Hiệu ứng nhà kính là gì?
Trong nhà kính, ánh sáng mặt trời chiếu vào và nhiệt được giữ lại. Hiệu ứng nhà kính mô tả một hiện tượng tương tự hiện tượng trên nhưng với quy mô hành tinh.
Bề mặt trái đất chỉ hấp thụ dưới một nửa năng lượng của mặt trời, trong khi bầu khí quyển hấp thụ 23% và phần còn lại được phản xạ trở lại không gian. Các quá trình tự nhiên đảm bảo rằng lượng năng lượng đến và đi bằng nhau, giữ cho nhiệt độ của hành tinh luôn ổn định.
Tuy nhiên, hoạt động của con người dẫn đến việc tăng phát thải một loại khí có tên gọi là khí nhà kính. Chúng không giống như các khí khác trong khí quyển như oxy, nitơ mà bị mắc kẹt trong bầu khí quyển, không thể thoát ra khỏi hành tinh. Vì không thể thoát ra ngoài nên loại khí này hấp thụ ngược trở lại bề mặt trái đất, khiến nhiệt độ bề mặt tăng lên.
Khí thải trong các ngành công nghiệp là nguyên nhân lớn gây hiệu ứng nhà kính
Tại sao sự nóng lên lại quan trọng?
Sự gia tăng nhiệt độ này có tác động lâu dài, bất lợi đến khí hậu, và ảnh hưởng đến vô số hệ thống tự nhiên. Các tác động bao gồm sự gia tăng tần suất và cường độ của các hiện tượng thời tiết cực đoan - bao gồm lũ lụt, hạn hán, cháy rừng và bão ảnh hưởng đến hàng triệu người và gây thiệt hại hàng nghìn tỷ đồng về kinh tế.
Mark Radka, Trưởng nhóm Khí hậu và Năng lượng của Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP) cho biết: Phát thải khí nhà kính có tác nhân từ con người sẽ gây nguy hiểm cho sức khỏe con người và môi trường. Các tác động này sẽ ngày càng lan rộng và nghiêm trọng hơn nếu không có hành động khí hậu mạnh mẽ.
Theo Báo cáo Khoảng cách phát thải mới nhất của UNEP, sự phục hồi và dự báo nhiệt độ toàn cầu sẽ tăng ít nhất là 2,7 độ C trong thế kỷ này, trừ khi các quốc gia thực hiện nỗ lực lớn hơn nhiều để giảm lượng khí thải.
Báo cáo cũng cho thấy, lượng phát thải khí nhà kính cần phải giảm một nửa vào năm 2030, nếu chúng ta muốn hạn chế sự nóng lên toàn cầu ở mức 1,5 độ C so với mức tiền công nghiệp vào cuối thế kỷ này.
Các khí nhà kính chính là gì?
Hơi nước là nguyên nhân tổng thể lớn nhất gây ra hiệu ứng nhà kính. Tuy nhiên, hầu như tất cả hơi nước trong khí quyển đều đến từ các quá trình tự nhiên.
Carbon dioxit (CO2), metan và nitơ là những khí nhà kính chính đáng lo ngại. Trong đó, CO2 tồn tại trong khí quyển đến 1.000 năm, metan là khoảng một thập kỷ và nitơ là khoảng 120 năm.
Đáng lưu ý, khi tiến hành đo trong khoảng thời gian 20 năm, các nhà khoa học nhận thấy rằng, metan có tác dụng gây ra hiện tượng nóng lên toàn cầu gấp 80 lần so với CO2; nitơ mạnh gấp 280 lần.
Các khí flo hóa (hydrofluorocarbon, perfluorocarbon và lưu huỳnh hexafluoride) tuy ít phổ biến hơn nhiều so với các khí nhà kính khác nhưng chúng rất mạnh. Trong khoảng 20 năm, khả năng gây nóng lên toàn cầu của một số khí flo lớn hơn CO2 tới 16.300 lần.
Hoạt động của con người tạo ra các khí nhà kính như thế nào?
Than, dầu mỏ và khí đốt tự nhiên hiện là nguyên liệu cho việc cung cấp năng lượng cho nhiều nơi trên thế giới. Carbon là nguyên tố chính trong các loại nhiên liệu này và khi chúng được đốt cháy để tạo ra điện, vận chuyển năng lượng hoặc cung cấp nhiệt, chúng sẽ tạo ra CO2.
Khai thác dầu khí, khai thác than và bãi chôn lấp chất thải chiếm 55% lượng khí metan do con người gây ra. Ngoài ra, khoảng 32% lượng khí này là do bò, cừu và các loài nhai lại tạo ra trong quá trình lên men thức ăn trong dạ dày. Phân hủy phân bón cũng là một nguồn tạo ra khí metan.
Nitơ phần lớn phát sinh từ các hoạt động nông nghiệp. Vi khuẩn trong đất và nước chuyển đổi nitơ thành nitơ oxit một cách tự nhiên nhưng việc sử dụng lượng lớn phân bón sẽ làm gia tăng lượng khsi nà, gây mất câng bằng và tạo ra nhiều nitơ vào môi trường hơn.
Khí flo là những khí nhà kính không xuất hiện tự nhiên. Hydrofluorocarbon là chất làm lạnh trong công nghiệp và thương mại.
Chúng ta có thể làm gì để giảm phát thải khí nhà kính?
Cần chuyển đổi tích cực để giảm phát thải khí nhà kính
Chuyển đổi sang năng lượng tái tạo là yếu tố quan trọng trong việc giảm phát thải khí nhà kính.
Trong Hội nghị thượng đỉnh về biến đổi khí hậu của Liên Hợp Quốc (COP26), Liên minh châu Âu và Hoa Kỳ đã phát động Cam kết khí metan toàn cầu và đã chứng kiến hơn 100 quốc gia đặt mục tiêu giảm 30% lượng khí thải này trong các ngành nhiên liệu, nông nghiệp và chất thải vào năm 2030.
Với mỗi cá nhân, hãy lựa chọn các phương pháp gây ít tác động có hại đến môi trường. Lên án và tuyên truyền cũng là cách để nhân rộng tác động và tạo ra sự thay đổi trên quy mô lớn hơn.