Hội thảo là một trong nhiều hoạt động trọng tâm gắn với Hội nghị Đối tác quản lý môi trường biển Đông Á (PEMSEA) lần thứ 15, nhằm trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm và bài học về thúc đẩy các sáng kiến giải quyết ô nhiễm rác thải nhựa đại dương tại các quốc gia thành viên ASEAN. Bên cạnh đó, cung cấp thông tin cập nhật kết quả từ Ủy ban đàm phán liên chính phủ (INC) về Thỏa thuận toàn cầu về ô nhiễm nhựa; sự chuẩn bị của các quốc gia để tham gia vào công tác đàm phán trong thời gian tới.
Phát biểu tại hội thảo, ông Trương Đức Trí, Phó Cục trưởng Cục Biển và Hải đảo Việt Nam nhấn mạnh, là quốc gia thành viên tích cực và có trách nhiệm của PEMSEA, ở cấp độ khu vực, Việt Nam ủng hộ mạnh mẽ việc tham gia đàm phán xây dựng Thoả thuận toàn cầu giải quyết vấn đề ô nhiễm nhựa. Thỏa thuận được thông qua sẽ là minh chứng sống động, thể hiện tinh thần gắn kết và hợp tác giữa các quốc gia trong việc chung tay giải quyết các vấn đề về ô nhiễm nói chung và ô nhiễm nhựa nói riêng.
Để đạt được mục tiêu đó, các quốc gia có biển cần tiếp tục nỗ lực hơn nữa để giải quyết các vấn đề cấp bách, bao gồm ô nhiễm môi trường biển, rác thải nhựa đại dương nhằm hướng tới môi trường sống an toàn hơn, góp phần quan trọng trong công tác bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học biển. Hơn nữa, cần đồng hành triển khai có hiệu quả kế hoạch thực hiện Chiến lược phát triển bền vững biển Đông Á cũng như các chương trình, dự án khu vực về bảo vệ môi trường biển; cùng nhau đưa ra những ý tưởng, sáng kiến, hành động mang tính đổi mới, sáng tạo hướng tới một nền quản trị đại dương có trách nhiệm, cùng phát triển.
Toàn cảnh hội thảo
Theo bà Ramla Khalidi, Trưởng đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam, để giải quyết vấn đề ô nhiễm nhựa đang gia tăng, cần có sự tham gia của tất cả các bên liên quan, bao gồm các cơ quan Chính phủ, đoàn thể, tổ chức phi chính phủ, tổ chức xã hội, đối tác phát triển và cá nhân.
Bà Ramla Khalidi cho biết, trên thực tế, lao động phi chính thức đóng vai trò quan trọng trong hệ thống quản lý chất thải ở các quốc gia thành viên Đông Nam Á. Do đó, trong cuộc chiến chống ô nhiễm nhựa cần ghi nhận lực lượng này là một phần chính thức của hệ thống và xem xét cách công nhận tại các hiệp ước toàn cầu.
Mặt khác, Trưởng đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam cũng đề cập đến nguồn tài chính để thực hiện các mục tiêu đầy tham vọng của Thỏa thuận toàn cầu về ô nhiễm nhựa. Qua đó cho biết UNDP đã và đang tích cực nỗ lực giải quyết cuộc khủng hoảng ô nhiễm nhựa thông qua Thử thách sáng tạo giảm thiểu ô nhiễm rác thải nhựa (EPPIC). Đến nay, các giải pháp sáng tạo từ EPPIC đã giúp ngăn chặn hơn 1.600 chai nhựa thải ra môi trường, thay thế hơn 5 tấn nhựa bằng các loại vật liệu thân thiện môi trường. Dự án cũng hỗ trợ xây dựng chính sách về Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR), kết nối các bên liên quan tham gia vào hoạt động giảm rác thải nhựa tại các quốc gia.
Về EPPIC, Phó Đại sứ Na Uy tại Việt Nam và Lào Mette Moglestue chia sẻ, dự án đã tạo ra cơ hội để các quốc gia thành viên và không phải thành viên của PEMSEA cùng thảo luận và đóng góp vào quá trình đàm phán Thỏa thuận toàn cầu về ô nhiễm nhựa. Điều quan trọng là các bên tham gia phải cùng thống nhất về các biện pháp khác nhau cho toàn bộ vòng đời của nhựa, từ sản xuất, thiết kế tới quản lý chất thải. Lưu ý, thỏa thuận phải đặt ra những nghĩa vụ có tính ràng buộc về pháp lý để góp phần giảm thiểu hiệu quả tình trạng ô nhiễm nhựa.
Tại hội thảo, đại diện cơ quan quản lý môi trường từ Việt Nam, Lào, Philippines đã chia sẻ kinh nghiệm trong quản lý chất thải nhựa, triển khai dự án EPPIC và sự chuẩn bị tham gia đàm phán đối với Thỏa thuận toàn cầu về ô nhiễm nhựa. Trong đó, đại diện UNDP cung cấp thông tin cập nhật về kết quả thảo luận từ Ủy ban đàm phán liên Chính phủ (INC) và các tác động tiềm năng đến ASEAN; những hành động, công cụ, sáng kiến và tiến bộ liên quan đến chính sách, biện pháp quan trọng đang được thảo luận trong INC, để thúc đẩy sự tiếp thu, nâng quy mô trong quá trình hoạch định chính sách quốc gia và địa phương.
Các đại biểu đã cùng thảo luận về tạo điều kiện cho các cơ chế chuyển đổi công bằng, công nhận những người lao động phi chính thức trong thỏa thuận; huy động tài chính cho các nước đang phát triển để hỗ trợ thực hiện hiệp ước, nhất là cách các nước phát triển mở rộng hỗ trợ cho các quốc gia đang phát triển trong việc thực hiện thỏa thuận này. Đồng thời, nhất trí về tầm quan trọng của những nỗ lực chung trong việc chống ô nhiễm nhựa; thống nhất xây dựng một tài liệu chung về chiến lược hợp tác để giải quyết ô nhiễm nhựa và góp phần xây dựng Thỏa thuận toàn cầu về ô nhiễm nhựa.