Theo báo cáo tại hội nghị, thời gian qua, các Bộ, ngành đã rất nỗ lực cùng 12 địa phương vùng ĐBSCL triển khai thực hiện Đề án và đạt được một số kết quả bước đầu đáng ghi nhận sau 1 năm triển khai.
Hiện 7 mô hình thí điểm của Đề án được triển khai trên địa bàn 5 tỉnh, thành phố gồm: Cần Thơ, Đồng Tháp, Kiên Giang, Trà Vinh, Sóc Trăng. Có 4/7 mô hình thí điểm vụ Hè – Thu năm 2024 đã báo cáo kết quả đạt rất tích cực, tạo sự khích lệ lớn đối với nông dân và doanh nghiệp.
Tại hội nghị, lãnh đạo các địa phương đã báo cáo cụ thể, chi tiết tình hình triển khai Đề án; nêu rõ kết quả đạt được sau 1 năm thực hiện; xác định cụ thể các khó khăn, vướng mắc, nguyên nhân, trách nhiệm; nêu đề xuất, kiến nghị để các Bộ, ngành, địa phương cùng trao đổi, thống nhất phương án, giải pháp và thẩm quyền xử lý để thúc đẩy triển khai có hiệu quả và đạt mục tiêu Đề án đề ra.
Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì hội nghị
Phát biểu chỉ đạo tại hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính giao Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Văn phòng Chính phủ phối hợp chặt chẽ với các Bộ, cơ quan liên quan và các địa phương vùng ĐBSCL tổng hợp, tiếp thu tối đa ý kiến để hoàn thiện báo cáo, sớm trình ban hành thông báo kết luận để thống nhất triển khai thực hiện.
Thủ tướng nêu 5 vấn đề mang tính định hướng và 11 nhiệm vụ, giải pháp cụ thể để đẩy mạnh triển khai Đề án thời gian tới.
5 vấn đề mang tính định hướng bao gồm: phải thổi hồn vào cây lúa, thổi sức sống mới cho ngành lúa gạo bằng công nghệ số, phát triển xanh, phát triển kinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ, kinh tế tri thức, ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo. Phải yêu quý cây lúa như yêu quý chính bản thân mình, như những gì mà mình yêu quý nhất trong cuộc đời mình, từ đó tạo cuộc cách mạng cho cây lúa và ĐBSCL. Huy động đa dạng hóa nguồn lực, gồm nguồn lực Trung ương, địa phương, hợp tác công tư, nguồn vốn vay, phát hành trái phiếu, nguồn vốn xã hội hóa, nguồn lực của người dân và doanh nghiệp.
Sử dụng hiệu quả các nguồn lực, xóa bỏ cơ chế quan liêu, bao cấp, thủ tục rườm rà, bảo đảm nguồn lực đến tận địa phương, cơ sơ sản xuất, người nông dân. Phát huy tối đa sức mạnh của cả hệ thống chính trị nhưng trước hết phải phát huy tính tự lực, tự cường của địa phương và có cơ chế, chính sách huy động sức mạnh của người dân, doanh nghiệp.
Về mục tiêu, Thủ tướng yêu cầu các cơ quan, đơn vị tăng tốc, bứt phá hơn nữa để đạt mục tiêu 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp càng sớm càng tốt, qua đó đạt khoảng 14 - 15 triệu tấn lúa, 9 - 10 triệu tấn gạo chất lượng cao. Chậm nhất đến năm 2030 phải đạt mục tiêu này và cần nỗ lực đạt sớm hơn.
Với mục tiêu này, Thủ tướng nêu rõ 11 nhiệm vụ, giải pháp cần thực hiện. Cụ thể, quy hoạch vùng nguyên liệu ổn định, lâu dài để phát triển cây lúa chất lượng cao, phát thải thấp. Các địa phương phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài nguyên và Môi trường làm việc này, hoàn thành trong quý II/2025.
Ứng dụng khoa học công nghệ, xây dựng thương hiệu lúa trong phân khúc chất lượng cao, đi cùng với chỉ dẫn địa lý, truy xuất nguồn gốc, mã số vùng trồng...
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ trì cùng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tư pháp, các địa phương xây dựng cơ chế, chính sách ưu đãi, ưu tiên, đề xuất cấp có thẩm quyền, trước mắt cố gắng trình một số chính sách tại kỳ họp Quốc hội sắp tới, trên tinh thần "vướng ở đâu tháo gỡ ở đó".
Ngành ngân hàng cần tiếp tục triển khai các gói tín dụng đang triển khai và nghiên cứu để triển khai trong năm 2025 gói tín dụng với quy mô khoảng 30.000 tỷ đồng cho Đề án; cho doanh nghiệp vay vốn để mua vật tư, giống, sản xuất kinh doanh.
Về vay vốn của các đối tác phát triển, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chịu trách nhiệm và cấp phát cho các địa phương. Bộ Tài chính nghiên cứu lập quỹ hỗ trợ triển khai Đề án gồm vốn Nhà nước, vốn bán tín chỉ carbon, vốn xã hội hóa… để sử dụng linh hoạt, nhanh chóng khi cần thiết.
Bộ Công Thương, Bộ Ngoại giao cần đẩy mạnh, triển khai thường xuyên việc kết nối thị trường trong nước, ngoài nước, các địa phương, các doanh nghiệp về phát triển, đa dạng hóa thị trường.
Về ứng phó biến đổi khí hậu, sạt lở, khắc phục hậu quả thiên tai, hạn hán, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Bộ Tài nguyên và Môi trường xây dựng đề án tổng thể để bảo vệ ĐBSCL, trong đó có diện tích đất trồng lúa; đề án tổng thể nhưng phân kỳ đầu tư, phân bổ nguồn lực cho địa phương. Nhiệm vụ này phải hoàn thành trong quý I/2025.
Về các nhiệm vụ liên quan đến giảm phát thải, giảm khí metan trong nông nghiệp, bán tín chỉ carbon, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Tài chính chịu trách nhiệm thực hiện, có sản phẩm trong quý II/2025.
Đẩy mạnh phát triển doanh nghiệp, kết nối doanh nghiệp với địa phương, hợp tác xã, các cơ sở sản xuất, kinh doanh để đa dạng hóa sản phẩm, đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm lúa gạo.
Phải tập hợp sức mạnh của người nông dân bằng nhiều hình thức, phương thức khác nhau để người dân phát huy tinh thần tự lực, tự cường, chủ động, năng động, sáng tạo. Phải cùng lắng nghe, chia sẻ, cùng làm, cùng hưởng, cùng thắng, cùng phát triển, cùng chia sẻ niềm vui, hạnh phúc và tự hào với người nông dân.
Kêu gọi, huy động nguồn lực từ các tổ chức quốc tế, đối tác phát triển. Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cần đơn giản hóa thủ tục, hài hòa hóa quy định với các đối tác.
Các Bộ ngành, địa phương cần phối hợp, liên kết với nhau, liên kết với doanh nghiệp, nhà khoa học; phối hợp chặt chẽ, hiệu quả giữa nhà nông và doanh nghiệp, giữa Nhà nước với nhân dân, giữa khu vực tư nhân và khu vực nhà nước. Thủ tướng thống nhất với đề xuất thành lập Ban Chỉ đạo triển khai Đề án do Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà làm Trưởng ban.