dân, Hội phụ nữ các cấp đóng vai trò nòng cốt để tuyên truyền những chính sách, đường lối về xử lý chất thải rắn sinh hoạt tại địa phương hiệu quả nhất.