Báo cáo tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) Trần Thanh Nam cho biết, để triển khai đề án, Bộ NN&PTNT đã thành lập Ban chỉ đạo thực hiện đề án, với sự tham gia của các Bộ: Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Tài nguyên và Môi trường cùng Ngân hàng Nhà nước, đại diện Ngân hàng Thế giới (WB), lãnh đạo 12 tỉnh, thành phố khu vực đồng bằng sông Cửu Long.
Bộ đã xây dựng quy trình kỹ thuật sản xuất lúa chất lượng cao, phát thải thấp vùng đồng bằng sông Cửu Long và kế hoạch nâng cao năng lực cho các đối tác, hợp tác xã nông nghiệp phát triển liên kết chuỗi giá trị thực hiện đề án. Phối hợp với các tỉnh rà soát lại thực trạng ở những vùng sản xuất về cơ sở hạ tầng, tổ chức sản xuất, biện pháp canh tác, đặc biệt là rà soát thực trạng các hợp tác xã trong dự án Chuyển đổi nông nghiệp bền vững tại Việt Nam (VnSAT) giai đoạn 2015 - 2022.
Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang phát biểu chỉ đạo tại buổi làm việc
Đến nay, Bộ đang làm việc với WB và 12 địa phương để hoàn thiện ý tưởng dự án vốn vay hỗ trợ hạ tầng, kỹ thuật cho lúa chất lượng cao và phát thải thấp vùng đồng bằng sông Cửu Long. Đồng thời, tổ chức triển khai 7 mô hình thí điểm ở thành phố Cần Thơ, tỉnh Đồng Tháp, Kiên Giang, Trà Vinh, Sóc Trăng trong 3 vụ, đến vụ Đông Xuân năm 2025 sẽ tổng kết để Bộ công nhận hệ số phát thải từ sản xuất lúa.
Theo đánh giá ban đầu, mô hình canh tác lúa thuộc đề án trong vụ Hè Thu năm 2024 tại Cần Thơ mang lại những kết quả tích cực như: tổng chi phí đầu vào giảm 10 - 15%, trong đó lượng giống sử dụng giảm 2 - 2,5 lần, giảm 30% lượng phân bón, giảm 30 - 40% lượng nước tưới.
Năng suất lúa của mô hình thí điểm đạt 6,13 - 6,51 tấn/ha so với mức 5,89 tấn/ha của mô hình đối chứng. Lợi nhuận mô hình thí điểm đạt 21 - 25,8 triệu đồng/ha, cao hơn 1,3 - 6,2 triệu đồng/ha so với mô hình đối chứng.
Mô hình thí điểm đã giúp giảm 2 tấn CO2/ha so với mô hình đối chứng lấy rơm rạ khỏi đồng ruộng và giảm 12 tấn CO2/ha so với mô hình đối chứng ngập liên tục áp dụng phương thức vùi rơm rạ sau khi thu hoạch. Đặc biệt, nhiều doanh nghiệp đã cam kết thu mua toàn bộ sản phẩm lúa gạo được sản xuất tại các mô hình thí điểm.
Để thúc đẩy triển khai đề án bảo đảm đúng tiến độ và mục tiêu đề ra, Bộ NN&PTNT kiến nghị Chính phủ trình Quốc hội ban hành Nghị quyết thí điểm một số chính sách đặc thù về sử dụng nguồn vốn ODA, vốn vay ưu đãi của nhà tài trợ nước ngoài tại kỳ họp tháng 10/2024; kiến nghị Chính phủ đồng ý chủ trương cho Bộ làm việc với Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) về khoản vay 270 triệu USD và hỗ trợ thực hiện đề án; kiến nghị Chính phủ đồng ý chủ trương cho Bộ đề xuất nguồn vốn ngân sách trung hạn giai đoạn 2026 - 2030 đối với các hạ tầng chưa được đầu tư từ nguồn vốn WB, ADB và tiếp tục làm việc với các nhà tài trợ để mở rộng khoản vay tiếp sau năm 2027 nhằm bảo đảm đủ vốn cho triển khai toàn bộ đề án đến năm 2030.
Tại cuộc họp, lãnh đạo các Bộ, ngành khẳng định sẽ cùng đồng hành với Bộ NN&PTNT trong quá trình triển khai đề án.
Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang nhấn mạnh, Đề án Phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao khởi tạo một phương thức sản xuất mới phù hợp với xu thế sản xuất và tiêu dùng của thế giới; tạo bước chuyển mang tính đột phá về tư duy làm nông nghiệp tại vùng đồng bằng sông Cửu Long vốn đang phải đối mặt với ảnh hưởng của biến đổi khí hậu; góp phần nâng cao thu nhập, đời sống của người trồng lúa và doanh nghiệp; giúp Việt Nam hiện thực hóa mục tiêu đạt phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050.
Bộ NN&PTNT cùng các địa phương đã chủ động triển khai đề án, bước đầu mang lại những kết quả rất tích cực, thể hiện qua các chỉ số như năng suất tăng, chi phí giảm, lợi nhuận tăng từ việc áp dụng các mô hình thí điểm trên cơ sở kế thừa thành tựu từ dự án VnSAT và một loạt các dự án hỗ trợ kỹ thuật của các tổ chức phi chính phủ.
Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ NN&PTNT phải giữ vai trò điều phối, chủ động xử lý công việc theo thẩm quyền, báo cáo Thủ tướng Chính phủ những vấn đề vượt thẩm quyền. Bộ cũng phải xác định rõ nhiệm vụ, trách nhiệm tổ chức triển khai, sản phẩm dự kiến và thời hạn hoàn thành của từng nhiệm vụ, nội dung công việc.
Về dự án vay vốn của WB, Bộ phải làm rõ các hạng mục đầu tư, nội dung công việc, bảo đảm thống nhất, không trùng lặp, chồng chéo với những nội dung đã và sẽ được các dự án phát triển bền vững vùng đồng bằng sông Cửu Long thích ứng với biến đổi khí hậu (Mekong DPO) đầu tư; bảo đảm phù hợp với quy hoạch được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Bộ cần có văn bản chính thức báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định theo quy định về việc thành lập tổ công tác để xây dựng dự án vay vốn của WB.