Một số đô thị thông minh trên thế giới theo đánh giá của Tổ chức Thành phố thông minh bền vững thế giới (WeGO)
New York (Hoa Kỳ) là một trong những đô thị thông minh tiêu biểu, liên tục giữ vững vị trí hàng đầu trong các bảng xếp hạng quốc tế. Thành phố này tập trung ứng dụng công nghệ để giải quyết các vấn đề về quản lý nước, xử lý rác thải và an toàn công cộng.
Với dân số hơn 8,5 triệu người và mức tiêu thụ nước hàng ngày lên tới 3,8 tỷ lít, New York đã triển khai hệ thống đọc đồng hồ nước tự động để thu thập dữ liệu nhanh chóng. Hệ thống thùng rác thông minh sử dụng năng lượng mặt trời giúp theo dõi lượng rác và tối ưu hóa quy trình thu gom.
London (Vương quốc Anh) – đô thị thông minh hàng đầu châu Âu, nổi bật với các giải pháp giao thông thông minh. Để giảm thiểu tắc nghẽn và ô nhiễm, thành phố đã triển khai hệ thống xe điện không người lái Heathrow Pods, có thể vận chuyển hành khách trên quãng đường gần 4km chỉ trong 5 phút. Nhờ giải pháp này, London đã giảm được khoảng 70.000 chuyến xe buýt, tương đương với hơn 100 tấn khí CO2 thải ra môi trường kể từ năm 2011.
Đô thị thông minh mang lại nhiều tiện ích cho con người
Songdo (Hàn Quốc) là một trong những đô thị thông minh được quy hoạch hoàn toàn mới, xây dựng từ nền đất lấn biển với mục tiêu trở thành thành phố xanh và hiện đại bậc nhất châu Á.
Là dự án hợp tác giữa chính phủ Hàn Quốc và các tập đoàn công nghệ quốc tế, Songdo được thiết kế như một đô thị “công nghệ hóa” toàn diện ngay từ đầu với hạ tầng tích hợp các hệ thống kỹ thuật số tiên tiến nhất. Thành phố này nổi bật với mạng lưới cảm biến phủ khắp không gian đô thị, giám sát từ chất lượng không khí, lưu lượng giao thông đến mức độ tiêu thụ năng lượng và xử lý chất thải.
Hệ thống giao thông thông minh được tích hợp điều khiển tự động, tối ưu hóa luồng di chuyển, trong khi hệ thống tòa nhà được kết nối bằng cáp quang, cho phép quản lý điều hòa, ánh sáng và an ninh qua nền tảng IoT.
Ngoài ra, Songdo áp dụng hệ thống thu gom rác tự động qua ống chân không ngầm nối liền các tòa nhà, loại bỏ nhu cầu xe thu gom rác và giảm thiểu khí thải. Mỗi công dân thành phố có thể điều khiển các thiết bị trong nhà, thanh toán, đặt dịch vụ công cộng và truy cập thông tin đô thị qua một hệ thống trung tâm điều hành tích hợp.
Với tầm nhìn phát triển bền vững, Songdo còn dành hơn 40% diện tích cho không gian xanh, công viên và mặt nước, trở thành hình mẫu kết hợp hài hòa giữa công nghệ - môi trường - đời sống đô thị hiện đại.
Giải pháp cho xây dựng đô thị thông minh ở Việt Nam
Thứ nhất, cần nhận thức xây dựng đô thị thông minh và đô thị xanh là trách nhiệm chung của tất cả các cấp, các ngành. Quá trình phát triển đô thị phải gắn liền với chuyển đổi số, do đó, cần có sự quyết tâm và nỗ lực đồng bộ từ các cấp, các ngành, từ trung ương đến địa phương để đạt được những mục tiêu đã đề ra.
Việc thực hiện nghiêm túc các chủ trương về xây dựng và phát triển đô thị thông minh đã được xác định trong các nghị quyết của Đảng như: Nghị quyết số 52-NQ/TW ngày 27/9/2019 của Bộ Chính trị về chủ trương, chính sách tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và Nghị quyết số 06-NQ/TW ngày 24/1/2022 của Bộ Chính trị về quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
Thứ hai, đẩy mạnh chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ. Một trong những yếu tố quan trọng trong việc xây dựng đô thị thông minh là áp dụng công nghệ số vào tất cả các lĩnh vực, từ giao thông, quản lý năng lượng, quản lý nước, đến quản lý chất thải.
Cần đầu tư vào hạ tầng công nghệ thông tin hiện đại, triển khai các hệ thống Internet of Things (IoT), dữ liệu lớn (Big Data) và trí tuệ nhân tạo (AI) để thu thập, phân tích và sử dụng dữ liệu trong thời gian thực nhằm tối ưu hóa việc quản lý đô thị và nâng cao chất lượng sống cho người dân.
Thứ ba, tăng cường phát triển hạ tầng xanh và bền vững. Phát triển các khu đô thị thông minh cần phải đi kèm với việc đầu tư vào hạ tầng xanh như công viên, khu vực sinh thái, hệ thống vườn trên mái và năng lượng tái tạo. Các công trình cần sử dụng vật liệu xây dựng thân thiện với môi trường, tiết kiệm năng lượng và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.
Bên cạnh đó, cần chú trọng việc phát triển giao thông công cộng xanh như xe điện, xe buýt chạy bằng năng lượng mặt trời, giảm thiểu sử dụng phương tiện cá nhân và hạn chế ô nhiễm.
Thứ tư, tăng cường kết nối và hợp tác quốc tế. Việt Nam có thể học hỏi và áp dụng các mô hình phát triển đô thị thông minh từ các quốc gia tiên tiến. Việc hợp tác quốc tế sẽ giúp Việt Nam tiếp cận các công nghệ mới, mô hình quản lý đô thị hiệu quả, đồng thời nâng cao năng lực và chất lượng nguồn nhân lực. Các chương trình hợp tác nghiên cứu, đào tạo và triển khai dự án thử nghiệm là rất quan trọng để phát triển đô thị thông minh.
Thứ năm, giáo dục và nâng cao nhận thức cộng đồng. Nâng cao nhận thức cộng đồng về việc bảo vệ môi trường, tiết kiệm năng lượng và sử dụng công nghệ thông minh là một yếu tố quan trọng để đạt được các mục tiêu phát triển đô thị thông minh. Các chiến dịch tuyên truyền, các lớp đào tạo và các hoạt động cộng đồng có thể giúp người dân thay đổi thói quen và hành vi trong việc bảo vệ môi trường, đồng thời sử dụng những tiện ích thông minh trong cuộc sống hàng ngày.
Đô thị thông minh không chỉ là xu hướng tất yếu trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số mà còn là “chìa khóa” để hướng tới sự phát triển bền vững về kinh tế, xã hội và môi trường. Với khả năng tối ưu hóa nguồn lực, nâng cao chất lượng sống và tăng cường quản lý đô thị hiệu quả, mô hình này đang mở ra hướng đi mới cho các thành phố hiện đại.
Đối với Việt Nam, việc tận dụng tốt các cơ hội và vượt qua những thách thức hoàn toàn có thể kiến tạo những đô thị thông minh mang bản sắc riêng, đồng thời góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trong thời đại số hóa.