Ngày 6/11, tại Hà Nội, Viện Chiến lược, Chính sách nông nghiệp và môi trường phối hợp với Tổ chức Nghiên cứu khoa học và công nghiệp (CSIRO) Australia tổ chức hội thảo “Tăng cường hệ thống đổi mới sáng tạo trong nông nghiệp Việt Nam”.
Đây là hoạt động trong khuôn khổ Chương trình đối tác đổi mới sáng tạo Australia - Việt Nam (Aus4Innovation). Hội thảo nhằm tham vấn các chuyên gia, nhà hoạch định chính sách và các bên liên quan về cách thức thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong nông nghiệp, gắn nghiên cứu với thực tiễn và phù hợp với bối cảnh phát triển nhanh của ngành thực phẩm - nông nghiệp Việt Nam.
TS. Trần Công Thắng, Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách nông nghiệp và môi trường cho biết, hệ thống đổi mới sáng tạo trong nông nghiệp là mạng lưới liên kết giữa các tổ chức, cá nhân, chính sách và cơ chế hỗ trợ nhằm đưa tri thức, công nghệ và mô hình tổ chức mới vào phục vụ phát triển kinh tế - xã hội. Hệ thống này không chỉ tạo ra tri thức mà còn lan tỏa, kết nối và hình thành thị trường mới, góp phần thúc đẩy công nghiệp xanh, giảm phát thải, bảo tồn tài nguyên và nâng cao chất lượng cuộc sống thông qua tiếp cận năng lượng sạch, nước sạch và chế độ dinh dưỡng bền vững.
Đổi mới sáng tạo đang trở thành chìa khóa cho một nền nông nghiệp xanh, hiện đại và thích ứng biến đổi khí hậu
Theo ông Trần Công Thắng, khoa học và công nghệ đã góp phần then chốt vào thành công của nông nghiệp Việt Nam trong gần 40 năm qua, thể hiện qua năng suất vượt trội của nhiều ngành như lúa, cà phê, hồ tiêu hay cá tra. Tuy nhiên, tăng trưởng đang chậm lại do giới hạn tài nguyên, giảm đầu tư và cơ cấu sản xuất chưa đổi mới.
Để duy trì đà phát triển, cần tiếp tục cơ cấu lại ngành theo hướng công nghệ cao, tuần hoàn và bền vững; đẩy mạnh tích tụ đất đai, chuyển đổi số, đào tạo nhân lực, đổi mới cơ chế đầu tư - tài chính và phát triển thị trường nông sản. Những giải pháp này sẽ giúp nâng cao năng suất, giá trị gia tăng, đồng thời tăng khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu và giảm thiểu rủi ro cho nền nông nghiệp quốc gia.
Chia sẻ tại hội thảo, GS. Andrew J. Hall, nhà khoa học cao cấp tại CSIRO và là trưởng nhóm Chính sách đổi mới sáng tạo của Chương trình Aus4Innovation cho biết, các thách thức đổi mới sáng tạo trong nông nghiệp ngày nay mang tính liên ngành, bao gồm ứng phó biến đổi khí hậu, giảm phát thải, bảo đảm dinh dưỡng lành mạnh, an ninh kinh tế và gián đoạn thương mại toàn cầu. Do đó, Việt Nam cần định vị lại nông nghiệp như một ngành công nghệ cao, đóng vai trò động lực thúc đẩy mục tiêu phát triển quốc gia rộng hơn.
Bên cạnh đó, nhiều hoạt động đổi mới gắn với mục tiêu môi trường và xã hội hiện được khởi xướng từ các tổ chức phi lợi nhuận, cộng đồng cơ sở nhưng chưa được hỗ trợ tương xứng từ hệ thống R&D. Vì vậy, cần mở rộng quy mô và đầu tư cho các mô hình tiềm năng, đặc biệt là những sáng kiến hướng tới bền vững và hòa nhập xã hội.
Đồng thời, việc xây dựng cơ chế kết nối giữa R&D và khu vực phi lợi nhuận thông qua các tổ chức trung gian môi giới công nghệ có thể trở thành hướng đi hiệu quả. Hệ thống đổi mới sáng tạo cần được vận hành theo hướng cải tiến liên tục, có cơ chế theo dõi, đánh giá và học hỏi định kỳ để điều chỉnh mục tiêu phù hợp với bối cảnh thay đổi.
Theo TS. Kim Wimbush, Tham tán CSIRO Đại sứ quán Australia, Giám đốc Chương trình Aus4Innovation, hợp tác nghiên cứu trong khuôn khổ Aus4Innovation đã giúp hai bên cùng chia sẻ kinh nghiệm và giải pháp ứng phó các thách thức trong nông nghiệp. Ông khẳng định Australia sẵn sàng hỗ trợ Việt Nam trong việc hoàn thiện hệ thống đổi mới sáng tạo để đáp ứng chiến lược phát triển khoa học, công nghệ đã đề ra.
Đổi mới sáng tạo đang trở thành chìa khóa cho một nền nông nghiệp xanh, hiện đại và thích ứng biến đổi khí hậu. Khi khoa học, công nghệ được đặt đúng vị trí trung tâm, nông nghiệp Việt Nam không chỉ đảm bảo vai trò trụ đỡ của nền kinh tế mà còn mở rộng tầm ảnh hưởng như một ngành công nghệ cao, tạo động lực phát triển bền vững cho tương lai.